Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Benqal sultanlığı — 1337–1576-cı illər arasında Benqaliya hökm sürmüş imperiya.
Tarixi
Hindistanda Qanq və Brahmaputra çaylarının aşağı məcraları ilə ortaq deltalarını ihtiva ədən Benqal (Benqale) ormanlıq, bataqlıq və nüfusça çox saylı bir bölgə olub 650-ci ildən etibarən Pala və Səna xanədanları tərəfindən idarə edildi. Səna xanədanına mənsup olan Ballal Sən (Vallalə Səna 1108–1119), Qavr (Ləknəvti) şəhərini quraraq buranı bölgənin mərkəzi etdi. Benqal uzun zaman gənəlliklə Dehli sultanları tərəfindən göndərilən valilər və sultanlar tərəfindən idarə edildi. İlk Türk fəthlərindən istilasına qədər bölgədə bir çox xanədan hökm sürdü.
Benqal, Xələc komandanı Məhəmməd Bəxtiyar tərəfindən 1203–1204-cü illərda Türk hakimiyəti altına alındı və Dehli sultanlığına bağlandı. Muhamməd Bihar fəthindən sonra Dehli sultanı Qütbəddin Aybəgin izniylə Bəngala yürümüş, az bir qüvvəylə son Səna racəsi Lahmaniyəyi məğlbp etmişdi. Nuddəa və Ləknəvtiyi ələ keçirən Muhamməd daha sonra Tibet taraflarına səfər düzənləmişsə də gəri dönüşü sırasında Brahmaputra nəhrini gəçərkən büyük kayıplara uğramıştır. Ondan sonra İzzəddin Muhamməd, Alaəddin Ali b. Mərdan və Hüsaməddin İvaz gibi haləfləri müstakil olarak saltanat sürdülər. 1227də Sind, Pəncap və Moğol məsələlərini hallədən Şəmsəddin İltutmış Benqal üzərinə yürüyərək ülkəyi sultanlığına kattı. Halaçlardan Məlik Bilgənin isyan harəkəti bastırıldıktan sonra Ləknəvtinin idarəsi valilərə bırakıldı. Məlik Alaəddin Canı və Səyfəddin Aybəg Yağan Tut Bəngadə düzəni sağlayarak Şəmsi sultanlarının askəri və mali bakımdan güçlənməsini təmin əttilər. 1266da Dəlhidə tahtı ələ gəçirən Gıyasəddin Balaban Xanın oğlu Buğra Xan ölümünə kadar Bəngai yönətti. Balabanlılar Ləknəvtidə bu tarihtən itibarən Gıyasəddin Tuğlukun istilasına kadar saltanat sürdülər (1320).
Gıyasəddin Tuğluk Bəngai biri batıda Ləknəvti, diğəri doğuda mərkəzi Sonargaon olmak üzərə iki valiliğə ayırdı. Ancak onun 1325tə ölümündən sonra Doğu Benqal Fahrəddin Mübarək Şahın, Batı Benqal isə Alaəddin Ali Şahın əlinə gəçti. Fahrəddin Mübarək Şah 1337də, Alaəddin Ali Şah da 1340ta bağımsızlıklarını ilan əttilər.
Şəmsəddin İlyas Şah 1345 yılında kəndi xanədanını iş başına gəçirərək 1352də bütün Bəngai tək idarə altında birləştirdi. Ondan sonra yərinə gəçən İskəndər Şah 1390da Gıyasəddin Azam Şah tarafından mağlûp ədilərək öldürüldü. "Gıyasəddin" sıfatı ilə İlyasşahi tahtına oturan Azam Şah, Firûz Şah Tuğluk ilə dost gəçinərək Cavnpûrluların baskısını önləyəbilmişti. Onun zamanında Çin ilə münasəbətlər gəliştirilmiş və Benqal körfəzinin önəmli limanlarından Çitagong şəhri də ticari bir mərkəz halinə gəlmiştir. 1410da hökmdar olan Səyfəddin Hamzadan sonra tahta Şəhabəddin Bayəzid gəçti (1412–1414). İlyasşahilərin son sultanı Alaəddin Firûz Şah (1414) olup dəvri hakkında bilgilər çok azdır. Ondan sonra yərli bir Hindû olan Raca Ganəsanın (Ganəş) iktidarı ələ gəçirməsiylə İlyasşahi xanədanının hakimiyəti bir sürə fasılaya uğradı. İlyasşahilərin idarəsində Benqal parlak dəvirlərindən birini yaşadı; yinə bu sırada İslam sanatları və ilimləri gəlişti, dokumacılık və gıda ticarəti təşvik ədildi.
Raca Ganəsa ailəsinin Bəngadəki hakimiyəti yirmi yıldan fazla sürmüştür (1414–1436). Xanədan Dinacpûr mənşəlidir. Bhaturyada toprak sahibi yərli Hindû olan Ganəsanın oğlu Cadu, İslamiyəti kabul ədərək Cəlaləddin Muhamməd adını aldı. Oğlu Şəmsəddin Ahməd Şah isə dış münasəbətlərə önəm vərmiş, Kanpûr-ı Şarkı Hökmdarı Şəmsəddin İbrahim Şaha karşı Timurlu Şahruh Mirzanın siyasi nüfuzunu kullanmasını istəmişti. Ancak 1436ya doğru Benqallilər üzərində baskıyı arttırması və halka zulmətməsi sonunu hazırladı.
1437də İlyasşahilər ikinci dəfa Bəngadə tahtı ələ gəçirdilər. Nasırüddin Muhamməd, Gavr və Satgamda cami və çəşitli binalar yaptırdı. Bu dəvrədə Afrika və Habəşistandan gələn zənci kölələrdə artım oldu və 8000dən fazla Habəşi Bəngadə hizmətə alındı. 1487də Habəşi kumandanı Hadım Sultan Şahzadə Barbək Şah, İlyasşahilərin son hökmdarı Cəlaləddin Fəth Şahı öldürərək iktidarı ələ gəçirdi.
Habəşilərin ilk şahı Sultan Şahzadə Barbəktir. Nasırüddin Mahmud unvanı ilə Firûz Şaha haləf olan bu hökmdar dəvlət idarəsini naibi Habəş Xana bıraktı. Kısa bir sürə sonra Sidi Bədr, bir saltanat darbəsiylə Şəmsəddin Muzaffər Şah unvanını alarak sultan oldu. Habəşilərin idarəsindəki Benqal karışıklık və huzursuzluktan kurtulamadı, orduda hoşnutsuzluk başgöstərdi. Nihayət vəzir Səyyid Alaəddin Hüseynin öncülüğündə bir ayaklanma oldu. Şəmsəddin Muzaffər Gavrda muhasara altına alındı. Çok gəçmədən də 1494tə öldürüldü.
Böyləcə Habəşilərdən sonra Bəngadə Tirmiz asıllı Səyyidilər dəvri (1494–1539) başladı. Səyyid Alaəddin Hüseyn Şah ülkədə bozulmuş olan huzur və asayişi yənidən sağladı. Habəşi və onların yakın dəstəkləyiciləri Paiklər də bu dəvrədə ülkədən çıkarılarak Dəkkən ilə Gucərata sürüldülər. Tirhut bölgəsi Alaəddin Hüseyn Şahın isə oğlu Nasırüddin Nusrət Şah tarafından Bəngaə bağlandı. Babür Şah tarafından Dəlhidən çıkarılan Lûdilər Nusrət Şahtan iyi kabul görmüşlər, hatta şah Lûdi Hökmdarı İbrahimin kızı ilə əvlənmişti. 1529da isə Babür Şah Biharı ələ gəçirdi. Səyyidilər Benqal körfəzində görünməyə başlayan Avrupalılarla da təmasa gəçtilərsə də daha sonra məydana gələn olaylar Portəkiz-Səyyidi münasəbətlərini büyük ölçüdə gərginləştirdi. Səyyid Hüseyn kolu, Sûri Afganların rəisi Şirşahın isyanı nəticəsində sona ərdi və Şirşah Bəngai ələ gəçirərək burayı Babürlü Hümayuna karşı yürüttüğü mücadələnin mərkəzi halinə gətirdi. Sûri Afganların Bəngadəki hakimiyəti 1539–1564 yılları arasında olup bu dəvrədə Şirşahtan sonra Hızır Xan, Muhamməd Xan, Hızır Xan Bahadır və Gıyasəddin Cəlal Şah hökm sürdülər.
Daha sonra Günəy Biharın əski valilərindən Süləyman Karrani və haləfləri də Bəngai on iki yıl kadar idarə əttilər (1564–1576). Bunlardan Bayəzid və Davud şahlar kəndi bağımsızlıklarını zorlukla koruyabildilər. Nitəkim bir sürə sonra Babürlü Hökmdarı Cəlaləddin Əkbər Şah Bəngai ələ gəçirərək (1576) Babürlü topraklarına katmış və idarəsini Rajputlu Man Singhə vərmiştir.
Bəngadə ilk İslami örnəklər Ləknəvti Halaçlarına aittir. 1576 yılına kadar iktidara gələn vali və sultanlar ülkəyi birçok mimari əsərlə süsləmişlərdir. Adina Məscidi, Ahi Siracəddin Camii və Türbəsi, Bara Sona Məscidi, Chamxan Məscidi, Cəlaləddin Muhamməd Şah Camii, Chota Sona Məscidi, Dahil Dərvazə, Dara Bari və Lotan məscidləri, Əkləkhi Camii, Firûzə Çırağ Minarə, Ganmənd Camii, Kadəm Rəsul Camii, Sath Kümbət, Zafər Xan Camii və Türbəsi gibi yapılar bu dəvrə ait bəlli başlı örnəklər arasında yər almaktadır.
Sultanları
İlyasşahlılar sülaləsi (1352–1414)
| Adı | Tarix | Qeydlər |
|---|---|---|
| 1352–1358 | Became the first sole ruler of whole comprising , and . | |
| 1358–1390 | Assassinated by his son and successor, | |
| 1390–1411 | ||
| 1411–1413 | ||
| Muhammad Shah bin Hamza Shah | 1413 | Assassinated by his father's slave on the orders of the landlord of , |
Bəyazidşahlılar sülaləsi (1413–1414)
| Adı | Tarix | Qeydlər | |
|---|---|---|---|
| 1413–1414 | |||
| 1414 | Son of Shihabuddin Bayazid Shah. Assassinated by Raja Ganesha |
Racə Qaneş sülaləsi (1414–1435)
| Adı | Tarix | Qeydlər |
|---|---|---|
| 1414–1415 | ||
| 1415–1416 | Son of Raja Ganesha and converted into Islam | |
| 1416–1418 | Second Phase | |
| 1418–1433 | Second Phase | |
| 1433–1435 |
İkinci İlyasşahlılar sülaləsi (1435–1487)
| Adı | Tarix | Qeydlər |
|---|---|---|
| 1435–1459 | ||
| 1459–1474 | ||
| 1474–1481 | ||
| 1481 | ||
| 1481–1487 |
Həbəşilər sülaləsi (1487–1494)
| Adı | Tarix | Qeydlər |
|---|---|---|
| 1487 | ||
| 1487–1489 | ||
| 1489–1490 | ||
| 1490–1494 |
Hüseynşahlılar sülaləsi (1494–1538)
| Adı | Tarixi | Qeydlər |
|---|---|---|
| 1494–1518 | ||
| 1518–1533 | ||
| 1533 | ||
| 1533–1538 |
Benqal valiləri (1532–1555)
| Adı | Tarixi | Qeydlər |
|---|---|---|
| Şir şah | 1532–1538 | Defeated Mughals and became the ruler of Delhi in 1540. |
| 1538–1541 | ||
| 1541–1545 | ||
| 1545–1554 | ||
| 1555 |
Məhəmmədşahlılar sülaləsi (1554–1564)
| Adı | Tarixi | Qeydlər |
|---|---|---|
| 1554–1555 | Declared independence and styled himself as Shamsuddin Muhammad Shah | |
| 1555–1561 | ||
| 1561–1564 | ||
| 1564 |
Kərranilər sülaləsi (1564–1576)
| Adı | Tarixi | Qeydlər |
|---|---|---|
| 1564–1566 | ||
| 1566–1572 | ||
| 1572 | ||
| 1572–1576 |
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Benqal sultanligi 1337 1576 ci iller arasinda Benqaliya hokm surmus imperiya TarixiHindistanda Qanq ve Brahmaputra caylarinin asagi mecralari ile ortaq deltalarini ihtiva eden Benqal Benqale ormanliq bataqliq ve nufusca cox sayli bir bolge olub 650 ci ilden etibaren Pala ve Sena xanedanlari terefinden idare edildi Sena xanedanina mensup olan Ballal Sen Vallale Sena 1108 1119 Qavr Leknevti seherini quraraq burani bolgenin merkezi etdi Benqal uzun zaman genellikle Dehli sultanlari terefinden gonderilen valiler ve sultanlar terefinden idare edildi Ilk Turk fethlerinden istilasina qeder bolgede bir cox xanedan hokm surdu Benqal Xelec komandani Mehemmed Bextiyar terefinden 1203 1204 cu illerda Turk hakimiyeti altina alindi ve Dehli sultanligina baglandi Muhammed Bihar fethinden sonra Dehli sultani Qutbeddin Aybegin izniyle Bengala yurumus az bir quvveyle son Sena racesi Lahmaniyeyi meglbp etmisdi Nuddea ve Leknevtiyi ele keciren Muhammed daha sonra Tibet taraflarina sefer duzenlemisse de geri donusu sirasinda Brahmaputra nehrini gecerken buyuk kayiplara ugramistir Ondan sonra Izzeddin Muhammed Alaeddin Ali b Merdan ve Husameddin Ivaz gibi halefleri mustakil olarak saltanat surduler 1227de Sind Pencap ve Mogol meselelerini halleden Semseddin Iltutmis Benqal uzerine yuruyerek ulkeyi sultanligina katti Halaclardan Melik Bilgenin isyan hareketi bastirildiktan sonra Leknevtinin idaresi valilere birakildi Melik Alaeddin Cani ve Seyfeddin Aybeg Yagan Tut Bengade duzeni saglayarak Semsi sultanlarinin askeri ve mali bakimdan guclenmesini temin ettiler 1266da Delhide tahti ele geciren Giyaseddin Balaban Xanin oglu Bugra Xan olumune kadar Bengai yonetti Balabanlilar Leknevtide bu tarihten itibaren Giyaseddin Tuglukun istilasina kadar saltanat surduler 1320 Giyaseddin Tugluk Bengai biri batida Leknevti digeri doguda merkezi Sonargaon olmak uzere iki valilige ayirdi Ancak onun 1325te olumunden sonra Dogu Benqal Fahreddin Mubarek Sahin Bati Benqal ise Alaeddin Ali Sahin eline gecti Fahreddin Mubarek Sah 1337de Alaeddin Ali Sah da 1340ta bagimsizliklarini ilan ettiler Semseddin Ilyas Sah 1345 yilinda kendi xanedanini is basina gecirerek 1352de butun Bengai tek idare altinda birlestirdi Ondan sonra yerine gecen Iskender Sah 1390da Giyaseddin Azam Sah tarafindan maglup edilerek olduruldu Giyaseddin sifati ile Ilyassahi tahtina oturan Azam Sah Firuz Sah Tugluk ile dost gecinerek Cavnpurlularin baskisini onleyebilmisti Onun zamaninda Cin ile munasebetler gelistirilmis ve Benqal korfezinin onemli limanlarindan Citagong sehri de ticari bir merkez haline gelmistir 1410da hokmdar olan Seyfeddin Hamzadan sonra tahta Sehabeddin Bayezid gecti 1412 1414 Ilyassahilerin son sultani Alaeddin Firuz Sah 1414 olup devri hakkinda bilgiler cok azdir Ondan sonra yerli bir Hindu olan Raca Ganesanin Ganes iktidari ele gecirmesiyle Ilyassahi xanedaninin hakimiyeti bir sure fasilaya ugradi Ilyassahilerin idaresinde Benqal parlak devirlerinden birini yasadi yine bu sirada Islam sanatlari ve ilimleri gelisti dokumacilik ve gida ticareti tesvik edildi Raca Ganesa ailesinin Bengadeki hakimiyeti yirmi yildan fazla surmustur 1414 1436 Xanedan Dinacpur menselidir Bhaturyada toprak sahibi yerli Hindu olan Ganesanin oglu Cadu Islamiyeti kabul ederek Celaleddin Muhammed adini aldi Oglu Semseddin Ahmed Sah ise dis munasebetlere onem vermis Kanpur i Sarki Hokmdari Semseddin Ibrahim Saha karsi Timurlu Sahruh Mirzanin siyasi nufuzunu kullanmasini istemisti Ancak 1436ya dogru Benqalliler uzerinde baskiyi arttirmasi ve halka zulmetmesi sonunu hazirladi 1437de Ilyassahiler ikinci defa Bengade tahti ele gecirdiler Nasiruddin Muhammed Gavr ve Satgamda cami ve cesitli binalar yaptirdi Bu devrede Afrika ve Habesistandan gelen zenci kolelerde artim oldu ve 8000den fazla Habesi Bengade hizmete alindi 1487de Habesi kumandani Hadim Sultan Sahzade Barbek Sah Ilyassahilerin son hokmdari Celaleddin Feth Sahi oldurerek iktidari ele gecirdi Habesilerin ilk sahi Sultan Sahzade Barbektir Nasiruddin Mahmud unvani ile Firuz Saha halef olan bu hokmdar devlet idaresini naibi Habes Xana birakti Kisa bir sure sonra Sidi Bedr bir saltanat darbesiyle Semseddin Muzaffer Sah unvanini alarak sultan oldu Habesilerin idaresindeki Benqal karisiklik ve huzursuzluktan kurtulamadi orduda hosnutsuzluk basgosterdi Nihayet vezir Seyyid Alaeddin Huseynin onculugunde bir ayaklanma oldu Semseddin Muzaffer Gavrda muhasara altina alindi Cok gecmeden de 1494te olduruldu Boylece Habesilerden sonra Bengade Tirmiz asilli Seyyidiler devri 1494 1539 basladi Seyyid Alaeddin Huseyn Sah ulkede bozulmus olan huzur ve asayisi yeniden sagladi Habesi ve onlarin yakin destekleyicileri Paikler de bu devrede ulkeden cikarilarak Dekken ile Gucerata surulduler Tirhut bolgesi Alaeddin Huseyn Sahin ise oglu Nasiruddin Nusret Sah tarafindan Bengae baglandi Babur Sah tarafindan Delhiden cikarilan Ludiler Nusret Sahtan iyi kabul gormusler hatta sah Ludi Hokmdari Ibrahimin kizi ile evlenmisti 1529da ise Babur Sah Bihari ele gecirdi Seyyidiler Benqal korfezinde gorunmeye baslayan Avrupalilarla da temasa gectilerse de daha sonra meydana gelen olaylar Portekiz Seyyidi munasebetlerini buyuk olcude gerginlestirdi Seyyid Huseyn kolu Suri Afganlarin reisi Sirsahin isyani neticesinde sona erdi ve Sirsah Bengai ele gecirerek burayi Baburlu Humayuna karsi yuruttugu mucadelenin merkezi haline getirdi Suri Afganlarin Bengadeki hakimiyeti 1539 1564 yillari arasinda olup bu devrede Sirsahtan sonra Hizir Xan Muhammed Xan Hizir Xan Bahadir ve Giyaseddin Celal Sah hokm surduler Daha sonra Guney Biharin eski valilerinden Suleyman Karrani ve halefleri de Bengai on iki yil kadar idare ettiler 1564 1576 Bunlardan Bayezid ve Davud sahlar kendi bagimsizliklarini zorlukla koruyabildiler Nitekim bir sure sonra Baburlu Hokmdari Celaleddin Ekber Sah Bengai ele gecirerek 1576 Baburlu topraklarina katmis ve idaresini Rajputlu Man Singhe vermistir Bengade ilk Islami ornekler Leknevti Halaclarina aittir 1576 yilina kadar iktidara gelen vali ve sultanlar ulkeyi bircok mimari eserle suslemislerdir Adina Mescidi Ahi Siraceddin Camii ve Turbesi Bara Sona Mescidi Chamxan Mescidi Celaleddin Muhammed Sah Camii Chota Sona Mescidi Dahil Dervaze Dara Bari ve Lotan mescidleri Eklekhi Camii Firuze Cirag Minare Ganmend Camii Kadem Resul Camii Sath Kumbet Zafer Xan Camii ve Turbesi gibi yapilar bu devre ait belli basli ornekler arasinda yer almaktadir SultanlariIlyassahlilar sulalesi 1352 1414 Esas meqale Ilyassahiler sulalesiAdi Tarix Qeydler1352 1358 Became the first sole ruler of whole comprising and 1358 1390 Assassinated by his son and successor 1390 14111411 1413Muhammad Shah bin Hamza Shah 1413 Assassinated by his father s slave on the orders of the landlord of Beyazidsahlilar sulalesi 1413 1414 Adi Tarix Qeydler1413 14141414 Son of Shihabuddin Bayazid Shah Assassinated by Raja GaneshaRace Qanes sulalesi 1414 1435 Adi Tarix Qeydler1414 14151415 1416 Son of Raja Ganesha and converted into Islam1416 1418 Second Phase1418 1433 Second Phase1433 1435Ikinci Ilyassahlilar sulalesi 1435 1487 Adi Tarix Qeydler1435 14591459 14741474 148114811481 1487Hebesiler sulalesi 1487 1494 Adi Tarix Qeydler14871487 14891489 14901490 1494Huseynsahlilar sulalesi 1494 1538 Esas meqale Huseynsahiler sulalesiAdi Tarixi Qeydler1494 15181518 153315331533 1538Benqal valileri 1532 1555 Adi Tarixi QeydlerSir sah 1532 1538 Defeated Mughals and became the ruler of Delhi in 1540 1538 15411541 15451545 15541555Mehemmedsahlilar sulalesi 1554 1564 Adi Tarixi Qeydler1554 1555 Declared independence and styled himself as Shamsuddin Muhammad Shah1555 15611561 15641564Kerraniler sulalesi 1564 1576 Esas meqale Adi Tarixi Qeydler1564 15661566 157215721572 1576Xarici kecidler