Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Belarusda holokost İkinci dünya müharibəsi ərzində Belarus ərazisində yəhudilərə qarşı Nasist Almaniyası tərəfindən həyata keçirilmiş cinayətlərə verilən ümumi addır. 1939-cu ildə Polşanın Sovet İttifaqı tərəfindən işğal olunmasından sonra Belarusun sərhədlərində ciddi dəyişikliklər baş vermişdi.
1 sentyabr 1939-cu il tarixində İkinci dünya müharibəsinin başlamasından sonra Nasist Almaniyası da Polşanın işğalına başlamışdı. Gizli şəkildə imzalanmış Molotov-Ribbentrop paktına əsasən Sovet Ordusu da 17 sentyabrdan etibarən Polşanın şərqdən işğalını paralel həyata keçirirdi. Bu işğal nəticəsində Polşanın şərq hissəsi SSRİ tərəfindən anneksiya olunmuş və Belarus SSR ilə Ukrayna SSR arasında bölüşdürülmüşdü.
Müasir Belarusun bütün ərazisi 1941-ci ilin avqust ayının sonlarına qədər Nasist Almaniyası tərəfindən işğal olundu. Amerikalı tarixçi Lusi Davidoviçin müəllifi olduğu Yəhudilərə qarşı müharibə kitabında yazılanlara görə Belarus SSR-də yaşayan yəhudilərin 66%-i Holokost zamanı həlak olmuşdur. Sovet mənbələrinin məlumatına əsasən İkinci dünya müharibəsi başlayana qədər Belarus ərazisində 375,000 nəfər etnik yəhudi məskunlaşmışdı. Məsələn, eyni dövrdə Baltikyanı ölkələrdə yaşayan yəhudilərin 90%-i nasistlər tərəfindən öldürülmüşdü.
Arxa plan
1939-cu ildə Polşanın Sovet Ordusu tərəfindən işğal olunması və həmin ərazilərin Belorusiya ilə Ukrayna arasında bölüşdürülməsi nəticəsində Belarus SSR-in sahəsi təqribən iki dəfə artdı. İşğal olunmuş ərazidə yerləşən şəhərlərin adları ruslaşdırıldı, həmçinin yeni vilayətlər yaradıldı. Milyonlarla polşalı vətəndaş özləri üçün yeni olan Sovet qanunları əsasında yaşamağa məcbur edildi. İki il ərzində Belarusiya Sovet Sosialist Respublikasının paytaxtı olan Minsk şəhərinin yəhudi əhalisinin sayı alman işğalından qaçan Polşa yəhudilərinin sayəsində 90,000 nəfərə yüksəldi.
Üçüncü Reyx tərəfindən törədilən Holokost hadisələri 1941-ci ilin yayında Barbarossa əməliyyatının başlaması ilə başda Belarus olmaqla, Sovet ərazilərinə keçdi. 28 iyun 1941-ci ildə Vermaxt qoşunları Minski bombardman etdikdən sonra şəhəri ələ keçirməyə nail oldu. Hitler Barbarossa əməliyyatını Almaniyanın "Yəhudi bolşevizmi"nə qarşı müharibəsi olaraq görürdü. 3 iyul 1941-ci ildə nasistlər tərəfindən Minskdə həyata keçirilmiş ilk "seçim" nəticəsində 2000 nəfər yəhudi meşəyə aparılmış və burada öldürülmüşdür. Nasistlər Minski işğal etdikdən sonra şəhəri nın mərkəzi elan etmişdilər. 15 iyul 1941-ci ildən etibarən bütün yəhudilər paltarlarının çöl hissəsinə sarı Davud ulduzu nişanı taxmağa məcbur edildi. Bunun ardınca, 20 iyul 1941-ci il tarixində isə nun yaradıldığı elan olundu. Artıq iki il ərzində bura 10,000 yəhudinin saxlanıldığı işğal olunmuş Sovet ərazilərində yaradılmış ən böyük getto idi.
Etnik belarusların əksər hissəsi işğalın ilk illərində Nasist Almaniyasını dəstəkləyirdi. İvan Yermaçenko da daxil olmaqla bir çox millətçilər bu işğaldan sonra Reyxin protektoratı olan müstəqil Belarus dövlətinin yaradılacağına ümid bəsləyirdi. 1942-ci ilin sonlarından etibarən Yermaçenkonun BNS adı ilə tanınan qruplaşmasının Sovet İttifaqının müxtəlif şəhərlərindən olan 30,000 nəfərə yaxın üzvü var idi. 1941-ci ilin yayında nasist hakimiyyəti tərəfindən adlı qurum yaradıldı. Bu qurumdakı yuxarı vəzifələrin çoxu da məhz BNS qruplaşmasının üzvlərinə təhvil verildi. Almanlar tərəfindən işğal olunmuş Sovet ərazilərindəki köməkçi polis qüvvələrinin sayı 300,000 nəfərə çatırdı.
17 iyul 1941-ci il tarixində Ukrayna Reyxkomissarlığı yaradıldı və müasir Belarus ərazisinin cənub hissəsi, həmçinin RSFSR-nin Qomel vilayəti bu reyxkomissarlığa birləşdirildi. Yəhudilər burada da daima nasistlər tərəfindən əhalinin digər hissəsindən ayrılır və müxtəlif bölgələrdə yerləşən gettolara deportasiya olunurdu. Sovet rəhbərliyi Minskdə heç bir təxliyə həyata keçirmədən qaçdığına görə yəhudilərin də əksər hissəsi almanlar tərəfindən əsir götürülmüşdü. Təkcə Minskdə 100,000 nəfər həbs olunaraq gettolarda saxlanılırdı.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Doron Halutz. "U.S. historian revives controversy in Holocaust studies". Yale professor Timothy Snyder examines the killing policy that entwined the Nazi and Soviet regimes. Haaretz.com. 7 March 2013. March 17, 2015 tarixində orijinalından (Internet Archive print option) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 March 2015.
- Timothy Snyder. "Holocaust: The Ignored Reality". The New York Review of Books. 16 July 2009. January 9, 2014 tarixində orijinalından (Internet Archive) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 March 2015.
- . From peace to war: Germany, Soviet Russia, and the world, 1939–1941. Berghahn Books. 1997. 74–92. ISBN . 2020-01-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-03.
- SMC "Khatyn". "Genocide policy". Khatyn.by. 2005. 2018-12-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-03.
Memorial complex Khatyn built in 1969 by Central Committee of the Communist Party of Belarus is situated in Logoisk region of Minsk.
- Dawidowicz, Lucy. The War Against the Jews. Bantam. 1986. 403, 485. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-03 – Google Books vasitəsilə.
- . The Destruction of the European Jews. Yale University Press. 2003. 1313–1316. ISBN . 2020-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-03.
- . Revolution from Abroad: The Soviet Conquest of Poland's Western Ukraine and Western Belorussia. Princeton, NJ: Princeton University Press. 2002. səh. 17. ISBN . 2020-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-03.
Indeed, September campaign that brought the USSR 200,000 square kilometers of territory, 13.5 million new subjects, and 250,000 prisoners of war, cost it, according to Vyacheslav Molotov, fewer than 3,000 casualties..
- Gross, Jan Tomasz. Revolution from Abroad. Princeton University Press. 2003 [2002]. 396. ISBN . 2015-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-03 – Google Books vasitəsilə.
- Leonid Rein. The Kings And The Pawns: Collaboration in Byelorussia during World War II. Berghahn Books. 2013. səh. 85. ISBN . 2020-02-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-03.
- ARC. "Minsk Ghetto". Hilberg 2003, Gilbert 1986, Ehrenburg 1981, Arad 1987, Gutman 1990, Klee 1991, et al. Aktion Reinhard Camps. 26 June 2006. Archived from the original on 3 September 2011. İstifadə tarixi: 3 February 2018 – Internet Archive vasitəsilə.
- Donald L. Niewyk, Francis R. Nicosia. The Columbia Guide to the Holocaust. The Minsk Ghetto. Columbia University Press. 2000. 205, 156–165, 205–208. ISBN . 2020-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-03.
- Marek Wierzbicki. "Stosunki polsko-białoruskie pod okupacją sowiecką (1939–1941)" [Polish-Belarusian relations under the Soviet occupation]. НА СТАРОНКАХ КАМУНІКАТУ. Białoruskie Zeszyty Historyczne (20 (2003)): 186–188. Archived from the original on 6 April 2009. İstifadə tarixi: 3 February 2018 – Internet Archive vasitəsilə.
- Leonid Rein. The Kings And The Pawns. 2013. 144–145. ISBN . 2020-01-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-03.
- Andrea Simon. Bashert: A Granddaughter's Holocaust Quest. Atonement. Univ. Press of Mississippi. 2002. səh. 225. ISBN . 2022-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-03.
- Daniel Romanovsky. Zvi Gitelman (redaktor). "Soviet Jews under the Nazi Occupation (Data on North-Eastern Byelorussia and Northern Russia)" (PDF). History, Politics and Memory: The Holocaust and Its Contemporary Consequences in the Former USSR. The National Council for Soviet and East European Research. p. 25 (30 / 39 in PDF). 2017-08-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-02-03.
- "Gosudarstvenny arkhiv Rossiiskoy Federatsii (GARF): F. 8114, Op. 1, D. 965, L. 99" Государственный архив Российской Федерации (ГАРФ): Ф. 8114. Оп. 1. Д. 965. Л. 99 [State Archive of the Russian Federation] (PDF). 110, 119 / 448 in PDF. 2017-02-13 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-02-03 – direct download, 3.55 MB from Iz istorii evreiskoi kultury vasitəsilə.
Геннадий Винница (Нагария), »Нацистская политика изоляции евреев и создание системы гетто на территории Восточной Белоруссии«
Xarici keçidlər
- БелоруссияArxivləşdirilib 2018-01-18 at the Wayback Machine в «Энциклопедии Холокоста» на сайте института Яд ва-Шем.
- Музей истории и культуры евреев Беларуси Arxivləşdirilib 2011-03-17 at the Wayback Machine
- Холокост в Беларуси на сайте «Объединения выходцев из Беларуси в Израиле».
- Праведники Беларуси Arxivləşdirilib 2005-05-13 at the Wayback Machine — статья о книге И. П. Герасимовой и В. Д. Селеменова.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Belarusda holokost Ikinci dunya muharibesi erzinde Belarus erazisinde yehudilere qarsi Nasist Almaniyasi terefinden heyata kecirilmis cinayetlere verilen umumi addir 1939 cu ilde Polsanin Sovet Ittifaqi terefinden isgal olunmasindan sonra Belarusun serhedlerinde ciddi deyisiklikler bas vermisdi Holokost qurbanlarininin xatiresine hesr olunmus Yama memorial abide kompleksi Minsk seheri 1 sentyabr 1939 cu il tarixinde Ikinci dunya muharibesinin baslamasindan sonra Nasist Almaniyasi da Polsanin isgalina baslamisdi Gizli sekilde imzalanmis Molotov Ribbentrop paktina esasen Sovet Ordusu da 17 sentyabrdan etibaren Polsanin serqden isgalini paralel heyata kecirirdi Bu isgal neticesinde Polsanin serq hissesi SSRI terefinden anneksiya olunmus ve Belarus SSR ile Ukrayna SSR arasinda bolusdurulmusdu Muasir Belarusun butun erazisi 1941 ci ilin avqust ayinin sonlarina qeder Nasist Almaniyasi terefinden isgal olundu Amerikali tarixci Lusi Davidovicin muellifi oldugu Yehudilere qarsi muharibe kitabinda yazilanlara gore Belarus SSR de yasayan yehudilerin 66 i Holokost zamani helak olmusdur Sovet menbelerinin melumatina esasen Ikinci dunya muharibesi baslayana qeder Belarus erazisinde 375 000 nefer etnik yehudi meskunlasmisdi Meselen eyni dovrde Baltikyani olkelerde yasayan yehudilerin 90 i nasistler terefinden oldurulmusdu Arxa plan1939 cu ilde Polsanin Sovet Ordusu terefinden isgal olunmasi ve hemin erazilerin Belorusiya ile Ukrayna arasinda bolusdurulmesi neticesinde Belarus SSR in sahesi teqriben iki defe artdi Isgal olunmus erazide yerlesen seherlerin adlari ruslasdirildi hemcinin yeni vilayetler yaradildi Milyonlarla polsali vetendas ozleri ucun yeni olan Sovet qanunlari esasinda yasamaga mecbur edildi Iki il erzinde Belarusiya Sovet Sosialist Respublikasinin paytaxti olan Minsk seherinin yehudi ehalisinin sayi alman isgalindan qacan Polsa yehudilerinin sayesinde 90 000 nefere yukseldi Minsk Gettosunun yehudi mehbuslari stansiyada qar temizleyerken 1942 ci il fevral Ucuncu Reyx terefinden toredilen Holokost hadiseleri 1941 ci ilin yayinda Barbarossa emeliyyatinin baslamasi ile basda Belarus olmaqla Sovet erazilerine kecdi 28 iyun 1941 ci ilde Vermaxt qosunlari Minski bombardman etdikden sonra seheri ele kecirmeye nail oldu Hitler Barbarossa emeliyyatini Almaniyanin Yehudi bolsevizmi ne qarsi muharibesi olaraq gorurdu 3 iyul 1941 ci ilde nasistler terefinden Minskde heyata kecirilmis ilk secim neticesinde 2000 nefer yehudi meseye aparilmis ve burada oldurulmusdur Nasistler Minski isgal etdikden sonra seheri nin merkezi elan etmisdiler 15 iyul 1941 ci ilden etibaren butun yehudiler paltarlarinin col hissesine sari Davud ulduzu nisani taxmaga mecbur edildi Bunun ardinca 20 iyul 1941 ci il tarixinde ise nun yaradildigi elan olundu Artiq iki il erzinde bura 10 000 yehudinin saxlanildigi isgal olunmus Sovet erazilerinde yaradilmis en boyuk getto idi Etnik belaruslarin ekser hissesi isgalin ilk illerinde Nasist Almaniyasini destekleyirdi Ivan Yermacenko da daxil olmaqla bir cox milletciler bu isgaldan sonra Reyxin protektorati olan musteqil Belarus dovletinin yaradilacagina umid besleyirdi 1942 ci ilin sonlarindan etibaren Yermacenkonun BNS adi ile taninan qruplasmasinin Sovet Ittifaqinin muxtelif seherlerinden olan 30 000 nefere yaxin uzvu var idi 1941 ci ilin yayinda nasist hakimiyyeti terefinden adli qurum yaradildi Bu qurumdaki yuxari vezifelerin coxu da mehz BNS qruplasmasinin uzvlerine tehvil verildi Almanlar terefinden isgal olunmus Sovet erazilerindeki komekci polis quvvelerinin sayi 300 000 nefere catirdi 17 iyul 1941 ci il tarixinde Ukrayna Reyxkomissarligi yaradildi ve muasir Belarus erazisinin cenub hissesi hemcinin RSFSR nin Qomel vilayeti bu reyxkomissarliga birlesdirildi Yehudiler burada da daima nasistler terefinden ehalinin diger hissesinden ayrilir ve muxtelif bolgelerde yerlesen gettolara deportasiya olunurdu Sovet rehberliyi Minskde hec bir texliye heyata kecirmeden qacdigina gore yehudilerin de ekser hissesi almanlar terefinden esir goturulmusdu Tekce Minskde 100 000 nefer hebs olunaraq gettolarda saxlanilirdi Hemcinin baxHolokost Ikinci dunya muharibesiIstinadlarDoron Halutz U S historian revives controversy in Holocaust studies Yale professor Timothy Snyder examines the killing policy that entwined the Nazi and Soviet regimes Haaretz com 7 March 2013 March 17 2015 tarixinde orijinalindan Internet Archive print option arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 March 2015 Timothy Snyder Holocaust The Ignored Reality The New York Review of Books 16 July 2009 January 9 2014 tarixinde orijinalindan Internet Archive arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 March 2015 From peace to war Germany Soviet Russia and the world 1939 1941 Berghahn Books 1997 74 92 ISBN 1 57181 882 0 2020 01 31 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 03 SMC Khatyn Genocide policy Khatyn by 2005 2018 12 26 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 03 Memorial complex Khatyn built in 1969 by Central Committee of the Communist Party of Belarus is situated in Logoisk region of Minsk Dawidowicz Lucy The War Against the Jews Bantam 1986 403 485 2022 08 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 03 Google Books vasitesile The Destruction of the European Jews Yale University Press 2003 1313 1316 ISBN 0300095929 2020 09 03 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 03 Revolution from Abroad The Soviet Conquest of Poland s Western Ukraine and Western Belorussia Princeton NJ Princeton University Press 2002 seh 17 ISBN 0 691 09603 1 2020 09 03 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 03 Indeed September campaign that brought the USSR 200 000 square kilometers of territory 13 5 million new subjects and 250 000 prisoners of war cost it according to Vyacheslav Molotov fewer than 3 000 casualties Gross Jan Tomasz Revolution from Abroad Princeton University Press 2003 2002 396 ISBN 0 691 09603 1 2015 09 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 03 Google Books vasitesile Leonid Rein The Kings And The Pawns Collaboration in Byelorussia during World War II Berghahn Books 2013 seh 85 ISBN 1782380485 2020 02 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 03 ARC Minsk Ghetto Hilberg 2003 Gilbert 1986 Ehrenburg 1981 Arad 1987 Gutman 1990 Klee 1991 et al Aktion Reinhard Camps 26 June 2006 Archived from the original on 3 September 2011 Istifade tarixi 3 February 2018 Internet Archive vasitesile Donald L Niewyk Francis R Nicosia The Columbia Guide to the Holocaust The Minsk Ghetto Columbia University Press 2000 205 156 165 205 208 ISBN 0231505906 2020 09 03 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 03 Marek Wierzbicki Stosunki polsko bialoruskie pod okupacja sowiecka 1939 1941 Polish Belarusian relations under the Soviet occupation NA STARONKAH KAMUNIKATU Bialoruskie Zeszyty Historyczne 20 2003 186 188 Archived from the original on 6 April 2009 Istifade tarixi 3 February 2018 Internet Archive vasitesile Leonid Rein The Kings And The Pawns 2013 144 145 ISBN 1782380485 2020 01 31 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 03 Andrea Simon Bashert A Granddaughter s Holocaust Quest Atonement Univ Press of Mississippi 2002 seh 225 ISBN 1578064813 2022 02 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 03 Daniel Romanovsky Zvi Gitelman redaktor Soviet Jews under the Nazi Occupation Data on North Eastern Byelorussia and Northern Russia PDF History Politics and Memory The Holocaust and Its Contemporary Consequences in the Former USSR The National Council for Soviet and East European Research p 25 30 39 in PDF 2017 08 28 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2018 02 03 Gosudarstvenny arkhiv Rossiiskoy Federatsii GARF F 8114 Op 1 D 965 L 99 Gosudarstvennyj arhiv Rossijskoj Federacii GARF F 8114 Op 1 D 965 L 99 State Archive of the Russian Federation PDF 110 119 448 in PDF 2017 02 13 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2018 02 03 direct download 3 55 MB from Iz istorii evreiskoi kultury vasitesile Gennadij Vinnica Nagariya Nacistskaya politika izolyacii evreev i sozdanie sistemy getto na territorii Vostochnoj Belorussii Xarici kecidlerVikianbarda Belarusda holokost ile elaqeli mediafayllar var BelorussiyaArxivlesdirilib 2018 01 18 at the Wayback Machine v Enciklopedii Holokosta na sajte instituta Yad va Shem Muzej istorii i kultury evreev Belarusi Arxivlesdirilib 2011 03 17 at the Wayback Machine Holokost v Belarusi na sajte Obedineniya vyhodcev iz Belarusi v Izraile Pravedniki Belarusi Arxivlesdirilib 2005 05 13 at the Wayback Machine statya o knige I P Gerasimovoj i V D Selemenova