Bazar uğursuzluğu (bazar qüsuru, bazar fiyaskosu) — bazar tarazlığının Pareto səmərəli olmadığı bazar vəziyyətidir, yəni “bazarın görünməz əli” olan bazar tənzimləmə mexanizmi işləmir (məsələn, ətraf mühitin çirklənməsi, mədəndən sonra torpağın bərpası). Beləliklə, “uğursuzluqlar” (fiyasko) ümumiyyətlə bazar mexanizminin mənfi nəticələrini düzəltmək və ya aradan qaldırmaq üçün iqtisadiyyatın və iqtisadi münasibətlərin inzibati tənzimlənməsinin zəruriliyini nəzərdə tutur.
Yaranma tarixi
1848-ci ildən bəri "Siyasi İqtisadiyyatın Prinsipləri" adlı əsərində bazar mexanizmi təsirsiz olduqda bazarın gücsüzlüyünü qeyd etdi: istehlakçı, xüsusən də təhsil sahəsində xidmətlərin keyfiyyətini qiymətləndirə bilmir.
Tərifi
Bazar fiyaskosu — iqtisadi subyektlərin rasional davranışının Pareto — resursların səmərəli bölüşdürülməsini təmin etmədiyi, bazarda koordinasiya mexanizminin uğursuzluğu olduğu bazardakı tarazlıq; bazar tamlığı şərtinin pozulduğu, istehlakçıların və istehsalçıların davranışının rəqabətə davamlı olmadığı və ya bazar tarazlığının olmadığı resursların səmərəsiz bazar bölgüsüdür.
Bazar uğursuzluqlarının təsnifatı
Bazar uğursuzluğunun səbəbləri:
- mükəmməl olmayan rəqabət şəraitində bazar gücü (inhisar, inhisar və oliqopoliya daxil olmaqla);
- məlumat çatışmazlığı və asimmetriya;
- xarici təsirlər;
- ictimai mallar halında istisna edilməməsi.
İnhisarçılıq, inhisarçılıq və oliqopoliya şəraitində tarazlıq, marjinal gəlir və marjinal xərclər bərabər olduqda və qiymət marjinal gəlir və marjinal xərclərin dəyərini aşdıqda, yəni bütün digər şeylər bərabər olduqda, qiymət mükəmməl rəqabətdən daha yüksək və məhsulun həcmi mükəmməl rəqabətdən az olduqda tarazlıq qurulur; xalis sosial itkilər var .
Məlumat asimmetriyası ilə istehlakçı istehsalçıya təsir göstərə bilməz, göstərilən xidmətlərin keyfiyyətinə nəzarət yoxdur, xidmətlərin keyfiyyətinin dəqiq qiymətləndirilməsi olmur və satıcı məhsullarının keyfiyyət xüsusiyyətlərini daha yaxşı bilir. Məlumat çatışmazlığı səmərəsizliyi artırır, əməliyyat tərəfləri arasında qarşılıqlı əlaqəni bloklayır; xalis sosial itkilər var .
Xarici təsirlər olduqda, hər hansı bir fəaliyyətdən və ya istehsal amilindən əldə olunan fayda və ya xərclərin bir hissəsi kənar şəxslərə çatır ki, bu da ayrı-ayrı şəxslərin kommunal funksiyalarına və müəssisələrin istehsal funksiyalarına təsir göstərir; xalis sosial itkilər var.
Paratorun səmərəliliyi laissez-faire pozulduqda Frensis Bator beş növ uğursuzluğu izah etmişdir:
- mövcudluğun uğursuzluğu, istehsal və paylama arasındakı marjinal əvəz dərəcələrinin bərabərliyinin sabitliyinin olmaması;
- siqnalın uğursuzluğu, hər bir istehsalçı üçün yerli maksimum mənfəətin və ya hər bir istehsalçı üçün ümumi maksimum mənfəətin olmaması;
- təşviqin uğursuzluğu, bütün istehsalçılar üçün mənfi olmayan mənfəətin olmaması;
- strukturun sıradan çıxması, resursların bölüşdürülməsində maksimum rifah qurmuş bir neçə səmərəli miqyaslı firmanın məhsulu və qiymətləri öz-özünə dəstəkləyə bilmədiyi mükəmməl rəqabətin pozulması;
- məcburetmənin uğursuzluğu, qanuni və təşkilati qüsurların mövcudluğu, mənbələrin və məhsulların uçotunda məhdudiyyətlərin olması, bazara yerləşdirilməsinin qarşısını almaq.
Baş vermə səbəbləri
Bazar uğursuzluqlarının mənbələri:
- birləşmə, razılaşma və amansız rəqabət səbəbiylə rəqabətin yox olması, yalnız az sayda firma meydana gətirməsi;
- daha real kapitalın, böyük və mərkəzləşdirilmiş bazarların, zəngin xammal mənbələrinin istifadəsini tələb edən texnoloji tərəqqinin inkişafı, genişmiqyaslı istehsalçılar formalaşdırmaq;
- bazar sisteminin istehlakçıların ehtiyaclarına uyğun olaraq resursları yenidən bölüşdürə bilməməsi, bu səbəbdən israfçı və səmərəsiz istehsal və gəlirin qeyri-bərabər bölgüsü;
- tələb və təklif istehsalın bütün mənfəətlərini və xərclərini əks etdirmədiyi halda, bazar sisteminin müəyyən mal və xidmətlərin istehsalı və istehlakı ilə əlaqəli bütün üstünlükləri və xərcləri nəzərə ala bilməməsi;
- sosial və ya kollektiv ehtiyaclar nəzərə alınmadığı halda, istehsalını fərdi şəxslər tərəfindən bazar yolu ilə maliyyələşdirilə bilməyən mal və xidmətlərə ehtiyacların mövcudluğu;
- tam məşğulluq mexanizminin qeyri-sabitliyi və qiymət səviyyəsinin sabitliyi.
Beləliklə, mükəmməl rəqabətlə qaynaq bölgüsünün səmərəliliyinə mane olan amillər bunlardır :
- gəlirin optimal bölgüsü mexanizmi olmaması;
- yan maliyyət və fayda olmaması, ictimai malların istehsalı;
- daha yaxşı texnologiyanın istifadəsinə, yeni istehsal avadanlığının inkişafına və texniki tərəqqi tempindəki ləngimələrə maneələrin meydana çıxması;
- məhsul fərqlənməsinin olmaması və yeni məhsulların yaradılması üçün şəraitin olmaması.
Mark Blauq əlavə edir ki, iqtisadi subyektlərin istehsal funksiyaları və üstünlükləri bir-birindən asılı olduqda, Pareto optimal şərtlərini Piqu rifahının maksimumlaşdırma qaydası ilə əvəz etmək lazımdır. Bu vəziyyətdə marjinal şəxsi və marjinal sosial xərclər bərabərləşdirilir. Mükəmməl rəqabət optimal paylanma üçün kifayət deyil, çünki istehsal və istehlakdakı yan təsirlər səmərəliliyi pozur və iş həftəsi təyin edilərkən istehsal amillərindən istifadənin optimal intensivliyi şərtləri də pozulur.
Bazar fiyasko probleminin həlli
Bazarın tamlığının təmin edilməsi, Kouz mülkiyyət hüquqlarının yenidən bölüşdürülməsi və xüsusi qiymət qaydalarının qəbul edilməsi yolu ilə vergilər və Piqu subsidiyaları yolu ilə bazar fiyaskosunu aradan qaldırır. Bu alətlər yeni bazarlar (kvazi bazarlar) yaradır və bir sıra istehsal imkanlarının qabarıqlığı qorunub saxlanarsa, resursların səmərəli bölgüsünə nail olmağa imkan verir [5].
Rəqabətçi davranışın olmaması ilə əlaqəli bazarın iflasını aradan qaldırmaq üçün birbaşa dövlət tənzimləməsini tələb edən tətbiq nəzəriyyəsinə (təşviq mexanizmi nəzəriyyəsi) uyğun olaraq qeyri-bazar həllərindən istifadə olunur [5].
Məlumatların tam olmaması və məlumatın asimmetriyası ilə əlaqəli bazar iflasını aradan qaldırmaq üçün şərti öhdəliklər, fyuçers bazarı yaratmaq təklif olunur .
Dövlət müdaxiləsi bazar fiyaskosunun öhdəsindən gəlir :
Situasiya inhisarı kontekstində (istehsal amilləri rəqiblər üçün mövcud deyil) dövlət inhisarçıya qarşı monopolistin konsentrat istehsal güclərini bölüşə bilər və birləşmənin qarşısını alır.
Təbii inhisar şəraitində (rəqiblər bazarına daxil olmaq miqyaslı iqtisadiyyatın itkisinə və artan xərclərə səbəb olur və ya monopoliyadan çıxarma texniki cəhətdən çətindir), dövlət bazara çıxış və resurs bölgüsünü tənzimləyir, bazarda qiymətləri tənzimləyir, eyni zamanda dövlət və bələdiyyə müəssisələri şəklində istehsalda birbaşa iştirak edir, inhisara alır öz fəaliyyətlərini həyata keçirirlər.
Qanuni inhisarla (dövlət lisenziyalaşdırma və patentləşdirmə yolu ilə hər hansı bir fəaliyyət göstərmək üçün müstəsna hüquqlar verir), dövlət iştirakçıların bazara çıxışını tənzimləyir.
Asimetriya və natamam məlumatlarla dövlət istehlakçılar arasında riskləri bölüşdürür, investisiyaları və depozitləri sığortalayır, malların və xidmətlərin istehsalına və satışına nəzarət edir, özü də müəyyən mal və xidmətlərin istehsalında iştirak edir və ultra uzunmüddətli layihələri maliyyələşdirir .
Mənfi xarici təsirlər olması halında (bir fəaliyyət və ya istehsal faktoru ilə əlaqəli xərclərin bir hissəsi üçüncü şəxslərin payına düşür), dövlət xarici təsirləri mənimsəyir, cəzalar və cəzalar sistemini qadağan edir və tətbiq edir. Müsbət xarici təsirlərlə (fəaliyyət və ya istehsal faktoru ilə əlaqəli bəzi faydalar pulsuz olaraq üçüncü şəxslərə verilir) dövlət təşviq və subsidiyalar sistemi, ictimai məhsulların əlavə istehsalına digər dövlət dəstəyi tətbiq edir .
qeyd edir ki, qloballaşma şəraitində bazarda baş verən uğursuzluqların öhdəsindən gəlmək yalnız dövlətin görünən əli ilə mümkündür ki, həm xarici təsirlərlə, həm də üçüncü tərəflər üçün könüllü və nəticəsiz işlənmiş müqavilələrin, mübadilə və ticarətin qadağan edilməsi ilə bazar əməliyyatlarını dayandırsın.
İstinadlar
- Якобсон Л.И.,Колосницына М.Г. Экономика общественного сектора (PDF). М.: Юрайт. 2014. 15. ISBN .
- Joseph E. Stiglitz (1989). "Markets, Market Failures, and Development," American Economic Review, 79(2), pp. 197–203. 2012-03-23 at the Wayback Machine
- Основы политической экономии. В 3-х т. М.: Прогресс. 1980.
- Якобсон Л.И. Государственный сектор экономики: экономическая теория и политика. М.: ГУ ВШЭ. 2000. 17–18. ISBN ."Arxivlənmiş surət". 2016-08-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-12.
- Ледьярд Дж. Несостоятельность (провалы) рынка (Экономическая теория). М.: Инфра-М. под ред Дж.Итуэлла, М.Милгейта, П. Ньюмена. 2004. 501–508. ISBN ."Arxivlənmiş surət". 2016-08-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-12.
- Kenneth J. Arrow (1969). "The Organization of Economic Activity: Issues Pertinent to the Choice of Market versus Non-market Allocations," in Analysis and Evaluation of Public Expenditures: The PPP System, Washington, D.C., Joint Economic Committee of Congress. PDF reprint as pp. 1–16 2017-07-06 at the Wayback Machine (press +).
- Gravelle, Hugh; Ray Rees. Microeconomics. Essex, England: Prentice Hall, Financial Times. 2004. 314–46.
- Francis M. Bator. Анатомия провала рынка (PDF). 4 (Вехи экономической мысли. Экономика благосостояния и общественный выбор). СПб.: Экономическая школа. 2004. 251–292. ISBN . (PDF). Archived from the original on 2016-09-23. İstifadə tarixi: 2020-10-12.
- Mankiw, Gregory; Ronald Kneebone; Kenneth McKenzie; Nicholas Row. Principles of Microeconomics: Second Canadian Edition. United States: Thomson-Nelson. 2002. 157–58.
- Макконнелл К.Р., Брю С.Л. Экономикс: Принципы, проблемы и политика. 1. М.: Республика. 1992. 88–91. ISBN .
- Макконнелл К.Р., Брю С.Л. Экономикс: Принципы, проблемы и политика. 2. М.: Республика. 1992. 86–89. ISBN .
- Блауг М. Экономическая мысль в ретроспективе. М.: Дело. 1994. 196, 549. ISBN .
- 50 лекций по микроэкономике: В двух томах. 2. СПб.: Экономическая школа. Тарасевич Л.С., Гальперин В.М., Игнатьев С.М. 2004. ISBN .
- Басу К. По ту сторону невидимой руки: основания новой экономической науки. М.: Издательство Института Гайдара. 2014. 303. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bazar ugursuzlugu bazar qusuru bazar fiyaskosu bazar tarazliginin Pareto semereli olmadigi bazar veziyyetidir yeni bazarin gorunmez eli olan bazar tenzimleme mexanizmi islemir meselen etraf muhitin cirklenmesi medenden sonra torpagin berpasi Belelikle ugursuzluqlar fiyasko umumiyyetle bazar mexanizminin menfi neticelerini duzeltmek ve ya aradan qaldirmaq ucun iqtisadiyyatin ve iqtisadi munasibetlerin inzibati tenzimlenmesinin zeruriliyini nezerde tutur Yaranma tarixi1848 ci ilden beri Siyasi Iqtisadiyyatin Prinsipleri adli eserinde bazar mexanizmi tesirsiz olduqda bazarin gucsuzluyunu qeyd etdi istehlakci xususen de tehsil sahesinde xidmetlerin keyfiyyetini qiymetlendire bilmir TerifiBazar fiyaskosu iqtisadi subyektlerin rasional davranisinin Pareto resurslarin semereli bolusdurulmesini temin etmediyi bazarda koordinasiya mexanizminin ugursuzlugu oldugu bazardaki tarazliq bazar tamligi sertinin pozuldugu istehlakcilarin ve istehsalcilarin davranisinin reqabete davamli olmadigi ve ya bazar tarazliginin olmadigi resurslarin semeresiz bazar bolgusudur Bazar ugursuzluqlarinin tesnifatiBazar ugursuzlugunun sebebleri mukemmel olmayan reqabet seraitinde bazar gucu inhisar inhisar ve oliqopoliya daxil olmaqla melumat catismazligi ve asimmetriya xarici tesirler ictimai mallar halinda istisna edilmemesi Inhisarciliq inhisarciliq ve oliqopoliya seraitinde tarazliq marjinal gelir ve marjinal xercler beraber olduqda ve qiymet marjinal gelir ve marjinal xerclerin deyerini asdiqda yeni butun diger seyler beraber olduqda qiymet mukemmel reqabetden daha yuksek ve mehsulun hecmi mukemmel reqabetden az olduqda tarazliq qurulur xalis sosial itkiler var Melumat asimmetriyasi ile istehlakci istehsalciya tesir gostere bilmez gosterilen xidmetlerin keyfiyyetine nezaret yoxdur xidmetlerin keyfiyyetinin deqiq qiymetlendirilmesi olmur ve satici mehsullarinin keyfiyyet xususiyyetlerini daha yaxsi bilir Melumat catismazligi semeresizliyi artirir emeliyyat terefleri arasinda qarsiliqli elaqeni bloklayir xalis sosial itkiler var Xarici tesirler olduqda her hansi bir fealiyyetden ve ya istehsal amilinden elde olunan fayda ve ya xerclerin bir hissesi kenar sexslere catir ki bu da ayri ayri sexslerin kommunal funksiyalarina ve muessiselerin istehsal funksiyalarina tesir gosterir xalis sosial itkiler var Paratorun semereliliyi laissez faire pozulduqda Frensis Bator bes nov ugursuzlugu izah etmisdir movcudlugun ugursuzlugu istehsal ve paylama arasindaki marjinal evez derecelerinin beraberliyinin sabitliyinin olmamasi siqnalin ugursuzlugu her bir istehsalci ucun yerli maksimum menfeetin ve ya her bir istehsalci ucun umumi maksimum menfeetin olmamasi tesviqin ugursuzlugu butun istehsalcilar ucun menfi olmayan menfeetin olmamasi strukturun siradan cixmasi resurslarin bolusdurulmesinde maksimum rifah qurmus bir nece semereli miqyasli firmanin mehsulu ve qiymetleri oz ozune destekleye bilmediyi mukemmel reqabetin pozulmasi mecburetmenin ugursuzlugu qanuni ve teskilati qusurlarin movcudlugu menbelerin ve mehsullarin ucotunda mehdudiyyetlerin olmasi bazara yerlesdirilmesinin qarsisini almaq Bas verme sebebleriBazar ugursuzluqlarinin menbeleri birlesme razilasma ve amansiz reqabet sebebiyle reqabetin yox olmasi yalniz az sayda firma meydana getirmesi daha real kapitalin boyuk ve merkezlesdirilmis bazarlarin zengin xammal menbelerinin istifadesini teleb eden texnoloji tereqqinin inkisafi genismiqyasli istehsalcilar formalasdirmaq bazar sisteminin istehlakcilarin ehtiyaclarina uygun olaraq resurslari yeniden bolusdure bilmemesi bu sebebden israfci ve semeresiz istehsal ve gelirin qeyri beraber bolgusu teleb ve teklif istehsalin butun menfeetlerini ve xerclerini eks etdirmediyi halda bazar sisteminin mueyyen mal ve xidmetlerin istehsali ve istehlaki ile elaqeli butun ustunlukleri ve xercleri nezere ala bilmemesi sosial ve ya kollektiv ehtiyaclar nezere alinmadigi halda istehsalini ferdi sexsler terefinden bazar yolu ile maliyyelesdirile bilmeyen mal ve xidmetlere ehtiyaclarin movcudlugu tam mesgulluq mexanizminin qeyri sabitliyi ve qiymet seviyyesinin sabitliyi Belelikle mukemmel reqabetle qaynaq bolgusunun semereliliyine mane olan amiller bunlardir gelirin optimal bolgusu mexanizmi olmamasi yan maliyyet ve fayda olmamasi ictimai mallarin istehsali daha yaxsi texnologiyanin istifadesine yeni istehsal avadanliginin inkisafina ve texniki tereqqi tempindeki lengimelere maneelerin meydana cixmasi mehsul ferqlenmesinin olmamasi ve yeni mehsullarin yaradilmasi ucun seraitin olmamasi Mark Blauq elave edir ki iqtisadi subyektlerin istehsal funksiyalari ve ustunlukleri bir birinden asili olduqda Pareto optimal sertlerini Piqu rifahinin maksimumlasdirma qaydasi ile evez etmek lazimdir Bu veziyyetde marjinal sexsi ve marjinal sosial xercler beraberlesdirilir Mukemmel reqabet optimal paylanma ucun kifayet deyil cunki istehsal ve istehlakdaki yan tesirler semereliliyi pozur ve is heftesi teyin edilerken istehsal amillerinden istifadenin optimal intensivliyi sertleri de pozulur Bazar fiyasko probleminin helliBazarin tamliginin temin edilmesi Kouz mulkiyyet huquqlarinin yeniden bolusdurulmesi ve xususi qiymet qaydalarinin qebul edilmesi yolu ile vergiler ve Piqu subsidiyalari yolu ile bazar fiyaskosunu aradan qaldirir Bu aletler yeni bazarlar kvazi bazarlar yaradir ve bir sira istehsal imkanlarinin qabariqligi qorunub saxlanarsa resurslarin semereli bolgusune nail olmaga imkan verir 5 Reqabetci davranisin olmamasi ile elaqeli bazarin iflasini aradan qaldirmaq ucun birbasa dovlet tenzimlemesini teleb eden tetbiq nezeriyyesine tesviq mexanizmi nezeriyyesi uygun olaraq qeyri bazar hellerinden istifade olunur 5 Melumatlarin tam olmamasi ve melumatin asimmetriyasi ile elaqeli bazar iflasini aradan qaldirmaq ucun serti ohdelikler fyucers bazari yaratmaq teklif olunur Dovlet mudaxilesi bazar fiyaskosunun ohdesinden gelir Situasiya inhisari kontekstinde istehsal amilleri reqibler ucun movcud deyil dovlet inhisarciya qarsi monopolistin konsentrat istehsal guclerini boluse biler ve birlesmenin qarsisini alir Tebii inhisar seraitinde reqibler bazarina daxil olmaq miqyasli iqtisadiyyatin itkisine ve artan xerclere sebeb olur ve ya monopoliyadan cixarma texniki cehetden cetindir dovlet bazara cixis ve resurs bolgusunu tenzimleyir bazarda qiymetleri tenzimleyir eyni zamanda dovlet ve belediyye muessiseleri seklinde istehsalda birbasa istirak edir inhisara alir oz fealiyyetlerini heyata kecirirler Qanuni inhisarla dovlet lisenziyalasdirma ve patentlesdirme yolu ile her hansi bir fealiyyet gostermek ucun mustesna huquqlar verir dovlet istirakcilarin bazara cixisini tenzimleyir Asimetriya ve natamam melumatlarla dovlet istehlakcilar arasinda riskleri bolusdurur investisiyalari ve depozitleri sigortalayir mallarin ve xidmetlerin istehsalina ve satisina nezaret edir ozu de mueyyen mal ve xidmetlerin istehsalinda istirak edir ve ultra uzunmuddetli layiheleri maliyyelesdirir Menfi xarici tesirler olmasi halinda bir fealiyyet ve ya istehsal faktoru ile elaqeli xerclerin bir hissesi ucuncu sexslerin payina dusur dovlet xarici tesirleri menimseyir cezalar ve cezalar sistemini qadagan edir ve tetbiq edir Musbet xarici tesirlerle fealiyyet ve ya istehsal faktoru ile elaqeli bezi faydalar pulsuz olaraq ucuncu sexslere verilir dovlet tesviq ve subsidiyalar sistemi ictimai mehsullarin elave istehsalina diger dovlet desteyi tetbiq edir qeyd edir ki qloballasma seraitinde bazarda bas veren ugursuzluqlarin ohdesinden gelmek yalniz dovletin gorunen eli ile mumkundur ki hem xarici tesirlerle hem de ucuncu terefler ucun konullu ve neticesiz islenmis muqavilelerin mubadile ve ticaretin qadagan edilmesi ile bazar emeliyyatlarini dayandirsin IstinadlarYakobson L I Kolosnicyna M G Ekonomika obshestvennogo sektora PDF M Yurajt 2014 15 ISBN 978 5 9916 2581 4 Joseph E Stiglitz 1989 Markets Market Failures and Development American Economic Review 79 2 pp 197 203 2012 03 23 at the Wayback Machine Osnovy politicheskoj ekonomii V 3 h t M Progress 1980 Yakobson L I Gosudarstvennyj sektor ekonomiki ekonomicheskaya teoriya i politika M GU VShE 2000 17 18 ISBN 5 7598 0073 5 Arxivlenmis suret 2016 08 17 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 12 Ledyard Dzh Nesostoyatelnost provaly rynka Ekonomicheskaya teoriya M Infra M pod red Dzh Ituella M Milgejta P Nyumena 2004 501 508 ISBN 5 16 001750 X Arxivlenmis suret 2016 08 10 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 12 Kenneth J Arrow 1969 The Organization of Economic Activity Issues Pertinent to the Choice of Market versus Non market Allocations in Analysis and Evaluation of Public Expenditures The PPP System Washington D C Joint Economic Committee of Congress PDF reprint as pp 1 16 2017 07 06 at the Wayback Machine press Gravelle Hugh Ray Rees Microeconomics Essex England Prentice Hall Financial Times 2004 314 46 Francis M Bator Anatomiya provala rynka PDF 4 Vehi ekonomicheskoj mysli Ekonomika blagosostoyaniya i obshestvennyj vybor SPb Ekonomicheskaya shkola 2004 251 292 ISBN 5 902402 07 7 PDF Archived from the original on 2016 09 23 Istifade tarixi 2020 10 12 Mankiw Gregory Ronald Kneebone Kenneth McKenzie Nicholas Row Principles of Microeconomics Second Canadian Edition United States Thomson Nelson 2002 157 58 Makkonnell K R Bryu S L Ekonomiks Principy problemy i politika 1 M Respublika 1992 88 91 ISBN 5 250 01534 4 Makkonnell K R Bryu S L Ekonomiks Principy problemy i politika 2 M Respublika 1992 86 89 ISBN 5 250 01486 0 Blaug M Ekonomicheskaya mysl v retrospektive M Delo 1994 196 549 ISBN 5 86461 151 4 50 lekcij po mikroekonomike V dvuh tomah 2 SPb Ekonomicheskaya shkola Tarasevich L S Galperin V M Ignatev S M 2004 ISBN 5 902402 05 0 Basu K Po tu storonu nevidimoj ruki osnovaniya novoj ekonomicheskoj nauki M Izdatelstvo Instituta Gajdara 2014 303 ISBN 978 5 93255 386 2