Basklar ölkəsi bask Euskal Autonomia Erkidegoa isp Comunidad Autónoma del País Vasco ispaniyada yerləşən muxtar region B

Basklar ölkəsi (bask Euskal Autonomia Erkidegoa; isp. Comunidad Autónoma del País Vasco) — İspaniyada yerləşən muxtar region. Basklar ölkəsi İspaniyanın şimalında və Fransanın cənub-qərbində yerləşir. Əraziyə muxtariyyət statusu 25 iyul 1979-cu ildə İspaniya tərəfindən verilmişdir. Basklar bir çox məsələlərdə İspaniyaya tabe deyildirlər. Ərazini basklara məxsus adlı polis təşkilatı qoruyur. Bundan başqa, turizm, maliyyə, vergilərdən əldə olunan gəlirlərin böyük bir qismi İspaniyanın deyil Bask Muxtariyyətinin büdcəsinə gedir.

Muxtar icma

Basklar ölkəsi

bask Euskal Autonomia Erkidegoa
isp. Comunidad Autónoma del País Vasco


Bayraq^[d]	Gerb^[d]

bask Euskadi
isp. País Vasco

Ölkə

İspaniya

İnzibati mərkəz

Vitoriya-Qasteys

Prezident

bask Iñigo Urkullu

Tarixi və coğrafiyası

Sahəsi

7,234 km² (14-cü yer)

Hündürlük

876 m

Saat qurşağı

Əhalisi

2.213.993 nəf. (2021)

Rəqəmsal identifikatorlar

ISO kodu

ES-PV

Telefon kodu

+34 94

Rəsmi sayt

Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İspaniyanın şimalında avtonom regiondur. Sahəsi 7,234 km² əhalisi isə 2,125,000 nəfərdir. Muxtar Ölkənin paytaxtı şəhəridir. Regiona muxtariyyət 25 İyul 1979 tarixində verilmişdir. Region öz daxilində təhlükəsizliyini deyilən polis təşkilatı ilə təmin etməkdədir.

Hökumət

Regiondakı qanunlar Muxtar ölkəni üç vilayətdən ibarət olan bir federasiya olaraq idarə edir. Bu sistem 1200-cü ildən bəri regionda fasilələrlə istifadə edilən Foral Sistemi'dir. Fransisko Frankonun 1978-ci ildə tərtib etdiyi Konstitusiya regiona tarixi bir haqq olaraq geniş səlahiyyətlərlə bir muxtariyyət statusu vermişdir. Parlamenti və hökuməti də yerləşir. Parlamentdə 25 nümayəndə iştirak edir və bu nümayəndələrin səsləriylə Regionun Baş naziri () seçilir. 1937-ci ildən bəri baş nazirlər Bask Milliyyətçi Partiyasından seçilir. Bask Ölkəsi öz polis təşkilatına () və öz radio/televiziyasına () malikdir və digər güclər Gernika Aktı ilə zəmanət altındadır.

Gündəlik həyat

Aparılan son tədqiqatlar zamanı məlum olmuşdur ki, baskların 28.2% muxtariyyətin sərhədlərindən kənarda dünyaya gəlirlər.

Dillər

Bask dili və ispan dili bölgədə rəsmi dillərdir. 1984 cü ildə edilən bir dil ilə əlaqədar siyahıya almada xalqın 23%-inin Bask dilini başa düşdüyü, 21%-inin danışa bildiyi, 13%-inin oxuya bildiyi və 10%-inin isə yaza bildiyi ortaya çıxmışdır.

Torpaq problemləri

Regiondakı millətçiləri Navarra torpaqlarının tarixi Bask ölkəsinin olduğunu və paytaxtlarının da köçürülməsi iddiasındadırlar . Bask Hökuməti, Navarranın simvolu olan Laura Bat gerbini illərdir ki, istifadə edir.

İqtisadiyyat

Bask ölkəsi adam başına düşən 30,680 ABŞ dolları gəlir ilə İspaniyanın ən zəngin regionlarından biridir.

Siyasi problemlər

İspaniyada bəzi digər ərazilərdə olduğu kimi Basklar ölkəsi də siyasi müstəqillik tələb edir. İspaniya rəsmiləri isə İspaniyanın heç vaxt parçalanmayacağını, basklara ən yaxşı halda Ali Muxtariyyət hüququnun verilə biləcəyni bildirirlər. Hal-hazırda Basklar ölkəsi Ali Muxtariyyətə sahibdir. Lakin ərazidə yaşayan əhalinin 65%-i tam müstəqil olmağın tərafdarıdır. Baskların siyasi yöndə iki tələbləri var. Bunlardan birincisi Navarranın basklarla sərhəd olan ərazilərinin onlara verilməsidir. Digər tələb isə müstəqil respublikanın yaradılmasıdır. Baskların müstəqilliyi naminə mübarizə apardığını bildirən ETA təşkilatı 52 ildir ki, bu hədəflərin heç birinə nail ola bilməmişdir. Baskların çox az bir qismi ETA-nın tərəfini tutur. Bunun əsas səbəbi kimi, onlar müstəqilliyə gedən yolun terrorla yox, düzgün siyasi addımlarla mümkün olacağını düşünürlər. Baskların siyasi təşkilatlarından ən radikalı . İspaniyada çoxları ETA-nı hərbi qanadı hesab edirlər. açıq formada ən qısa zamanda müstəqil dövlətin yaradılmalı olduğunu bildirirdi. 2003-cü ildə İspaniya dövləti separatçılıq fəaliyyətinə görə bağlamışdır. Ona tabe olan digər partiya isə 2008-ci ildə bağlanmışdır.

Siyasi partiyalar

Bask avtonom regionu daxilində bir çox siyasi partiya mövcuddur. Bunlar;

Bask Milliyyətçi Partiyası (EAJ/PNV)
/Sol İttifaq
Xalq Partiyası

ETA

Əsas məqalə: ETA

ETA — Basklar ölkəsinin müstəqilliyi naminə silahlı mübarizə aparan bask radikal-solçu, milliyyətçi və separatçı təşkilatdır. 1959-cu ildə Franko diktaturasına qarşı mübarizə məqsədilə yaranmışdır. 1962-ci ildə təşkil olunan bask solçu-milliyyətçilərinin plenumunda təşkilatlanma prosesini başa çatdıran ETA, özünün əsas məqsədi kimi müstəqil bask dövlətinin (Euskadi) yaradılmasını qarşıya qoymuşdur.ETA-nın emblemi baltaya sarılmış ilandır. Bununla Bask xalqının sonsuz azadlıq arzusu ifadə edilir.

1968-ci ildə silahlı mübarizəyə başlayan ETA 829 nəfərin ölümünə, minlərlə insanın yaralanmasına və onlarla insanın qaçırılmasına görə məsuliyyət daşıyır.ETA İspaniya və Fransa tərəfindən rəsmi olaraq terror təşkilatı kimi tanınmışdır. Bu ölkələrdən başqa Avropa İttifaqı və Amerika Birləşmiş Ştatları tərəfindən terror təşkilatı kimi tanınmışdır.

Qalereya

Bask şəhərləri
Bilbao şəhəri
Donostia/San Sebastian şəhəri
Hondarribia şəhəri
Vitoria-Qasteys paytaxt şəhəri
Barakaldo şəhəri
Getxo şəhəri
İrun şəhəri
Portuqalete şəhəri
Santurtzi şəhəri
Basaour şəhəri
Errenteria şəhəri

İstinadlar

https://www.ine.es/jaxiT3/Datos.htm?t=2853.
"El 28,2% de la población que vive en el País Vasco ha nacido fuera | País Vasco". elmundo.es. 2022-07-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-04-26.
. 2011-01-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-21.
(isp.) Goiz Argi 2019-01-15 at the Wayback Machine. Goiz Argi. Retrieved on 30 January 2011.
(isp.) Goiz Argi 2016-03-03 at the Wayback Machine. Goiz Argi (27 January 2002). Retrieved on 2011-01-30.
Quiosco | El Mundo en ORBYT 2009-07-30 at the Wayback Machine. Elmundo.es. Retrieved on 30 January 2011.
ETA, una serpiente vacilante 2021-05-09 at the Wayback Machine. elmundo.es. Retrieved on 30 January 2011.
De patrulla por Vitoria 2021-05-09 at the Wayback Machine. elmundo.es (24 March 2006). Retrieved on 30 January 2011.
. Ministerio del Interior (Spanish). 15 September 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 September 2010.
"Datos significativos del conflicto vasco, 1968–2003". Eusko News (Spanish). 2003. 24 July 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 19 January 2011.
ETA has killed 829 people as of 19 January 2011 15 sentyabr 2010 at the Wayback Machine, Spanish Ministerio del Interior
Peace at Last? | People & Places | Smithsonian Magazine Arxivləşdirilib 2013-04-19 at . Smithsonianmag.com. Retrieved on 30 January 2011.
(fr.) French list of terrorist organizations, in the annex of Chapter XIV 2011-07-25 at the Wayback Machine
EU list of terrorist organizations 2013-12-08 at the Wayback Machine|43.6 KB}} 29 May 2006
. Web.archive.org (9 July 2008). Retrieved on 30 January 2011.

Xarici keçidlər

[ Http://www.euskadi.net Bask Muxtar Region hökuməti ]

Həmçinin bax

İspaniya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

[_5487e61e56328781-1] ttps://www.ine.es/jaxiT3/Datos.htm?t=2853.

[elmundo.es-2] "El 28,2% de la población que vive en el País Vasco ha nacido fuera | País Vasco". elmundo.es. 2022-07-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-04-26.

[3] . 2011-01-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-21.

[goizargi.com-4] (isp.) Goiz Argi 2019-01-15 at the Wayback Machine. Goiz Argi. Retrieved on 30 January 2011.

[5] (isp.) Goiz Argi 2016-03-03 at the Wayback Machine. Goiz Argi (27 January 2002). Retrieved on 2011-01-30.

[6] Quiosco | El Mundo en ORBYT 2009-07-30 at the Wayback Machine. Elmundo.es. Retrieved on 30 January 2011.

[7] ETA, una serpiente vacilante 2021-05-09 at the Wayback Machine. elmundo.es. Retrieved on 30 January 2011.

[8] De patrulla por Vitoria 2021-05-09 at the Wayback Machine. elmundo.es (24 March 2006). Retrieved on 30 January 2011.

[casualities_eta_829-9] . Ministerio del Interior (Spanish). 15 September 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 September 2010.

[casualties_total_basque-10] "Datos significativos del conflicto vasco, 1968–2003". Eusko News (Spanish). 2003. 24 July 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 19 January 2011.

[Victimas_MIR-11] ETA has killed 829 people as of 19 January 2011 15 sentyabr 2010 at the Wayback Machine, Spanish Ministerio del Interior

[smithsonianmag.com-12] Peace at Last? | People & Places | Smithsonian Magazine Arxivləşdirilib 2013-04-19 at . Smithsonianmag.com. Retrieved on 30 January 2011.

[13] (fr.) French list of terrorist organizations, in the annex of Chapter XIV 2011-07-25 at the Wayback Machine

[14] EU list of terrorist organizations 2013-12-08 at the Wayback Machine|43.6 KB}} 29 May 2006

[15] . Web.archive.org (9 July 2008). Retrieved on 30 January 2011.