Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Balo bəy Vəkilov (1889, Çivə, Şərur-Dərələyəz qəzası – 1982, Naxçıvan) — mücahid.
| Balo bəy Vəkilov | |
|---|---|
| Balo bəy Cəlil bəy oğlu Vəkilov | |
 | |
| Doğum tarixi | 1889 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1982 |
| Vəfat yeri | |
Həyatı
Balo bəy Cəlil bəy oğlu 1889-cu ildə Şərur-Dərələyəz qəzasının Çivə kəndində doğulub. Uşaq yaşlarında (1905-1907) erməni-müsəlman qırğınlarının şahidi olmuşdur. Onda ermənilərə qarşı amansız nifrət yaranmışdır. 1918-ci il hadisələri başlayandan Balo bəy ermənilərin elə ilk hücumlarından sonra silaha sarılır. Könüllülərdən ibarət güclü müdafiə dəstəsi yaradır. Dəstədə Əhməd bəy (Amo), İsmayıl bəy, Əli bəy, Hüseyn bəy, Qafar bəy, Yusif bəy, Kərbəlayı Əşrəf bəy, Kərbəlayi Firudin bəy və başqa Vəkilovlar Kəllo və Məmili tayfaları ermənilərə qarşı vuruşurdu.
Qüvvələrin qeyri-bərabər olmasına baxmayaraq kəndin camaatı igidliklə vuruşur, ermənilərin bütün hücumlarını dəf edir, onlara sarsıdıcı zərbələr vururdu.
Döyüşlərdə Balo bəy xüsusilə şücaət göstərirdi. O, həm də mahir atıcı idi. Müasirləri "Balo bəy abbasını göydə vurur"—deyərək onu atıcılıqda xüsusi bacarığı olduğunu qeyd edirdilər. Ermənilərin hücumlarından birində Balo bəy və Kərbəlayi Əşrəf bəy öz döyüş dostları ilə birlikdə böyük bir kötüyün içini oyub oraya çoxlu miqdarda barıt doldururlar. Sonra həmin kötüyü partladırlar. Ermənilər gurultunu eşidib vahimələnirlər. Elə başa düşürlər ki, Çivəyə Türkiyədən top gətiriblər. Qorxaq ermənilər böyük bir ərazini qoyub qaçırlar. Sonralar ermənilər Çivəni bir neçə dəfə mühasirəyə alırlar. Ancaq müdafiəçilərin müqavimətini qıra bilmirlər.
Ağır döyüşlərdən sonra Dərələyəzin müdafiəçiləri Çivə ətrafına yığışırlar. Bu zaman Vedibasar istiqamətində də qızğın döyüşlər gedirdi. Orada müdafiəçilərə Abbasqulu bəy Şadlinski başçılıq edirdi. Qüvvələr nisbətinin kəskin döyüşməsi ilə əlaqədar Dərələyəzin , Naxçıvanın (o cümlədən Vedibasarın) əhalisi geri çəkilməli olur.
Balo bəy Vəkilov və Çivə müdafiəçiləri də Naxçıvanın bütün əhalisi ilə birlikdə Arazın o tayına –Cənubi Azərbaycana üz tuturlar. Yeri gəlmişkən onu da qeyd edək ki, mərhum tarixçi alim Əli Əliyev özü bu hadisələrin canlı şahidi olmuş və " Biz əzablı bir ömür yaşadıq " xatirə memuarında Balo bəy Vəkilov və Çivə müdafiəçilərinin Cənubi Azərbaycana keçməsini təsvir etmişdir. Çox keçmir ki, müdafiəçilər yenidən geri qayıdır. Bu zaman Balo bəyin əmisi Məşhədi Həsən bəy bu hadisələrin ağırlığına , xalqın faciəli vəziyyətinə dözmür,Naxçıvan şəhərində vəfat edir.
Balo bəy geri qayıdandan sonra Bakıya gedir, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə ilə görüşür.Məhəmməd Əmin Rəsulzadə öz kəndlərinə qayıtmağı məsləhət görür. Bu dövrdə Dərələyəzin əhalisinin bir hissəsi Qarabağa köçür. Balo bəy və Çivə müdafiəçiləri isə öz kəndlərinə qayıdır. Yenidən döyüşlər şiddətlənir. Bu döyüşlərdə Balo bəy və müdafiəçilər özlərini məğlubedilməz qəhrəman kimi göstərirlər. Ermənilər Balo bəy və Abbasqulu bəy Şadlinskinin başına mükafat təyin edirlər. Lakin yenə də bu igidləri öldürmək azğın düşmənə qismət olmur . Bu dövrdə Müsavat partiyasının bölgə üzrə dayaq dəstəsinin sədri Abbas bəy Vəkilov da ciddi fəallıq göstərmişdir.Onu da qeyd edək ki, Çivə müsavatçılarının taleyi də o biri müsavatçılatr kimi faciəli oldu. Onların əksəriyyəti 30-cu illərin repressiya qurbanlarına çevrildilər.
23 aylıq Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hakimiyyətinə 1920-ci ilin aprelin 28-də son qoyuldu. Azərbaycan Sovet hakimiyyəti quruldu. Sonra Naxçıvan da sovetləşdi. 1923-cü ildə imperiya siyasətinin və yerli bolşeviklərin kməyi ilə əhalisi yalnız Azəraycan türklərindən ibarət olan Çivə kəndi Ermənistanın inzibati ərazi bölgüsünə qatıldı. Balo bəy, onun mənsub olduğu nəsil repressiyalara , təqib və təzyiqlərə məruz qaldı. Onların bütün mülkiyyəti evləri, torpaq sahələri , bağları alınıb kolxoza verildi.
Balo bəy və qardaşı İsmayıl bəy ermənilərin və bolşeviklərin təqib və təzyiqləri altında kəndi tərk etməli oldular. Vəkilovların bir hissəsi 37-ci il faciəsinin qurbanlarına dönür. Balo bəyin əmisi oğlu Əhməd bəy Vəkilov (Amo) isə kənddə qalır. Onları 1940-cı ilə kimi kolxoza üzv olmağa qoymurlar. Nəhayət , Əhməd bəyi də 1951-ci ildə ailəsi ilə birlikdə Ermənistandan deportasiya edirlər. Əhməd bəyin adı köçmə sənədinə qeyd edilsə də o, gedə bilmir. Hadisələrin ağırlığı və faciəliliyi onun da həyatla vidalaşmasına səbəb olur. Övladları isə öz doğma yurd –yuvalarından deportasiya olunaraq Bərdə rayonunun Əmirli kəndinə köçməil olurlar. Balo bəy Vəkilov isə qardaşı İsmayılla birlikdə Naxçıvan ətrafındakı kəndlərdə gizlin yaşayırlar. Sonra isə Naxçıvanda məskunlaşırlar.
30-cu illərin ağır repressiyalarında balo bəyin də adı repressiya olunanların siyahısına salınır. Lakin Balo bəyə olan xalq sevgisi onun gizlənməklə repressiyadan xilas olmasına kömək edir.
Lakin Naxçıvanda olan vəzifəli ermənilərə Balo bəyin sağ qalması ağır gəlirdi. Böyük Vətən müharibəsi başlayanda ermənilər Balo bəyi müharibəyə göndərməyə cəhd etsələr də onun yaşının çoxluğu ermənilərin murdar niyyətini həyata keçirməyə mane olur.
1943-cü ildə Balo bəy Naxçıvanda dükanda satıcı işləyir. Balo bəy burada da ermənilərin hiyləsindən xilas ola bilmir. Ermənilərin şahidlik ilə Balo bəyi guya ticarətdə etdiyi saxtakarlığa görə həbsinə nail olurlar. Məhkəmə , hətta Balo bəy haqqında ölüm hökmü çıxarır (gələcəkdə oxucuları məhkəmə sənədləri ilə tanış edəcəyik), lakin hökm icra edilmir. Balo bəy iki il həbsdə olur. Sonra isə Naxçıvan MR Nazirlər Sovetində işləyən əmisi oğlu İlyas Vəkilovun köməyi ilə həbsdən azad olur.
Ailəsi
Artıq Balo bəyin övladları böyüyür. Ömrünün qalan hissəsini o, övladlarına həsr edir. Oğlu Tofiq Vəkilov təhsil alaraq uzun müddət Naxçıvanda məsul işlərdə çalışmışdır.Qızı Güşvər xanım atasını və o hadisələri xatırlayarkən aşağıdakıları dedi :
"Bizim bütün ömrümüz fırtınalardan , təlatümlərdən keçib. Ata nəslim əsilzadə olub. Sovet dövründə coğrafiyasına görə Qazax-İrəvan , Naxçıvan –Dərbənd və digər yerləri əhatə edən Vəkilovlar nəsli ağır repressiyalara məruz qalıb. Ana nəslimdə əsilzadə olub. Anam Dostu xanım Kəngərli nəslindəndir. Bibin Xanım məşhur maarifpərvər Tağı bəy Səfiyevin həyat yoldaşı olmuşdur. O biri bibim Münəvvər xanım isə Rzaqulu bəy Şadlinskinin həyat yoldaşı idi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "qarşı vuruşan Balo bəy Vəkilov". 2023-07-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-12.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Balo bey Vekilov 1889 Cive Serur Dereleyez qezasi 1982 Naxcivan mucahid Balo bey VekilovBalo bey Celil bey oglu VekilovDogum tarixi 1889Dogum yeri Cive Serur Dereleyez qezasi Irevan quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1982Vefat yeri Naxcivan Naxcivan MSSR Azerbaycan SSR SSRIHeyatiBalo bey Celil bey oglu 1889 cu ilde Serur Dereleyez qezasinin Cive kendinde dogulub Usaq yaslarinda 1905 1907 ermeni muselman qirginlarinin sahidi olmusdur Onda ermenilere qarsi amansiz nifret yaranmisdir 1918 ci il hadiseleri baslayandan Balo bey ermenilerin ele ilk hucumlarindan sonra silaha sarilir Konullulerden ibaret guclu mudafie destesi yaradir Destede Ehmed bey Amo Ismayil bey Eli bey Huseyn bey Qafar bey Yusif bey Kerbelayi Esref bey Kerbelayi Firudin bey ve basqa Vekilovlar Kello ve Memili tayfalari ermenilere qarsi vurusurdu Quvvelerin qeyri beraber olmasina baxmayaraq kendin camaati igidlikle vurusur ermenilerin butun hucumlarini def edir onlara sarsidici zerbeler vururdu Doyuslerde Balo bey xususile sucaet gosterirdi O hem de mahir atici idi Muasirleri Balo bey abbasini goyde vurur deyerek onu aticiliqda xususi bacarigi oldugunu qeyd edirdiler Ermenilerin hucumlarindan birinde Balo bey ve Kerbelayi Esref bey oz doyus dostlari ile birlikde boyuk bir kotuyun icini oyub oraya coxlu miqdarda barit doldururlar Sonra hemin kotuyu partladirlar Ermeniler gurultunu esidib vahimelenirler Ele basa dusurler ki Civeye Turkiyeden top getiribler Qorxaq ermeniler boyuk bir erazini qoyub qacirlar Sonralar ermeniler Civeni bir nece defe muhasireye alirlar Ancaq mudafiecilerin muqavimetini qira bilmirler Agir doyuslerden sonra Dereleyezin mudafiecileri Cive etrafina yigisirlar Bu zaman Vedibasar istiqametinde de qizgin doyusler gedirdi Orada mudafiecilere Abbasqulu bey Sadlinski basciliq edirdi Quvveler nisbetinin keskin doyusmesi ile elaqedar Dereleyezin Naxcivanin o cumleden Vedibasarin ehalisi geri cekilmeli olur Balo bey Vekilov ve Cive mudafiecileri de Naxcivanin butun ehalisi ile birlikde Arazin o tayina Cenubi Azerbaycana uz tuturlar Yeri gelmisken onu da qeyd edek ki merhum tarixci alim Eli Eliyev ozu bu hadiselerin canli sahidi olmus ve Biz ezabli bir omur yasadiq xatire memuarinda Balo bey Vekilov ve Cive mudafiecilerinin Cenubi Azerbaycana kecmesini tesvir etmisdir Cox kecmir ki mudafieciler yeniden geri qayidir Bu zaman Balo beyin emisi Meshedi Hesen bey bu hadiselerin agirligina xalqin facieli veziyyetine dozmur Naxcivan seherinde vefat edir Balo bey geri qayidandan sonra Bakiya gedir Mehemmed Emin Resulzade ile gorusur Mehemmed Emin Resulzade oz kendlerine qayitmagi meslehet gorur Bu dovrde Dereleyezin ehalisinin bir hissesi Qarabaga kocur Balo bey ve Cive mudafiecileri ise oz kendlerine qayidir Yeniden doyusler siddetlenir Bu doyuslerde Balo bey ve mudafieciler ozlerini meglubedilmez qehreman kimi gosterirler Ermeniler Balo bey ve Abbasqulu bey Sadlinskinin basina mukafat teyin edirler Lakin yene de bu igidleri oldurmek azgin dusmene qismet olmur Bu dovrde Musavat partiyasinin bolge uzre dayaq destesinin sedri Abbas bey Vekilov da ciddi fealliq gostermisdir Onu da qeyd edek ki Cive musavatcilarinin taleyi de o biri musavatcilatr kimi facieli oldu Onlarin ekseriyyeti 30 cu illerin repressiya qurbanlarina cevrildiler 23 ayliq Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti hakimiyyetine 1920 ci ilin aprelin 28 de son qoyuldu Azerbaycan Sovet hakimiyyeti quruldu Sonra Naxcivan da sovetlesdi 1923 cu ilde imperiya siyasetinin ve yerli bolseviklerin kmeyi ile ehalisi yalniz Azeraycan turklerinden ibaret olan Cive kendi Ermenistanin inzibati erazi bolgusune qatildi Balo bey onun mensub oldugu nesil repressiyalara teqib ve tezyiqlere meruz qaldi Onlarin butun mulkiyyeti evleri torpaq saheleri baglari alinib kolxoza verildi Balo bey ve qardasi Ismayil bey ermenilerin ve bolseviklerin teqib ve tezyiqleri altinda kendi terk etmeli oldular Vekilovlarin bir hissesi 37 ci il faciesinin qurbanlarina donur Balo beyin emisi oglu Ehmed bey Vekilov Amo ise kendde qalir Onlari 1940 ci ile kimi kolxoza uzv olmaga qoymurlar Nehayet Ehmed beyi de 1951 ci ilde ailesi ile birlikde Ermenistandan deportasiya edirler Ehmed beyin adi kocme senedine qeyd edilse de o gede bilmir Hadiselerin agirligi ve facieliliyi onun da heyatla vidalasmasina sebeb olur Ovladlari ise oz dogma yurd yuvalarindan deportasiya olunaraq Berde rayonunun Emirli kendine kocmeil olurlar Balo bey Vekilov ise qardasi Ismayilla birlikde Naxcivan etrafindaki kendlerde gizlin yasayirlar Sonra ise Naxcivanda meskunlasirlar 30 cu illerin agir repressiyalarinda balo beyin de adi repressiya olunanlarin siyahisina salinir Lakin Balo beye olan xalq sevgisi onun gizlenmekle repressiyadan xilas olmasina komek edir Lakin Naxcivanda olan vezifeli ermenilere Balo beyin sag qalmasi agir gelirdi Boyuk Veten muharibesi baslayanda ermeniler Balo beyi muharibeye gondermeye cehd etseler de onun yasinin coxlugu ermenilerin murdar niyyetini heyata kecirmeye mane olur 1943 cu ilde Balo bey Naxcivanda dukanda satici isleyir Balo bey burada da ermenilerin hiylesinden xilas ola bilmir Ermenilerin sahidlik ile Balo beyi guya ticaretde etdiyi saxtakarliga gore hebsine nail olurlar Mehkeme hetta Balo bey haqqinda olum hokmu cixarir gelecekde oxuculari mehkeme senedleri ile tanis edeceyik lakin hokm icra edilmir Balo bey iki il hebsde olur Sonra ise Naxcivan MR Nazirler Sovetinde isleyen emisi oglu Ilyas Vekilovun komeyi ile hebsden azad olur AilesiTofiq Vekilov Artiq Balo beyin ovladlari boyuyur Omrunun qalan hissesini o ovladlarina hesr edir Oglu Tofiq Vekilov tehsil alaraq uzun muddet Naxcivanda mesul islerde calismisdir Qizi Gusver xanim atasini ve o hadiseleri xatirlayarken asagidakilari dedi Bizim butun omrumuz firtinalardan telatumlerden kecib Ata neslim esilzade olub Sovet dovrunde cografiyasina gore Qazax Irevan Naxcivan Derbend ve diger yerleri ehate eden Vekilovlar nesli agir repressiyalara meruz qalib Ana neslimde esilzade olub Anam Dostu xanim Kengerli neslindendir Bibin Xanim meshur maarifperver Tagi bey Sefiyevin heyat yoldasi olmusdur O biri bibim Munevver xanim ise Rzaqulu bey Sadlinskinin heyat yoldasi idi Hemcinin baxLeyla VekilliIstinadlar qarsi vurusan Balo bey Vekilov 2023 07 02 tarixinde Istifade tarixi 2022 04 12