Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bakı şəhər inqilabi müdafiə komitəsi-Bakıda mart soyqırımı zamanı yaradılmış daşnak-bolşevik hərbi-siyasi orqanı.
Yaradılması
Bakı şəhər inqilabi müdafiə komitəsi 1918 il martın 30-dan 31-nə keçən gecə daşnak-bolşevik hərbi-siyasi orqanı olaraq Bakıda təşkil olunmuşdur. İnqilabi Müdafiə Komitəsi (İMK) martın 31-də özünün tərkibi və vəzifələri haqqında müraciətində Bakı şəhərinin və onun rayonlarının bütün sovet təşkilatlarını birləşdirən ali hərbi-siyasi orqan olduğunu elan etdi. Müraciət "hamını silaha sarılıb, sovet hakimiyyətini xalq düşmənlərindən müdafiə etməyə" çağırırdı. İMK öz fəaliyyəti haqqında Bakı Sovetinə vaxtaşırı məlumat və Qafqaz Fəhlə, Kəndli, Əsgər və Matros Deputatları Sovetlərinin qurultayı qarşısında hesabat verəcəyini bildirirdi.
Tərkibi
Komitənin tərkibinə Rusiya Xalq Komissarları Sovetinin Qafqaz işləri üzrə fövqəladə komissarı S.Şaumyan, Qafqaz ordusu Hərbi-İnqilab Komitəsinin sədri Q.Korqanov, Bakı Fəhlə, Əsgər və Martos Deputatları Sovetinin sədri P.Çaparidze, Bakı Hərbi-İnqilab Komitəsinin sədri İ.Suxartsev, S.Saakyan, S.Melik-Yolçyan və başqaları daxil idilər. Müraciətdə İMK tərkibinə daxil olmaq üçün " milli təşkilatların nümayəndələrinin rədd edildiyi" bildirilsə də, "əksinqilabla vuruşmada erməni milli hissələrindən istifadə etmək və hələ sağ eserlərin və daşnakların arxasınca gedən fəhlələri sovet hakimiyyəti tərəfində mübarizəyə cəlb etmək üçün İMK-ə həmin partiyaların nümayəndələrinin də dəvət olunduğu" göstərilirdi. Bu da təsadüfü deyildi, çünki S.Saakyan Bakı sağ eserlərinin, S.Melik-Yolçyan isə "Daşnaksutyun" partiyasının Bakı təşkilatının lideri idilər.
Fəaliyyəti
İMK öz fəaliyyəti haqqında Bakı Sovetinə vaxtaşırı məlumat və Qafqaz Fəhlə, Kəndli, Əsgər və Matros Deputatları Sovetlərinin qurultayı qarşısında hesabat verəcəyini bildirirdi. "Əksinqilabla vuruşma" çağırışı daşnak-bolşevik güruhunun başçısı S.Şaumyanın qabaqcadan hazırladığı plana uyğun olaraq Azərbaycanın milli qüvvələrinə qarşı çevrildi və Bakının türk-müsəlman əhalisinin kütləvi soyqırımı ilə nəticələndi. Bolşevik-daşnak cəlladlarının bu qanlı cinayətləri tarixə Bakının türk-müsəlman əhalisinə qarşı mart soyqırımı kimi daxil oldu. Sovet qoşunları İMK-nin çağırışı ilə martın 31 -də topların, təyyarələrin və Xəzər hərbi donanmasının köməyi ilə Bakının silahsız türk-müsəlman əhalisinə qarşı hücuma keçdilər. S.Şaumyan, P.Çaparidze, Q.Korqanov ve İ.Suxartsev tərəfindən imzalanmış 1918 il 31 mart tarixli müraciətdə bildirilirdi ki, "bundan sonra silahlı qüvvələrin bütün əməliyyatına inqilabi müdafiə komitəsi rəhbərlik edəcəkdir". İMK-nin əmri ilə müsəlman məhəllələrinin Xəzər hərbi donanması gəmilərindən atəşə tutulması şəhərdə vahiməni daha da artırdı. İMK-nin qərarı ilə "Bakıda mühasirə vəziyyəti" elan olundu. Komitə, həmçinin, "Müsavat" partiyasına və milli müsəlman qruplarına ultimatum verərək, onlardan Bakı Fəhlə, Əsgər və Matros Deputatları Sovetinin hakimiyyətini danışıqsız tanımağı və onun bütün sərəncamlarına tabe olmağı tələb etdi. Çıxılmaz vəziyyət yarandığını görən "Müsavat" liderləri əhalini xilas etmək üçün İMK-nin ultimatumunu qəbul etməyə mecbur oldular. Buna baxmayaraq, danışıq aparmaq üçün Bakı Sovetinin İcraiyyə Komitəsinə gələn müsəlman heyətindən üç nəfər geri qayıdarkən yolda güllələndi. Azərbaycan milli qüvvələrinin fəaliyyəti qarşısına sədd çəkən, türk-müsəlman əhaliyə divan tutulmasına başçılıq edən İMK bir çox radikal tədbirlər həyata keçirdi:
- Sarıtsından bütün hidroaeroplanların, döyüş aeroplanlarının təcili olaraq Bakıya göndərilməsini xahiş etdi;
- Qırmızı ordu təşkil etmək üçün bütün iri müəssisə sahiblərinin üzərinə vergi qoyulması haqqında qərar çıxardı;
- Səfərbərlik haqqında əmr verdi;
- Şəhərdəki daşınmaz əmlak üzərində xüsusi mülkiyyətin ləğv edilməsi, Bakı şəhər dumasının buraxılması haqqında dekretlər verdi;
- Bir çox qəzetləri ("Kaspi", "Baku", "Bakinets", "Vesti Baku", "Bakinskiye izvestiya", "Naş qolos", "Sosialist") bağladı.
Bakı Soveti İMK-nin fəaliyyətini yüksək qiymətləndirdi, komitənin taktikasını tamamilə düzgün saydığını, ona tam etibar etdiyini bildirdi və hərtərəfli, fəal yardım göstərəcəyini vəd etdi. Beləliklə, o zaman Şaumyanın başçılıq etdiyi daşnak-bolşevik qüvvələrinin əlində olan İMK, Bakı Soveti və Bakı Xalq Komissarları Soveti Azərbaycan xalqına qarşı soyqırımını birlikdə həyata keçirdilər.
Həmçinin bax
Ədəbiyyat
- Azərbaycanda sosialist inqilabının qələbəsi uğrunda bolşeviklərin mübarizəsi. Sənədlər və materiallar. 1917-I918-ci illər, Bakı, 1960;
- Azərbaycan tarixi, 3 cilddə, c.3, Bakı, 1973
- Azərbaycan tarixi, 7 cilddə, c.5, Bakı,2001.
İstinadlar
- "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası: I cild,pdf". 2015-02-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-05-23.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Baki seher inqilabi mudafie komitesi Bakida mart soyqirimi zamani yaradilmis dasnak bolsevik herbi siyasi orqani YaradilmasiBaki seher inqilabi mudafie komitesi 1918 il martin 30 dan 31 ne kecen gece dasnak bolsevik herbi siyasi orqani olaraq Bakida teskil olunmusdur Inqilabi Mudafie Komitesi IMK martin 31 de ozunun terkibi ve vezifeleri haqqinda muracietinde Baki seherinin ve onun rayonlarinin butun sovet teskilatlarini birlesdiren ali herbi siyasi orqan oldugunu elan etdi Muraciet hamini silaha sarilib sovet hakimiyyetini xalq dusmenlerinden mudafie etmeye cagirirdi IMK oz fealiyyeti haqqinda Baki Sovetine vaxtasiri melumat ve Qafqaz Fehle Kendli Esger ve Matros Deputatlari Sovetlerinin qurultayi qarsisinda hesabat vereceyini bildirirdi TerkibiKomitenin terkibine Rusiya Xalq Komissarlari Sovetinin Qafqaz isleri uzre fovqelade komissari S Saumyan Qafqaz ordusu Herbi Inqilab Komitesinin sedri Q Korqanov Baki Fehle Esger ve Martos Deputatlari Sovetinin sedri P Caparidze Baki Herbi Inqilab Komitesinin sedri I Suxartsev S Saakyan S Melik Yolcyan ve basqalari daxil idiler Muracietde IMK terkibine daxil olmaq ucun milli teskilatlarin numayendelerinin redd edildiyi bildirilse de eksinqilabla vurusmada ermeni milli hisselerinden istifade etmek ve hele sag eserlerin ve dasnaklarin arxasinca geden fehleleri sovet hakimiyyeti terefinde mubarizeye celb etmek ucun IMK e hemin partiyalarin numayendelerinin de devet olundugu gosterilirdi Bu da tesadufu deyildi cunki S Saakyan Baki sag eserlerinin S Melik Yolcyan ise Dasnaksutyun partiyasinin Baki teskilatinin lideri idiler FealiyyetiIMK oz fealiyyeti haqqinda Baki Sovetine vaxtasiri melumat ve Qafqaz Fehle Kendli Esger ve Matros Deputatlari Sovetlerinin qurultayi qarsisinda hesabat vereceyini bildirirdi Eksinqilabla vurusma cagirisi dasnak bolsevik guruhunun bascisi S Saumyanin qabaqcadan hazirladigi plana uygun olaraq Azerbaycanin milli quvvelerine qarsi cevrildi ve Bakinin turk muselman ehalisinin kutlevi soyqirimi ile neticelendi Bolsevik dasnak celladlarinin bu qanli cinayetleri tarixe Bakinin turk muselman ehalisine qarsi mart soyqirimi kimi daxil oldu Sovet qosunlari IMK nin cagirisi ile martin 31 de toplarin teyyarelerin ve Xezer herbi donanmasinin komeyi ile Bakinin silahsiz turk muselman ehalisine qarsi hucuma kecdiler S Saumyan P Caparidze Q Korqanov ve I Suxartsev terefinden imzalanmis 1918 il 31 mart tarixli muracietde bildirilirdi ki bundan sonra silahli quvvelerin butun emeliyyatina inqilabi mudafie komitesi rehberlik edecekdir IMK nin emri ile muselman mehellelerinin Xezer herbi donanmasi gemilerinden atese tutulmasi seherde vahimeni daha da artirdi IMK nin qerari ile Bakida muhasire veziyyeti elan olundu Komite hemcinin Musavat partiyasina ve milli muselman qruplarina ultimatum vererek onlardan Baki Fehle Esger ve Matros Deputatlari Sovetinin hakimiyyetini danisiqsiz tanimagi ve onun butun serencamlarina tabe olmagi teleb etdi Cixilmaz veziyyet yarandigini goren Musavat liderleri ehalini xilas etmek ucun IMK nin ultimatumunu qebul etmeye mecbur oldular Buna baxmayaraq danisiq aparmaq ucun Baki Sovetinin Icraiyye Komitesine gelen muselman heyetinden uc nefer geri qayidarken yolda gullelendi Azerbaycan milli quvvelerinin fealiyyeti qarsisina sedd ceken turk muselman ehaliye divan tutulmasina basciliq eden IMK bir cox radikal tedbirler heyata kecirdi Saritsindan butun hidroaeroplanlarin doyus aeroplanlarinin tecili olaraq Bakiya gonderilmesini xahis etdi Qirmizi ordu teskil etmek ucun butun iri muessise sahiblerinin uzerine vergi qoyulmasi haqqinda qerar cixardi Seferberlik haqqinda emr verdi Seherdeki dasinmaz emlak uzerinde xususi mulkiyyetin legv edilmesi Baki seher dumasinin buraxilmasi haqqinda dekretler verdi Bir cox qezetleri Kaspi Baku Bakinets Vesti Baku Bakinskiye izvestiya Nas qolos Sosialist bagladi Baki Soveti IMK nin fealiyyetini yuksek qiymetlendirdi komitenin taktikasini tamamile duzgun saydigini ona tam etibar etdiyini bildirdi ve herterefli feal yardim gostereceyini ved etdi Belelikle o zaman Saumyanin basciliq etdiyi dasnak bolsevik quvvelerinin elinde olan IMK Baki Soveti ve Baki Xalq Komissarlari Soveti Azerbaycan xalqina qarsi soyqirimini birlikde heyata kecirdiler Hemcinin baxMart soyqirimiEdebiyyatAzerbaycanda sosialist inqilabinin qelebesi ugrunda bolseviklerin mubarizesi Senedler ve materiallar 1917 I918 ci iller Baki 1960 Azerbaycan tarixi 3 cildde c 3 Baki 1973 Azerbaycan tarixi 7 cildde c 5 Baki 2001 Istinadlar Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi I cild pdf 2015 02 25 tarixinde Istifade tarixi 2018 05 23