Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Böyük aclıq və ya "İrland kartof qıtlığı" (irl. an Gorta Mór) — 1845-1849-cu illərdə İrlandiyada davam kütləvi aclıq və xəstəlik dövrü. İrland dilinin dominant olduğu qərb və cənub ərazilərinə güclü təsir göstərən bu dövr An Drochshaol olaraq tanınır (hərfi mənada "Pis həyat", ümumi olaraq isə "çətin vaxtlar" kimi tərcümə olunur). Bu dövrün ən pis ili "Qara 47" adlandırılan 1847-ci il idi. Aclıq dövründə bir milyona yaxın insanın ölməsi və daha bir milyon insanın İrlandiyadan köçməsi adanın əhalisinin 20-25%-ə qədər azalmasına səbəb oldu.
| Böyük aclıq | |
|---|---|
 | |
| Başlama tarixi | 1845 |
| Bitmə tarixi | 1852 |
| Yeri | İrlandiya |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İrlandiyadan kənar ərazilərdə bu hadisə bəzən İrland kartof aclığı adlanır. Aclığa "kartof küfü" adlı bitki xəstəliyinin səbəb olduğu güman olunur. 1840-cı illərdə bütün Avropadakı kartof məhsulunda özünü büruzə verən bu xəstəlik İrlandiyadan kənarda 100,000 insanın ölümünə səbəb oldu və 1848-ci ildə geniş yayılmış Avropa inqilablarına öz təsirini göstərdi. Xəstəliyin təsir gücü Viq hökumətinin 1846-cı ildən laissez-faire adlı iqtisadi siyasəti tətbiq etməsi ilə daha da kəskinləşdi. Aclığın uzunmüddətli olmasının digər səbəblərinə torpaq sahibinin mülkiyyətində yaşamaması və tək məhsuldan asılılıq daxil idi.
Bu aclıq 1801-cı ildən 1922-ci ildə Böyük Britaniya Krallığının bir hissəsi kimi birbaşa Vestminster tərəfindən idarə olunan İrlandiyanın tarixində dönüş nöqtəsi idi. Aclıq və onun təsirləri adanın demoqrafik, siyasi və mədəni mənzərəsini birdəfəlik dəyişdi, təxminən iki milyon insanın qaçqın düşməsinə və bir əsr boyu əhalinin azalmasına səbəb oldu. Aclıq həm yerli irlandların, həm də İrlandiyadan kənarda yaşayan irland əhalinin yaddaşında iz qoydu, irlandlar və hökumət arasındakı münasibətləri daha da kəskinləşdirdi, İrlandiyadakı yerli əhali və digər ərazilərdə olan irland mühacirlər arasında millətçilik və respublikaçılıq ruhunun artmasına gətirib çıxardı.
Eyni bitki xəstəliyi 1879-cu ildə yenidən Avropaya qayıtdı, lakin artıq İrlandiyada 19-cu əsr Avropasında baş verən ən böyük aqrar hərəkat kimi tanınan Torpaq Müharibəsi başlamışdı. "Torpaq Liqası" tərəfindən təşkil edilən bu hərəkat Böyük aclıq dövründə "Lenant Hüquq Liqası" tərəfindən 1850-ci ildə irəli sürülən Üç F adlı tələblər sistemini davam etdirdi. Xəstəlik 1879-cu ildə yenidən peydə olanda "Torpaq Liqası" "adı pisə çıxmış torpaq sahiblərini" boykot etdi və liqanın üzvləri fiziki blokada quraraq fermerlərin torpaqdan çıxarılmasının qarşısını aldı. Evsizliyin azalması ölüm sayının da kəskin azalmasına səbəb oldu.
İstinadlar
- Kinealy, 1994. səh. xv
- The great famine (An Drochshaol) 2020-05-12 at the Wayback Machine. Dúchas.ie
- Éamon Ó Cuív, An Gorta Mór – the impact and legacy of the Great Irish Famine 2020-05-17 at the Wayback Machine
- An Fháinleog 2020-08-18 at the Wayback Machine Chapter 6. "drochshaol, while it can mean a hard life, or hard times, also, with a capital letter, has a specific, historic meaning: Bliain an Drochshaoil means The Famine Year, particularly 1847; Aimsir an Drochshaoil means the time of the Great Famine (1847–52)."
- Ross, 2002
- Kinealy, 1994. səh. 357
- Kinealy, 1994. səh. 5
- O'Neill, 2009. səh. 1
- Ó Gráda, 2006. səh. 7
- Ó Gráda; Vanhaute, Eric; Paping, Richard. (PDF). XIV International Economic History Congress of the International Economic History Association, Session 123. Helsinki. August 2006. 2017-04-17 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
- Woodham-Smith, 1991. səh. 410–411
- Donnelly, Jim. "The Irish Famine". BBC History. 17 February 2011. 9 November 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 16 May 2020.
- Thornton, Mark. "What Caused the Irish Potato Famine?". The Free Market. 16 (4). April 1998.
- Laxton, 1997
- Litton, 1994
- Póirtéir, 1995. səh. 19–20
- Fraser, Evan D. G. "Social vulnerability and ecological fragility: building bridges between social and natural sciences using the Irish Potato Famine as a case study". Conservation Ecology. 2 (7). 30 October 2003. 3 June 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 17 May 2020.
- Kelly, M.; Fotheringham, A. Stewart. "The online atlas of Irish population change 1841–2002: A new resource for analysing national trends and local variations in Irish population dynamics". Irish Geography. 44 (2–3). 2011: 215–244. doi:10.1080/00750778.2011.664806.
..population declining dramatically from 8.2 million to 6.5 million between 1841 and 1851 and then declining gradually and almost continuously to 4.5 million in 1961
- ""The Vanishing Irish: Ireland's population from the Great Famine to the Great War." Timothy W. Guinnane lectures in economics at Yale University". 2020-05-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-17.
- K.H. Connell, The Population of Ireland 1750–1845 (Oxford, 1951)
- T. Guinnane, The Vanishing Irish: Households, Migration, and the Rural Economy in Ireland, 1850–1914 (Princeton, 1997)
- Kinealy, 1994. səh. 342
- Tebrake, Janet K. "Irish peasant women in revolt: The Land League years". Irish Historical Studies. 28 (109). May 1992: 63–80. doi:10.1017/S0021121400018587.
- ""The Battering Ram and Irish Evictions, 1887–90" L. Perry Curtis. Irish-American Cultural Institute 10.1353/eir.2007.0039". 2019-03-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-17.
- ""Irish Potato Famine, After the Famine"". 2020-02-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-17.
- "Arxivlənmiş surət". 2020-05-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-17.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Boyuk acliq ve ya Irland kartof qitligi irl an Gorta Mor 1845 1849 cu illerde Irlandiyada davam kutlevi acliq ve xestelik dovru Irland dilinin dominant oldugu qerb ve cenub erazilerine guclu tesir gosteren bu dovr An Drochshaol olaraq taninir herfi menada Pis heyat umumi olaraq ise cetin vaxtlar kimi tercume olunur Bu dovrun en pis ili Qara 47 adlandirilan 1847 ci il idi Acliq dovrunde bir milyona yaxin insanin olmesi ve daha bir milyon insanin Irlandiyadan kocmesi adanin ehalisinin 20 25 e qeder azalmasina sebeb oldu Boyuk acliqBaslama tarixi 1845Bitme tarixi 1852Yeri Irlandiya Vikianbarda elaqeli mediafayllar Irlandiyadan kenar erazilerde bu hadise bezen Irland kartof acligi adlanir Acliga kartof kufu adli bitki xesteliyinin sebeb oldugu guman olunur 1840 ci illerde butun Avropadaki kartof mehsulunda ozunu buruze veren bu xestelik Irlandiyadan kenarda 100 000 insanin olumune sebeb oldu ve 1848 ci ilde genis yayilmis Avropa inqilablarina oz tesirini gosterdi Xesteliyin tesir gucu Viq hokumetinin 1846 ci ilden laissez faire adli iqtisadi siyaseti tetbiq etmesi ile daha da keskinlesdi Acligin uzunmuddetli olmasinin diger sebeblerine torpaq sahibinin mulkiyyetinde yasamamasi ve tek mehsuldan asililiq daxil idi Bu acliq 1801 ci ilden 1922 ci ilde Boyuk Britaniya Kralliginin bir hissesi kimi birbasa Vestminster terefinden idare olunan Irlandiyanin tarixinde donus noqtesi idi Acliq ve onun tesirleri adanin demoqrafik siyasi ve medeni menzeresini birdefelik deyisdi texminen iki milyon insanin qacqin dusmesine ve bir esr boyu ehalinin azalmasina sebeb oldu Acliq hem yerli irlandlarin hem de Irlandiyadan kenarda yasayan irland ehalinin yaddasinda iz qoydu irlandlar ve hokumet arasindaki munasibetleri daha da keskinlesdirdi Irlandiyadaki yerli ehali ve diger erazilerde olan irland muhacirler arasinda milletcilik ve respublikaciliq ruhunun artmasina getirib cixardi Eyni bitki xesteliyi 1879 cu ilde yeniden Avropaya qayitdi lakin artiq Irlandiyada 19 cu esr Avropasinda bas veren en boyuk aqrar herekat kimi taninan Torpaq Muharibesi baslamisdi Torpaq Liqasi terefinden teskil edilen bu herekat Boyuk acliq dovrunde Lenant Huquq Liqasi terefinden 1850 ci ilde ireli surulen Uc F adli telebler sistemini davam etdirdi Xestelik 1879 cu ilde yeniden peyde olanda Torpaq Liqasi adi pise cixmis torpaq sahiblerini boykot etdi ve liqanin uzvleri fiziki blokada quraraq fermerlerin torpaqdan cixarilmasinin qarsisini aldi Evsizliyin azalmasi olum sayinin da keskin azalmasina sebeb oldu IstinadlarKinealy 1994 seh xv The great famine An Drochshaol 2020 05 12 at the Wayback Machine Duchas ie Eamon o Cuiv An Gorta Mor the impact and legacy of the Great Irish Famine 2020 05 17 at the Wayback Machine An Fhainleog 2020 08 18 at the Wayback Machine Chapter 6 drochshaol while it can mean a hard life or hard times also with a capital letter has a specific historic meaning Bliain an Drochshaoil means The Famine Year particularly 1847 Aimsir an Drochshaoil means the time of the Great Famine 1847 52 Ross 2002 Kinealy 1994 seh 357 Kinealy 1994 seh 5 O Neill 2009 seh 1 o Grada 2006 seh 7 o Grada Vanhaute Eric Paping Richard PDF XIV International Economic History Congress of the International Economic History Association Session 123 Helsinki August 2006 2017 04 17 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Woodham Smith 1991 seh 410 411 Donnelly Jim The Irish Famine BBC History 17 February 2011 9 November 2019 tarixinde Istifade tarixi 16 May 2020 Thornton Mark What Caused the Irish Potato Famine The Free Market 16 4 April 1998 Laxton 1997 Litton 1994 Poirteir 1995 seh 19 20 Fraser Evan D G Social vulnerability and ecological fragility building bridges between social and natural sciences using the Irish Potato Famine as a case study Conservation Ecology 2 7 30 October 2003 3 June 2018 tarixinde Istifade tarixi 17 May 2020 Kelly M Fotheringham A Stewart The online atlas of Irish population change 1841 2002 A new resource for analysing national trends and local variations in Irish population dynamics Irish Geography 44 2 3 2011 215 244 doi 10 1080 00750778 2011 664806 population declining dramatically from 8 2 million to 6 5 million between 1841 and 1851 and then declining gradually and almost continuously to 4 5 million in 1961 The Vanishing Irish Ireland s population from the Great Famine to the Great War Timothy W Guinnane lectures in economics at Yale University 2020 05 12 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 17 K H Connell The Population of Ireland 1750 1845 Oxford 1951 T Guinnane The Vanishing Irish Households Migration and the Rural Economy in Ireland 1850 1914 Princeton 1997 Kinealy 1994 seh 342 Tebrake Janet K Irish peasant women in revolt The Land League years Irish Historical Studies 28 109 May 1992 63 80 doi 10 1017 S0021121400018587 The Battering Ram and Irish Evictions 1887 90 L Perry Curtis Irish American Cultural Institute 10 1353 eir 2007 0039 2019 03 30 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 17 Irish Potato Famine After the Famine 2020 02 23 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 17 Arxivlenmis suret 2020 05 17 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 17