Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Arxiv işi - Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə dövlət və hökumət orqanlarının sənədlərin saxlanması məqsədilə gördükləri tədbirlər.
Yaradılması
Çarizm dövründə Şimali Azərbaycanda vahid arxiv sistemi yox idi. Çar hökumətinin süqutu və 1917-18 illərdə baş verən mürəkkəb hadisələr dövlət və hökumət idarələrinin, sahibkarlara məxsus fabrik, zavod və digər müəssisələrin sənəd və materiallarının toplanması və saxlanması işini çətinləşdirmişdi. Bu vəziyyət Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökumətinin nəzərindən yayınmadı. Dövlət nəzarəti idarəsi 1918 il noyabrın 3-də Azərbaycan dövləti ərazisindəki, demək olar, bütün dövlət təşkilatlarının kargüzarlıq və qeydiyyat işinin müharibə və inqilabi şəraitlə əlaqədar olaraq bərbad vəziyyətə düşdüyünü və əsaslı surətdə qaydaya salınmalı olduğunu bildirdi. Azərbaycan Hökuməti çətin şəraitdə fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, bu məsələyə xüsusi diqqət yetirirdi. Hökumətin Tiflisdə yaradılması, bir müddət orada fəaliyyətdən sonra Gəncəyə köçürülməsi, nəhayət, Bakıda fəaliyyətə başlaması formalaşmaqda olan dövlət hakimiyyəti orqanlarının kargüzarlıq sənədlərinin mühafizəsində çətinlik yaradırdı. Lakin bu sahəyə qayğı işin təşkilinə müsbət təsir göstərirdi. 1918 ilin oktyabrında sığorta cəmiyyəti idarələrindən biri binasını dəyişərkən keçmiş hərbi-sənaye kompleksinin atılmış arxiv sənədləri aşkar edilmişdi. Onların siyahısı dərhal tutulmuş, pərakəndə sənədlər yığılıb rəflərə qoyulmuş, bir hissəsi bağlanıb ayrıca otağa yerləşdirilmişdi. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Xarici İşlər Nazirliyi haqqında Əsasnamədə də arxiv işinə böyük əhəmiyyət verilirdi. Həmin Əsasnaməyə görə, Xarici İşlər Nazirliyi dəftərxanası tərkibində arxiv yaradılırdı. Burada Azərbaycanda baş verən mühüm hadisələrə aid aktlar və sənədlər, habelə qaytanlanan kitablar və nazirliyin bütün şöbələrinin sənədləri mühafizə edilirdi. Arxivariusa Cənubi Qafqaza, başlıca olaraq, Azərbaycana aid aktları, sənədləri və digər kağızları toplayıb sistemləşdirmək tapşırıldı. Beləliklə, kargüzarlıq xidmətinə və arxivə vahid sistem kimi baxılırdı. Sənədlər kompleksi bu və ya digər qərarların qəbul edilməsində mühüm rol oynamalı idi. Qəza təşkilatlarında və yerlərdə də kargüzarlıq yüksək səviyyədə aparılırdı. Cavad qəzası polis idarəsində tərtib edilmiş işin titul vərəqi və sərlövhəsi diqqəti cəlb edir. Burada idarənin tam adı səliqə ilə yazılmış, kargüzarlıq nömrəsi qoyulmuş, işin dəqiq sərlövhəsi, sənədlərin ilk və son tarixləri göstərilmişdir. Məruzə və məktublarda dərkənar, qeydiyyat ştampları, sənədlərin daxil və xaric olma nömrələri, tarix və s. qoyulmuşdur. Tərtib edilmiş sənədlərin hamısında kargüzarların imzası zəruri idi. Sənədlərin tərtibində xüsusi blankdan geniş istifadə olunurdu. Onlar tərtib üsuluna və keyfiyyətinə görə yüksək tələblərə cavab verirdi. Azərbaycanda dövlət arxivləri yalnız Aprel işğalından (1920) sonra yaradılmışdır. 1920 il dekabrın 13-də Azərbaycan İnqilab Komitəsi '"Azərbaycan SSR-də arxiv işinin mərkəzləşdirilməsi və Respublika Xalq Maarifi Komissarlığı yanında Mərkəzi Dövlət Arxivinin təşkili haqqında" dekret verdi. Bu dekretlə Azərbaycanda arxiv işinin mərkəzləşdirilməsinin əsası qoyuldu.
Həmçinin bax
İstinad
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, I cild, "Lider nəşriyyat", Bakı-2004, səh. 125
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Arxiv isi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde dovlet ve hokumet orqanlarinin senedlerin saxlanmasi meqsedile gordukleri tedbirler YaradilmasiCarizm dovrunde Simali Azerbaycanda vahid arxiv sistemi yox idi Car hokumetinin suqutu ve 1917 18 illerde bas veren murekkeb hadiseler dovlet ve hokumet idarelerinin sahibkarlara mexsus fabrik zavod ve diger muessiselerin sened ve materiallarinin toplanmasi ve saxlanmasi isini cetinlesdirmisdi Bu veziyyet Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Hokumetinin nezerinden yayinmadi Dovlet nezareti idaresi 1918 il noyabrin 3 de Azerbaycan dovleti erazisindeki demek olar butun dovlet teskilatlarinin karguzarliq ve qeydiyyat isinin muharibe ve inqilabi seraitle elaqedar olaraq berbad veziyyete dusduyunu ve esasli suretde qaydaya salinmali oldugunu bildirdi Azerbaycan Hokumeti cetin seraitde fealiyyet gostermesine baxmayaraq bu meseleye xususi diqqet yetirirdi Hokumetin Tiflisde yaradilmasi bir muddet orada fealiyyetden sonra Genceye kocurulmesi nehayet Bakida fealiyyete baslamasi formalasmaqda olan dovlet hakimiyyeti orqanlarinin karguzarliq senedlerinin muhafizesinde cetinlik yaradirdi Lakin bu saheye qaygi isin teskiline musbet tesir gosterirdi 1918 ilin oktyabrinda sigorta cemiyyeti idarelerinden biri binasini deyiserken kecmis herbi senaye kompleksinin atilmis arxiv senedleri askar edilmisdi Onlarin siyahisi derhal tutulmus perakende senedler yigilib reflere qoyulmus bir hissesi baglanib ayrica otaga yerlesdirilmisdi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Xarici Isler Nazirliyi haqqinda Esasnamede de arxiv isine boyuk ehemiyyet verilirdi Hemin Esasnameye gore Xarici Isler Nazirliyi defterxanasi terkibinde arxiv yaradilirdi Burada Azerbaycanda bas veren muhum hadiselere aid aktlar ve senedler habele qaytanlanan kitablar ve nazirliyin butun sobelerinin senedleri muhafize edilirdi Arxivariusa Cenubi Qafqaza baslica olaraq Azerbaycana aid aktlari senedleri ve diger kagizlari toplayib sistemlesdirmek tapsirildi Belelikle karguzarliq xidmetine ve arxive vahid sistem kimi baxilirdi Senedler kompleksi bu ve ya diger qerarlarin qebul edilmesinde muhum rol oynamali idi Qeza teskilatlarinda ve yerlerde de karguzarliq yuksek seviyyede aparilirdi Cavad qezasi polis idaresinde tertib edilmis isin titul vereqi ve serlovhesi diqqeti celb edir Burada idarenin tam adi seliqe ile yazilmis karguzarliq nomresi qoyulmus isin deqiq serlovhesi senedlerin ilk ve son tarixleri gosterilmisdir Meruze ve mektublarda derkenar qeydiyyat stamplari senedlerin daxil ve xaric olma nomreleri tarix ve s qoyulmusdur Tertib edilmis senedlerin hamisinda karguzarlarin imzasi zeruri idi Senedlerin tertibinde xususi blankdan genis istifade olunurdu Onlar tertib usuluna ve keyfiyyetine gore yuksek teleblere cavab verirdi Azerbaycanda dovlet arxivleri yalniz Aprel isgalindan 1920 sonra yaradilmisdir 1920 il dekabrin 13 de Azerbaycan Inqilab Komitesi Azerbaycan SSR de arxiv isinin merkezlesdirilmesi ve Respublika Xalq Maarifi Komissarligi yaninda Merkezi Dovlet Arxivinin teskili haqqinda dekret verdi Bu dekretle Azerbaycanda arxiv isinin merkezlesdirilmesinin esasi qoyuldu Hemcinin baxAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti ArxivsunasliqIstinadAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi I cild Lider nesriyyat Baki 2004 seh 125