Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan xalq təbabəti və ya Türkəçarə — azərbaycanlıların inanclarına və adət-ənənələrinə görə xəstəliklərin müalicəsi.
Tətbiqi
Xalq təbabəti inanmaya, nəsillər boyunca ötürülən biliklərə əsaslanır. Türklər arasında bu üsullar “türkəçarəlik”, onları tətbiq edən həkim isə “türkəçarə” adlandırılmışdır. “Loğman” adı İslamın qəbulundan sonra istifadə edilmişdir.
Azərbaycan ziyarətgahlarının ruhi xəstələri sağaltması, dua vasitəsilə ağrıların azalması şamanizmə əsaslanır. Eyni zamanda cinçilərin və ruhları qovanların mövcudluğu da şaman inancı ilə bağlıdır. Türkəçarəlik 1930-cu illərdən sonra təqib edilsə də, yarpız, kəkotu, qarpız, müxtəlif ədviyyatlar vasitəsilə bir sıra narahatçılıqların (soyuqlama, öskürük, üşütmə, baş ağrıları, boğaz ağrıları, nəfəs daralması) müalicəsi davam etmişdir. Hal-hazırda geniş yayılmış üsullar banka atmaq, bitkilərin tüstüsünü vermə, həcəmət (çərtmə ilə qan alma), şəfalı sular, bitki tərkibli dərmanlar və s.-dir.
Həcəmət atmaq iti bir alətlə qan çıxartmaq üsuludur. Həcəmət aləti heyvan buyunuzundan hazırlanır və qan buynuz vasitəsilə sorulurdu. İndi bu aləti banka əvəz etmişdir. Digər bir üsul yaz ayının gəlməsi ilə kirli, mikroblu qanın təbii üsulla zəli vasitəsilə sorulması idi.
Türkçarəliyin bir qolu olan hanıxçıların (hənəkçilərin) sahəsi hesab edilən zökəm, tumov və göyöskürəyə tutulmuş xəstələrdə boğazın selikli qişası, boğaz badamcıqları iltihabı zədələnmələri müşahidə edilir, temperatur və yorğunluq olurdu. Hanıxçılar kəklikotu, nanə, yarpız, itburnu, sarıçiçək, əvəlik, lavanda, qəvliçiçəyi və s. dəmləmələrini istifadə edir, balın isti suda hazırlanmış şərbətinin, zirinc şərbətinin, bişirilmiş ilıq inək südünün, şalğam şərbətinin, üzüm sirkəsinin faydalı olduğunu qeyd edirdilər.
Peşə sahibləri
Vergili türkəçarələrin sənəti vergi kimi aldıqlarına inanılır, onların peşələri ustad-şagird yolu ilə öyrədilmir. Bunlara hanıxçılıq, əbəçilik (mamaçalıq), sınıqçılıq, çöpçülük və s. aiddir. Təcrübə ilə öyrənən türkəçarələr olan xalq loğmanları otlarla, müxtəlif sularla, zəli ilə, qan almaqla və ya başqa üsullarla xəstəni sağaldır və onlar ustad-şagird sistemi ilə öyrənir. Bu loğmanlara sınıqçılıq, göbəkçəkənlik, otlarla və ya başqa üsullarla müalicə edənlər, qan almaqla sağaldan həcəmətçilər və s. aiddir.
Qeydiyyatı
Azərbaycan xalq təbabəti Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin dövlət reyestrində "Türkəçarə" adı ilə qeydiyyata alınmışdır.
İstinadlar
- Həkimova, 2017. səh. 15
- Həkimova, 2017. səh. 17
- Həkimova, 2017. səh. 19
- Həkimova, 2017. səh. 20
- Həkimova, 2017. səh. 8
- AZƏRBAYCAN QEYRİ-MADDİ MƏDƏNİ İRS NÜMUNƏLƏRİNİN DÖVLƏT REYESTRİ. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin 218 saylı 28.04.2010 tarixli Əmri ilə təsdiq edilmişdir, 25.08.2011, 28.03.2012, 18.10.2012, 15.05.2013, 03.02.2014, 27.01.2015, 17.02.2016, 12.05.2016, 24.10.2018, 09.04.2019, 09.12.2020 tarixli əlavələrlə. Online access: ICH inventory — Azerbaijan: Azerbaijani/English in Craftsmanship of mother of pearl inlay 2023-12-08 at the Wayback Machine
Ədəbiyyat
- NÜBAR HƏKİMOVA. "AZƏRBAYCAN FOLKLORUNDA XALQ TƏBABƏTİ İLƏ BAĞLI İNANCLAR SİSTEMİ" (az.). AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI FOLKLOR İNSTİTUTU. 2017. (#accessdate_missing_url)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan xalq tebabeti ve ya Turkecare azerbaycanlilarin inanclarina ve adet enenelerine gore xesteliklerin mualicesi TetbiqiXalq tebabeti inanmaya nesiller boyunca oturulen biliklere esaslanir Turkler arasinda bu usullar turkecarelik onlari tetbiq eden hekim ise turkecare adlandirilmisdir Logman adi Islamin qebulundan sonra istifade edilmisdir Azerbaycan ziyaretgahlarinin ruhi xesteleri sagaltmasi dua vasitesile agrilarin azalmasi samanizme esaslanir Eyni zamanda cincilerin ve ruhlari qovanlarin movcudlugu da saman inanci ile baglidir Turkecarelik 1930 cu illerden sonra teqib edilse de yarpiz kekotu qarpiz muxtelif edviyyatlar vasitesile bir sira narahatciliqlarin soyuqlama oskuruk usutme bas agrilari bogaz agrilari nefes daralmasi mualicesi davam etmisdir Hal hazirda genis yayilmis usullar banka atmaq bitkilerin tustusunu verme hecemet certme ile qan alma sefali sular bitki terkibli dermanlar ve s dir Hecemet atmaq iti bir aletle qan cixartmaq usuludur Hecemet aleti heyvan buyunuzundan hazirlanir ve qan buynuz vasitesile sorulurdu Indi bu aleti banka evez etmisdir Diger bir usul yaz ayinin gelmesi ile kirli mikroblu qanin tebii usulla zeli vasitesile sorulmasi idi Turkcareliyin bir qolu olan hanixcilarin henekcilerin sahesi hesab edilen zokem tumov ve goyoskureye tutulmus xestelerde bogazin selikli qisasi bogaz badamciqlari iltihabi zedelenmeleri musahide edilir temperatur ve yorgunluq olurdu Hanixcilar keklikotu nane yarpiz itburnu saricicek evelik lavanda qevliciceyi ve s demlemelerini istifade edir balin isti suda hazirlanmis serbetinin zirinc serbetinin bisirilmis iliq inek sudunun salgam serbetinin uzum sirkesinin faydali oldugunu qeyd edirdiler Pese sahibleriVergili turkecarelerin seneti vergi kimi aldiqlarina inanilir onlarin peseleri ustad sagird yolu ile oyredilmir Bunlara hanixciliq ebecilik mamacaliq siniqciliq copculuk ve s aiddir Tecrube ile oyrenen turkecareler olan xalq logmanlari otlarla muxtelif sularla zeli ile qan almaqla ve ya basqa usullarla xesteni sagaldir ve onlar ustad sagird sistemi ile oyrenir Bu logmanlara siniqciliq gobekcekenlik otlarla ve ya basqa usullarla mualice edenler qan almaqla sagaldan hecemetciler ve s aiddir QeydiyyatiAzerbaycan xalq tebabeti Azerbaycan qeyri maddi medeni irs numunelerinin dovlet reyestrinde Turkecare adi ile qeydiyyata alinmisdir IstinadlarHekimova 2017 seh 15 Hekimova 2017 seh 17 Hekimova 2017 seh 19 Hekimova 2017 seh 20 Hekimova 2017 seh 8 AZERBAYCAN QEYRI MADDI MEDENI IRS NUMUNELERININ DOVLET REYESTRI Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet Nazirliyinin 218 sayli 28 04 2010 tarixli Emri ile tesdiq edilmisdir 25 08 2011 28 03 2012 18 10 2012 15 05 2013 03 02 2014 27 01 2015 17 02 2016 12 05 2016 24 10 2018 09 04 2019 09 12 2020 tarixli elavelerle Online access ICH inventory Azerbaijan Azerbaijani English in Craftsmanship of mother of pearl inlay 2023 12 08 at the Wayback MachineEdebiyyatNUBAR HEKIMOVA AZERBAYCAN FOLKLORUNDA XALQ TEBABETI ILE BAGLI INANCLAR SISTEMI az AZERBAYCAN MILLI ELMLER AKADEMIYASI FOLKLOR INSTITUTU 2017 accessdate missing url