Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Axtı rayonu – Rusiya Federasiyasının subyekti olan Dağıstan Respublkasının rayonlarından biri.
| Axtı rayonu | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | 1928 |
| Sahəsi |
|
| Mərkəzin hündürlüyü | 2.208 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Digər | |
| ahtymo.ru | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarix
1578 də Osmanlı İmperiyası tərkibində Cənubi Qafqazda Şirvan əyalətinin Axtı sancağı olmuşdur.</ref> Axtı sancağı sonra Dərbənd əyalətinə qatılmışıdr.
Coğrafiyası
Rayonun sahəsi 1.140 km², inzibati mərkəzi Axtı kəndidir. Azərbaycanla sərhəddi 62 km-dir.
Rayonun zəngin təbiəti var. Ərazisindən Samurçay, Axtıçay, Muqlaxçay, Fiyçay, Dəliçay və Qızıldərə çayları axır. Rayonda həmçinin Şalbuzdağ, Məlkəmuddağ (Azərbaycanın Oğuz rayonuyla sərhəddə), Yarusadağ, Uxindağ kimi dağlar və Xruq meşəsi də vardır.
Əhalisi
2002-ci ildə aparılmış rəsmi siyahıya almaya əsasən rayonun bütün yaşayış məntəqələrində 31.592 nəfər əhali yaşayır . Rayonun ərazisinə 1 qəsəbə və 20 kənd daxildir . Rayonun əhalisinə görə (2002-ci il siyahıya almasına əsasən) ən iri yaşayış məntəqələri Axtı (13.152 nəfər) və Lutqun (3.049 nəfər) kəndləridir .
Rayon əhalisinin mütləq əksəriyyətini ləzgilər (təxminən 100%-ni), çox az bir qismini də rutullar (Xnov / Xin kəndində) təşkil edir.
Kəndləri
- Аxtı (rus.) / Axtsaq'/Axtseq'/Axtseq'ar (ləz.) (rayon mərkəzi)
- Qdım (rus.) / Qutum (ləz.)
- Qdınk (rus.) / K'utunx'ar (ləz.)
- Qoqaz (qeyri rəsmi olaraq Novıy Qoqaz) (rus.) / Q'u'q'vez/Ts|iyi Q'u'q'vez/ Ts|iyi Q'u'q'vezar (ləz.) — Qoqaz / Yeni Qoqaz
- Djaba (rus.) / Çeper/Çape (ləz.) — Caba
- Zrıx (rus.) / Tsuruq' (ləz.)
- Kaka (rus.) / K'ak|ar (ləz.)
- Kaluk (rus., ləz.)
- Kurukal (rus.) / K'urukal (ləz.)
- Lutkun (rus., ləz.)
- Midjax (rus.) / Miçeq' (ləz.) — Micax
![image]()
Axtı kəndinə açılan mənzərə 
![image]()
Axtı rayonundakı dağ mənzərəsi - Novıy Usur (rus.) / Ts|iyi Usur (ləz.) — Yeni Usur (coğrafi yerləşimi baxımından faktiki olaraq Axtı rayonundan kənarda, Məhərrəmkənd rayonunun mərkəzi hissəsindədir, lakin rəsmi olaraq Axtı rayonuna tabedir)
- Smuqul (rus.) / Smuq'ular (ləz.)
- Uxul (rus., ləz.)
- Fiy (rus., ləz.) (2385 m. hündürlükdə yerləşir, rayonun ən hündür ərazidə yerləşən kəndidir)
- Xkem (qeyri rəsmi olaraq Novıy Kxem) (rus.) / Kxem/Ts|iyi Kxem (ləz.) — Kxem/Yeni Kxem
- Xnov (rus.) / Xin (rutulca) (rayonun yeganə rutul kəndi)
- Xryuq (rus.) / Xu'ru'q (ləz.) — Xruq
- Yalak (rus.) / Yalax' (ləz.)
Ləğv olunmuş / yox olmuş kəndlər:
— Baludja (rus.) / K|uruk|un/K|uruk|nar (ləz.) — Baluca (əhalisi Axtı rayonunun Kurukal və Xasavyurd rayonunun Novıy Kuruş (Yeni Quruş) kəndlərinə köçürülüb)
— Qra (rus.) / Qrar (ləz.) (əhalisi Axtı rayonunun inzibati mərkəzi olan Axtı kəndinə köçürülüb)
— Djiq-Djiq (rus.) / Çix'iskar (ləz.) (əhalisi Məhərrəmkənd rayonunun But-Kazmalyar (Büt-Qazmalar) kəndinə köçürülüb)
— İxir (rus.) / İq'ir (ləz.) (əhalisi Xasavyurd rayonunun Novıy Kuruş (Yeni Quruş), Azərbaycanın Xaçmaz rayonunun Nərəcan və Qusar rayonunun Köhnə Xudat kəndlərinə köçürülüb)
— Kaxul (rus.) / K'exu'l (ləz.) (əhalisi Məhərrəmkənd rayonunun Gilyar kəndinə köçürülüb)
— Kudçax (rus.) / K'uçaq'ar (ləz.) (əhalisi Axtı rayonunun Kurukal kəndinə köçürülüb)
— Lqapirkent (rus.) / Lqar (ləz.) — Lqapirkənd (əhalisi Azərbaycanın Xaçmaz şəhəri və Qəbələ rayonunun Qəmərvan kəndinə köçürülüb)
— Maza (rus.) / Matsar (ləz.) (əhalisi Axtı rayonunun Yeni Usur, Məhərrəmkənd rayonunun Büt-Qazmalar, və Xasavyurd rayonunun Yeni Quruş kəndlərinə köçürülüb)
— Qoqaz (qeyri rəsmi olaraq Starıy Qoqaz) (rus.) / Q'u'q'vez/TsIuru Q'u'q'vezar/Vini Q'u'q'vezar (ləz.) - Köhnə Qoqaz (əhalisi Axtı rayonunun Qoqaz/Novıy Qoqaz ((Yeni) Qoqaz) kəndinə köçürülüb)
— Starıy Kxem (rus.) / Ts|uru Kxem (ləz.) — Köhnə Kxem (əhalisi Axtı rayonunun Kxem/Yeni Kxem kəndinə köçürülüb)
— Usur (rus., ləz.) (əhalisi Axtı rayonunun Yeni Usur kəndinə köçürülüb)
— Filidzax (rus.) / Filisk'ar (ləz.) (əhalisi Məhərrəmkənd rayonunun Sovetskoye kəndinə köçürülüb)
— Filif-Gyune (rus.) / Filifar (ləz.) — Filifgünə (əhalisi Məhərrəmkənd rayonunun Sovetskoye kəndinə köçürülüb)
— Xal (rus.) / X'lar (ləz.) (əhalisi Axtı rayonunun inzibati mərkəzi olan Axtı kəndinə, habelə Doqquzpara rayonunun Avadan, və Azərbaycanın Qusar rayonunun Mucuq kəndlərinə köçürülüb)
— Xrax (rus., ləz.) (əhalisi sovet dövründən (Axtı kolxozuna təhvil edilmiş) 2013-cü ilə qədər Rusiya Federasiyası, Dağıstan Respublikası və Axtı rayonunun tabeliyinə verilən Xraxoba (indiki Palıdlı) kəndinə köçürülmüşdü; hazırda bura Azərbaycanın Xaçmaz rayonunun Palıdlı kəndidir)
— Xulya (rus.) / X'u'ler (ləz.) (əhalisi Xasavyurd rayonunun Yeni Quruş kəndinə, və Dərbənd yaxınlığında yerləşən Dagestanskiye Oqni (Dağıstan İşıqları) şəhərinə köçürülüb)
— Yaldjux (rus.) / Yaltsuq' (ləz.) (əhalisi Məhərrəmkənd rayonunun Sovetskoye kəndinə köçürülüb)
İstinadlar
- GEOnet Names Server. 2018.
- "Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более" (XLSX) (rus). 2022-09-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-01..
- M. Kırzıoğlu, Osmanlılar‘ın Kafkas-Elleri‘ni Fethi (1451–1590), s. 303
- [1] [ölü keçid]
- "Administrative Divisions of Countries ("Statoids") : Raions of the Russian Federation". 2013-08-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-06-07.
- Всероссийская перепись населения 2002 года
- . 2012-03-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-07.
- "RussiaOutdoors – Путешествия по России". 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-06-07.
- "RussiaOutdoors – Путешествия по России". 2022-08-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2009-06-07.
- . 2009-07-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-07.
 | Rusiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Axti rayonu Rusiya Federasiyasinin subyekti olan Dagistan Respublkasinin rayonlarindan biri Axti rayonu41 27 53 sm e 47 44 24 s u Olke RusiyaTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 1928Sahesi 1 120 km Merkezin hundurluyu 2 208 mSaat qursagi UTC 03 00EhalisiEhalisi 31 807 nef 2021 Digerahtymo ruXeriteni goster gizle Axti rayonu Vikianbarda elaqeli mediafayllarAxti rayonunun Dagistan Respublikasindaki yerlesimiTarix1578 de Osmanli Imperiyasi terkibinde Cenubi Qafqazda Sirvan eyaletinin Axti sancagi olmusdur lt ref gt Axti sancagi sonra Derbend eyaletine qatilmisidr CografiyasiRayonun sahesi 1 140 km inzibati merkezi Axti kendidir Azerbaycanla serheddi 62 km dir Rayonun zengin tebieti var Erazisinden Samurcay Axticay Muqlaxcay Fiycay Delicay ve Qizildere caylari axir Rayonda hemcinin Salbuzdag Melkemuddag Azerbaycanin Oguz rayonuyla serhedde Yarusadag Uxindag kimi daglar ve Xruq mesesi de vardir Ehalisi2002 ci ilde aparilmis resmi siyahiya almaya esasen rayonun butun yasayis menteqelerinde 31 592 nefer ehali yasayir Rayonun erazisine 1 qesebe ve 20 kend daxildir Rayonun ehalisine gore 2002 ci il siyahiya almasina esasen en iri yasayis menteqeleri Axti 13 152 nefer ve Lutqun 3 049 nefer kendleridir Rayon ehalisinin mutleq ekseriyyetini lezgiler texminen 100 ni cox az bir qismini de rutullar Xnov Xin kendinde teskil edir KendleriAxti kendinden Yarusadaga acilan menzereAxti rus Axtsaq Axtseq Axtseq ar lez rayon merkezi Qdim rus Qutum lez Qdink rus K utunx ar lez Qoqaz qeyri resmi olaraq Noviy Qoqaz rus Q u q vez Ts iyi Q u q vez Ts iyi Q u q vezar lez Qoqaz Yeni Qoqaz Djaba rus Ceper Cape lez Caba Zrix rus Tsuruq lez Kaka rus K ak ar lez Kaluk rus lez Kurukal rus K urukal lez Lutkun rus lez Midjax rus Miceq lez MicaxAxti kendine acilan menzereAxti rayonundaki dag menzeresi Noviy Usur rus Ts iyi Usur lez Yeni Usur cografi yerlesimi baximindan faktiki olaraq Axti rayonundan kenarda Meherremkend rayonunun merkezi hissesindedir lakin resmi olaraq Axti rayonuna tabedir Smuqul rus Smuq ular lez Uxul rus lez Fiy rus lez 2385 m hundurlukde yerlesir rayonun en hundur erazide yerlesen kendidir Xkem qeyri resmi olaraq Noviy Kxem rus Kxem Ts iyi Kxem lez Kxem Yeni Kxem Xnov rus Xin rutulca rayonun yegane rutul kendi Xryuq rus Xu ru q lez Xruq Yalak rus Yalax lez Legv olunmus yox olmus kendler Baludja rus K uruk un K uruk nar lez Baluca ehalisi Axti rayonunun Kurukal ve Xasavyurd rayonunun Noviy Kurus Yeni Qurus kendlerine kocurulub Qra rus Qrar lez ehalisi Axti rayonunun inzibati merkezi olan Axti kendine kocurulub Djiq Djiq rus Cix iskar lez ehalisi Meherremkend rayonunun But Kazmalyar But Qazmalar kendine kocurulub Ixir rus Iq ir lez ehalisi Xasavyurd rayonunun Noviy Kurus Yeni Qurus Azerbaycanin Xacmaz rayonunun Nerecan ve Qusar rayonunun Kohne Xudat kendlerine kocurulub Kaxul rus K exu l lez ehalisi Meherremkend rayonunun Gilyar kendine kocurulub Kudcax rus K ucaq ar lez ehalisi Axti rayonunun Kurukal kendine kocurulub Lqapirkent rus Lqar lez Lqapirkend ehalisi Azerbaycanin Xacmaz seheri ve Qebele rayonunun Qemervan kendine kocurulub Maza rus Matsar lez ehalisi Axti rayonunun Yeni Usur Meherremkend rayonunun But Qazmalar ve Xasavyurd rayonunun Yeni Qurus kendlerine kocurulub Qoqaz qeyri resmi olaraq Stariy Qoqaz rus Q u q vez TsIuru Q u q vezar Vini Q u q vezar lez Kohne Qoqaz ehalisi Axti rayonunun Qoqaz Noviy Qoqaz Yeni Qoqaz kendine kocurulub Stariy Kxem rus Ts uru Kxem lez Kohne Kxem ehalisi Axti rayonunun Kxem Yeni Kxem kendine kocurulub Usur rus lez ehalisi Axti rayonunun Yeni Usur kendine kocurulub Filidzax rus Filisk ar lez ehalisi Meherremkend rayonunun Sovetskoye kendine kocurulub Filif Gyune rus Filifar lez Filifgune ehalisi Meherremkend rayonunun Sovetskoye kendine kocurulub Xal rus X lar lez ehalisi Axti rayonunun inzibati merkezi olan Axti kendine habele Doqquzpara rayonunun Avadan ve Azerbaycanin Qusar rayonunun Mucuq kendlerine kocurulub Xrax rus lez ehalisi sovet dovrunden Axti kolxozuna tehvil edilmis 2013 cu ile qeder Rusiya Federasiyasi Dagistan Respublikasi ve Axti rayonunun tabeliyine verilen Xraxoba indiki Palidli kendine kocurulmusdu hazirda bura Azerbaycanin Xacmaz rayonunun Palidli kendidir Xulya rus X u ler lez ehalisi Xasavyurd rayonunun Yeni Qurus kendine ve Derbend yaxinliginda yerlesen Dagestanskiye Oqni Dagistan Isiqlari seherine kocurulub Yaldjux rus Yaltsuq lez ehalisi Meherremkend rayonunun Sovetskoye kendine kocurulub IstinadlarGEOnet Names Server 2018 Tablica 5 Chislennost naseleniya Rossii federalnyh okrugov subektov Rossijskoj Federacii gorodskih okrugov municipalnyh rajonov municipalnyh okrugov gorodskih i selskih poselenij gorodskih naselennyh punktov selskih naselennyh punktov s naseleniem 3000 chelovek i bolee XLSX rus 2022 09 01 tarixinde Istifade tarixi 2022 09 01 M Kirzioglu Osmanlilar in Kafkas Elleri ni Fethi 1451 1590 s 303 1 olu kecid Administrative Divisions of Countries Statoids Raions of the Russian Federation 2013 08 14 tarixinde Istifade tarixi 2009 06 07 Vserossijskaya perepis naseleniya 2002 goda 2012 03 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 06 07 RussiaOutdoors Puteshestviya po Rossii 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2009 06 07 RussiaOutdoors Puteshestviya po Rossii 2022 08 14 tarixinde Istifade tarixi 2009 06 07 2009 07 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 06 07 Rusiya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin