Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Avtopilot — müəyyən bir verilmiş traektoriya boyunca bir nəqliyyat vasitəsinə rəhbərlik edən bir cihaz və ya bir aparat proqram kompleksi. Çox vaxt avtopilotlar təyyarələri idarə etmək üçün istifadə olunur (uçuş ən çox uçuşu çox sayda maneə olmayan məkanda baş verdiyinə görə), həmçinin dəmir yolları boyunca hərəkət edən nəqliyyat vasitələrini idarə etmək üçün istifadə olunur. Müasir avtopilot başqa bir vasitənin uçuşunun və ya hərəkətinin bütün mərhələlərini avtomatlaşdırmağa imkan verir.
Aviasiya Avtopilotu
Təyyarə avtopilotu, hava gəmisinin hərəkət parametrlərinin avtomatik sabitləşdirilməsini (başlıq, yuvarlaq və meydança boyunca düzəlişlər) və əlavə funksiya olaraq hündürlük və sürətin sabitləşməsini təmin edir. Əvvəllər, avtopilotu işə salmadan əvvəl, təyyarə tıxanma və sürüşmə meyli olmadan sabit bir uçuşa yollanır, yəni üç ox (tramvay meydançası boyunca) trimmerlərlə sabitlənir. Avtopilotu işə saldıqdan sonra sxemin təkmilləşdirilməməsi və komponentlərin parametrik yayılması səbəbindən onun fəaliyyətinin dövri izlənməsi və sükan nəqliyyat vasitələrinin sürüşməsinin dövri tənzimlənməsi tələb olunur. Hərbi nəqliyyat vasitələrində, avtopilot vasitəsi ilə təyyarənin idarəolunması, pilotu hədəf və bombalama zamanı boşaltmaq üçün bomba mənzərəsi vasitəsilə naviqatora ötürülə bilər.
Ümumiyyətlə, müasir aviasiyada klassik avtopilotlar kifayət qədər köhnə avtomobillərə quraşdırılmışdır. 1970-1980-ci illərdən başlayaraq SSRİ-də təyyarələr üçün olduqca mürəkkəb çoxfunksiyalı avtomatik idarəetmə sistemləri quruldu.
Aviasiyada avtopilotun inkişafı və tətbiqi tarixi
Tarixi olaraq, təyyarə idarəetməsinin avtomatlaşdırılması sahəsində ilk inkişaf 1912-ci ildə Amerika şirkəti Sperry Corporation tərəfindən hazırlanan bir avtopilot idi; bu uçuş kursunun avtomatik saxlanmasını və rulonun sabitləşməsini təmin etdi. Liftlər və qurğular hidrokimyəvi olaraq girrokompas və altimetrdən siqnal qəbul edən bir qurğuya bağlandı.
1930-cu illərdə bəzi təyyarələrdə - ilk növbədə sərnişin laynerlərində avtopilotlar quraşdırılmışdır.
İkinci Dünya Müharibəsi dövründə təyyarələrə artan tələblər (ilk növbədə uzun məsafəli uçuşlar həyata keçirən bombardmançılar üçün) daha inkişaf etmiş avtopilotların inkişafına səbəb oldu.
1947-ci ildə ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus C-54 təyyarəsi tamamilə avtopilot nəzarəti altında (uçuş və eniş daxil olmaqla) transatlantik uçuş etdi.
Müasir aviasiyada
Müasir aviasiyada avtomatik idarəetmə sistemləri (ACS və ya ABSU) və daha mürəkkəb quruluşlu komplekslər uçuş avtomatlaşdırmasının daha dərin inkişafını əldə etdi. ACS, təyyarəni kosmosda və marşrutda sabitləşdirməklə yanaşı, uçuşun müxtəlif mərhələlərində də proqramlaşdırılmış idarəetmə imkanı verir. Ən mürəkkəb avtomatik idarəetmə sistemləri təyyarəni "dəbilqə" rejimində idarə etmək, pilot üçün idarəetməni asan və vahid etmək, səs-küy salmaq, sürünmələrin, sürüşmənin, kritik uçuş rejimlərinə çatmağın qarşısını almaq və hətta pilotun bəzi hərəkətlərini qadağan etmək və ya etməmək funksiyalarının əhəmiyyətli bir hissəsini öz üzərinə götürür.Avtomatik rejimlərdə idarəetmə sistemi, öz sensorlarından, təyyarə sistemlərindən, yerüstü radio naviqasiya vasitələrindən və ya hətta qonşu bir təyyarənin göyərtəsindən (bəzi hərbi təyyarələrdən istifadə etməklə) bir qrupun aviasiya və naviqasiya məlumatlarından istifadə edərək hava gəmisini müəyyən bir marşrut boyunca aparır (və ya döyüş istifadəsi üçün daha mürəkkəb bir proqram təmin edir). cüt və ya qrup halında işləmək, daim radio kanallarında taktiki məlumat mübadiləsi, birgə hərəkətlər üçün taktika hazırlamaq və cinsiyyətini yerinə yetirmək avtomatik və ya daha çox nədir, yarı avtomatik rejimdə bir tapşırıq - bu və ya digər avtomatik hazırlanmış bir həllin yerinə yetirilməsi üçün şəxsin təsdiqlənməsi tələb olunur). Trajectory nəzarət alt sistemi ekipaj müdaxiləsi olmadan yüksək dəqiqliklə bir yanaşma aparmağa imkan verir.Uzun müddətdir ki, nəzarət naqillərinə daxil olan sükan maşınlarını idarəetmə orqanları kimi istifadə etməməyə çalışırlar, əksinə avtomatik idarəetmə sistemindəki idarəetmə siqnallarını dəbilqə (və ya əllə idarəetmə sistemi) siqnalları ilə qarışdıraraq sükan vahidlərinə birbaşa nəzarət tətbiq etməyə çalışırlar. Nəzarət, pilot üçün adi səylər yaratmaq üçün yükləməni simulyasiya etmək üçün olduqca inkişaf etmiş bir elektromexaniki sistemdən istifadə edir. Son zamanlar tədricən bu praktikadan uzaqlaşırlar, əsaslandıraraq inanıram ki, necə təqlid etməyinizdən asılı olmayaraq, təyyarəni idarəetmə əməliyyatının böyük bir hissəsi avtomatlaşdırılmışdır. Getdikcə müasir təyyarələrin pilot kabinalarında yan çubuqlar istifadə olunur.
Avtopilot sistemlərinin problemləri
Avtopilotların və avtomatik idarəetmə sistemlərinin qurulmasında əsas problem uçuş təhlükəsizliyidir. Ən sadə və təkcə aviasiya avtopilotları normal iş qaydalarının pozulduğu təqdirdə pilot tərəfindən avtopilotun tez bir zamanda bağlanmasını, sükan maşınlarının əl ilə idarə olunması, sükan maşınlarının idarəetmə naqillərindən mexaniki olaraq ayrılması və hətta "atəş açma" ehtimalı (Tu-134). Avtomatik idarəetmə sistemləri əvvəlcə işin əsas funksiyalarını davam etdirərkən uğursuzluqların gözlənilməsi ilə tərtib edilmişdir və uçuş təhlükəsizliyini artırmaq üçün bir sıra tədbirlər təmin edilmişdir. Avtomatik idarəetmə sistemləri çox kanallı tərəfindən tərtib edilmişdir, yəni iki, üç və hətta dörd tamamilə eyni idarəetmə kanalları paralel olaraq ümumi bir sükan ötürücüsü üzərində işləyir və bir və ya iki kanalın uğursuzluğu sistemin ümumi fəaliyyətinə təsir göstərmir. Nəzarət sistemi giriş siqnallarının yazışmalarını, sxemlərin dövrə boyunca keçməsini daim izləyir və uçuş boyunca avtomatik idarəetmə sisteminin çıxış parametrlərini, bir qayda olaraq, kvorum üsulu ilə (səs çoxluğu) və ya standartla müqayisədə daim nəzarət edir.
Hər hansı bir uğursuzluq olduqda, sistem rejimin daha da işləməsi, onun ehtiyat kanala keçməsi, təkrarlama rejimi və ya idarəetmənin pilota ötürülməsi ehtimalı barədə müstəqil qərar verir. Avtomatik idarəetmə sisteminin sağlamlığına ümumi nəzarəti yoxlamaq üçün yaxşı bir yol, müxtəlif iş rejimlərində təyyarənin sükan və idarəetmə səthlərinin həqiqi sapmalarına səbəb olan sistemin müxtəlif giriş sxemlərinə stimullaşdırıcı simulyasiya siqnalları verən sistemin addım-addım proqramı ilə həyata keçirilən uçuşdan əvvəl sınaq nəzarəti hesab olunur. B-2610 maşınında eyni tipli xətti rulon və yaw sürətləndirmə sensor bloklarının yan-yana quraşdırılmış və eyni tip fiş konnektorlarına qoşulması qarışdırıldı. Nəticədə, aileronlar kurs boyunca salınımları və rulon boyunca sıçrayışları nəmləndirməyə çalışdılar, nəticədə salınımlar yalnız tədricən böyüdü və təyyarə həddindən artıq yüklənmədən havaya çökdü. Təyyarədə olan 160 nəfər həlak oldu.
Digər nəqliyyat vasitələrində avtopilot
"Avtopilot" anlayışı (bəzən jargon şəklində), klassik təyyarə avtopilotundan əlavə, hər cür gəzinti, təkərli, üzən və qanadlı avtomobillər (robotlar) idarə etmək və ya idarə etmək və şose şəraitində avtomat idarəetmə sistemlərini inkişaf etdirmək [ mənbə göstərilməyib 1231 gün]. Bir avtomobili avtomatik idarə etmək üçün bir kanal nümunəsi, "kruiz kontrolu" ("autospeed", "autodrive") kimi tanınan cari sürətin sabitləşmə sistemidir.
Həmçinin bax
- Avtomatik idarəetmə - qatarların avtomatik idarəetmə sistemi;
- Avtopilot - məsələn, sərxoşluq və ya müştərinin sağlamlığı pis olduqda müştərinin avtomobilinə nəzarəti çağırılmış taksi sürücüsünə təhvil verməkdən ibarət taksi xidməti;
- "Avtopilot" (jarg.) - xarici aləmlə əlaqəsini itirmiş və şüursuz hərəkət edən çox sərxoş bir insanın məkanında hərəkət.
İstinadlar
- "1947 autopilot airplane flight... - RareNewspapers.com". www.rarenewspapers.com. 2015-10-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-01-13.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Avtopilot mueyyen bir verilmis traektoriya boyunca bir neqliyyat vasitesine rehberlik eden bir cihaz ve ya bir aparat proqram kompleksi Cox vaxt avtopilotlar teyyareleri idare etmek ucun istifade olunur ucus en cox ucusu cox sayda manee olmayan mekanda bas verdiyine gore hemcinin demir yollari boyunca hereket eden neqliyyat vasitelerini idare etmek ucun istifade olunur Muasir avtopilot basqa bir vasitenin ucusunun ve ya hereketinin butun merhelelerini avtomatlasdirmaga imkan verir Boeing 747 tablosuna avtopilot idareetme qurgusuUzaqdan idare olunan vertolyot avtopilotu AP 34Aviasiya AvtopilotuTeyyare avtopilotu hava gemisinin hereket parametrlerinin avtomatik sabitlesdirilmesini basliq yuvarlaq ve meydanca boyunca duzelisler ve elave funksiya olaraq hundurluk ve suretin sabitlesmesini temin edir Evveller avtopilotu ise salmadan evvel teyyare tixanma ve surusme meyli olmadan sabit bir ucusa yollanir yeni uc ox tramvay meydancasi boyunca trimmerlerle sabitlenir Avtopilotu ise saldiqdan sonra sxemin tekmillesdirilmemesi ve komponentlerin parametrik yayilmasi sebebinden onun fealiyyetinin dovri izlenmesi ve sukan neqliyyat vasitelerinin surusmesinin dovri tenzimlenmesi teleb olunur Herbi neqliyyat vasitelerinde avtopilot vasitesi ile teyyarenin idareolunmasi pilotu hedef ve bombalama zamani bosaltmaq ucun bomba menzeresi vasitesile naviqatora oturule biler Umumiyyetle muasir aviasiyada klassik avtopilotlar kifayet qeder kohne avtomobillere qurasdirilmisdir 1970 1980 ci illerden baslayaraq SSRI de teyyareler ucun olduqca murekkeb coxfunksiyali avtomatik idareetme sistemleri quruldu Aviasiyada avtopilotun inkisafi ve tetbiqi tarixiTarixi olaraq teyyare idareetmesinin avtomatlasdirilmasi sahesinde ilk inkisaf 1912 ci ilde Amerika sirketi Sperry Corporation terefinden hazirlanan bir avtopilot idi bu ucus kursunun avtomatik saxlanmasini ve rulonun sabitlesmesini temin etdi Liftler ve qurgular hidrokimyevi olaraq girrokompas ve altimetrden siqnal qebul eden bir qurguya baglandi 1930 cu illerde bezi teyyarelerde ilk novbede sernisin laynerlerinde avtopilotlar qurasdirilmisdir Ikinci Dunya Muharibesi dovrunde teyyarelere artan telebler ilk novbede uzun mesafeli ucuslar heyata keciren bombardmancilar ucun daha inkisaf etmis avtopilotlarin inkisafina sebeb oldu 1947 ci ilde ABS Herbi Hava Quvvelerine mexsus C 54 teyyaresi tamamile avtopilot nezareti altinda ucus ve enis daxil olmaqla transatlantik ucus etdi Muasir aviasiyadaMuasir aviasiyada avtomatik idareetme sistemleri ACS ve ya ABSU ve daha murekkeb quruluslu kompleksler ucus avtomatlasdirmasinin daha derin inkisafini elde etdi ACS teyyareni kosmosda ve marsrutda sabitlesdirmekle yanasi ucusun muxtelif merhelelerinde de proqramlasdirilmis idareetme imkani verir En murekkeb avtomatik idareetme sistemleri teyyareni debilqe rejiminde idare etmek pilot ucun idareetmeni asan ve vahid etmek ses kuy salmaq surunmelerin surusmenin kritik ucus rejimlerine catmagin qarsisini almaq ve hetta pilotun bezi hereketlerini qadagan etmek ve ya etmemek funksiyalarinin ehemiyyetli bir hissesini oz uzerine goturur Avtomatik rejimlerde idareetme sistemi oz sensorlarindan teyyare sistemlerinden yerustu radio naviqasiya vasitelerinden ve ya hetta qonsu bir teyyarenin goyertesinden bezi herbi teyyarelerden istifade etmekle bir qrupun aviasiya ve naviqasiya melumatlarindan istifade ederek hava gemisini mueyyen bir marsrut boyunca aparir ve ya doyus istifadesi ucun daha murekkeb bir proqram temin edir cut ve ya qrup halinda islemek daim radio kanallarinda taktiki melumat mubadilesi birge hereketler ucun taktika hazirlamaq ve cinsiyyetini yerine yetirmek avtomatik ve ya daha cox nedir yari avtomatik rejimde bir tapsiriq bu ve ya diger avtomatik hazirlanmis bir hellin yerine yetirilmesi ucun sexsin tesdiqlenmesi teleb olunur Trajectory nezaret alt sistemi ekipaj mudaxilesi olmadan yuksek deqiqlikle bir yanasma aparmaga imkan verir Uzun muddetdir ki nezaret naqillerine daxil olan sukan masinlarini idareetme orqanlari kimi istifade etmemeye calisirlar eksine avtomatik idareetme sistemindeki idareetme siqnallarini debilqe ve ya elle idareetme sistemi siqnallari ile qarisdiraraq sukan vahidlerine birbasa nezaret tetbiq etmeye calisirlar Nezaret pilot ucun adi seyler yaratmaq ucun yuklemeni simulyasiya etmek ucun olduqca inkisaf etmis bir elektromexaniki sistemden istifade edir Son zamanlar tedricen bu praktikadan uzaqlasirlar esaslandiraraq inaniram ki nece teqlid etmeyinizden asili olmayaraq teyyareni idareetme emeliyyatinin boyuk bir hissesi avtomatlasdirilmisdir Getdikce muasir teyyarelerin pilot kabinalarinda yan cubuqlar istifade olunur Avtopilot sistemlerinin problemleriAvtopilotlarin ve avtomatik idareetme sistemlerinin qurulmasinda esas problem ucus tehlukesizliyidir En sade ve tekce aviasiya avtopilotlari normal is qaydalarinin pozuldugu teqdirde pilot terefinden avtopilotun tez bir zamanda baglanmasini sukan masinlarinin el ile idare olunmasi sukan masinlarinin idareetme naqillerinden mexaniki olaraq ayrilmasi ve hetta ates acma ehtimali Tu 134 Avtomatik idareetme sistemleri evvelce isin esas funksiyalarini davam etdirerken ugursuzluqlarin gozlenilmesi ile tertib edilmisdir ve ucus tehlukesizliyini artirmaq ucun bir sira tedbirler temin edilmisdir Avtomatik idareetme sistemleri cox kanalli terefinden tertib edilmisdir yeni iki uc ve hetta dord tamamile eyni idareetme kanallari paralel olaraq umumi bir sukan oturucusu uzerinde isleyir ve bir ve ya iki kanalin ugursuzlugu sistemin umumi fealiyyetine tesir gostermir Nezaret sistemi giris siqnallarinin yazismalarini sxemlerin dovre boyunca kecmesini daim izleyir ve ucus boyunca avtomatik idareetme sisteminin cixis parametrlerini bir qayda olaraq kvorum usulu ile ses coxlugu ve ya standartla muqayisede daim nezaret edir Her hansi bir ugursuzluq olduqda sistem rejimin daha da islemesi onun ehtiyat kanala kecmesi tekrarlama rejimi ve ya idareetmenin pilota oturulmesi ehtimali barede musteqil qerar verir Avtomatik idareetme sisteminin saglamligina umumi nezareti yoxlamaq ucun yaxsi bir yol muxtelif is rejimlerinde teyyarenin sukan ve idareetme sethlerinin heqiqi sapmalarina sebeb olan sistemin muxtelif giris sxemlerine stimullasdirici simulyasiya siqnallari veren sistemin addim addim proqrami ile heyata kecirilen ucusdan evvel sinaq nezareti hesab olunur B 2610 masininda eyni tipli xetti rulon ve yaw suretlendirme sensor bloklarinin yan yana qurasdirilmis ve eyni tip fis konnektorlarina qosulmasi qarisdirildi Neticede aileronlar kurs boyunca salinimlari ve rulon boyunca sicrayislari nemlendirmeye calisdilar neticede salinimlar yalniz tedricen boyudu ve teyyare heddinden artiq yuklenmeden havaya cokdu Teyyarede olan 160 nefer helak oldu Diger neqliyyat vasitelerinde avtopilot Avtopilot anlayisi bezen jargon seklinde klassik teyyare avtopilotundan elave her cur gezinti tekerli uzen ve qanadli avtomobiller robotlar idare etmek ve ya idare etmek ve sose seraitinde avtomat idareetme sistemlerini inkisaf etdirmek menbe gosterilmeyib 1231 gun Bir avtomobili avtomatik idare etmek ucun bir kanal numunesi kruiz kontrolu autospeed autodrive kimi taninan cari suretin sabitlesme sistemidir Hemcinin baxAvtomatik idareetme qatarlarin avtomatik idareetme sistemi Avtopilot meselen serxosluq ve ya musterinin saglamligi pis olduqda musterinin avtomobiline nezareti cagirilmis taksi surucusune tehvil vermekden ibaret taksi xidmeti Avtopilot jarg xarici alemle elaqesini itirmis ve suursuz hereket eden cox serxos bir insanin mekaninda hereket Istinadlar 1947 autopilot airplane flight RareNewspapers com www rarenewspapers com 2015 10 23 tarixinde Istifade tarixi 2016 01 13