Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Avtomobil mühərriki – hər hansı bir enerjini avtomobili hərəkətə gətirmək üçün lazım olan mexaniki enerjiyə çevirən mühərrik. Avtomobil mühərriki kimi daxili yanma mühərriki, xariciyanma mühərriki (buxar mühərriki və Stirlinq mühərriki), elektrik, əvvəlcədən burulub açılmış nazim çarxın enerjisindən və ya təzyiq altındakı qaz enerjisindən istifadə edən mühərriklər tətbiq oluna bilər.
Ümumi məlumat
Müasir avtomobillərdə, əsasən, daxiliyanma mühərriki işlədilir. Daxiliyanma mühərriki konstruksiyasına görə rotorlu və porşenli olur. Geniş yayılmış porşenli Avtomobil mühərriki silindrlərinin sayına və yerləşməsinə, işçi həcminə (litraj), təyinatına və s. görə növlərə ayrılır. Porşenli daxiliyanma mühərrikinin silindrlərinin sayı 1-dən 16-ya qədərdir. Birsilindrli mühərrikin işi müntəzəm olmadığından avtomobillərdə nadir hallarda quraşdırılır. Silindrlərin sayı artdıqca mühərrikin işinin müntəzəmliyi və avtomobilin hərəkət səlisliyi yüksəlir. Bununla yanaşı sürtünmə itkiləri artdığına görə avtomobillərdə 12-dən artıq silindr nadir hallarda tətbiq edilir. İş prosesinin xarakterinə görə dördtaktlı və ikitaktlı, yanacağın alışdırılma üsuluna görə qığılcım (karbüratorlu, yaxud benzinlə işləyən mühərrik də deyilir) və sıxılma ilə alışdırılan (dizel mühərriki) daxiliyanma mühərrikilər olur.
Daxiliyanma mühərrikin işləməsi üçün yanacaqla hava müəyyən nisbətdə qarışdırılmalıdır. Benzinlə işləyən daxiliyanma mühərrikidə yanacağın hava ilə qarışdırılması prosesi silindrdən kənarda (karbüratorda), yaxud bilavasitə silindrin daxilində (benzin püskürməli mühərrik) baş verə bilər. Müasir avtomobil mühərrikilərində karbürator, demək olar ki, tamamilə injektorlarla əvəz olunur. Benzin mühərriklərində yanacaq alışdırma şamı ilə alışdırılır, dizel mühərriklərində isə forsunkadan silindrə püskürdülən yanacaq orada özbaşına alışır. Əsasən, böyük avtomobillərdə tətbiq olunan dizel mühərriki nisbətən az yanacaq sərf edir, lakin ağır və səs-küylüdür. Elektron idarəetməli dizellərin yeni qida (yanacaq təchizatı) sistemi avtomobillərin səsini, tüstüsünü və s.azaltmağa imkan verir.
Daxiliyanma mühərrikidən çıxan işlənmiş qazın zərərli maddələri katalitik neytrallaşdırıcılar vasitəsilə azaldılır. Qaz balonlu avtomobil mühərriki atm.-i nisbətən az çirkləndirir. Belə mühərriklərdə maye (propan və butan qarışığı) və sıxılmış (əsasən, metan) qazdan istifadə edilir. Avtomobil mühərriki üçün perspektivli yanacaq növü hidrogendir. Mühərrikində yanacaq kimi hidrogendən istifadə edilən avtomobillər (məs., BMW) atmosferi, demək olar ki, çirkləndirmir. Avtomobil mühərrikinin gücü, fırlanma momenti, həmçinin bunların mühərrikin valının fırlanma tezliyindən asılılığı onu xarakterizə edən əsas göstəricilərdir. Mühərrikin gücü 2,5 kVt-dan (kiçiklitrajlı avtomobil) 800 kVt-a qədər və daha böyük ("Formula–1") ola bilər. Porşenli daxiliyanma mühərrikin konstruksiyasının təkmilləşdirilməsi onun gücünün artırılması, kütləsinin qabarit ölçülərinin və eyni zamanda yanacaq sərfinin azaldılması istiqamətində aparılır. Yanacağa qənaət etmək üçün bəzi mühərriklərdə ayrı-ayrı silindrlərin işinin dayandırılma imkanı vardır. Alternativ enerji mənbəyi ilə işləyən hibrid avtomobillərdə aparan təkərlərin intiqalı kimi daxiliyanma mühərriki ilə yanaşı elektrik mühərrikindən də istifadə olunur.
Həmçinin bax
Mənbə
Avtomobil mühərriki // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 2-ci cild: Argentina – Babilik (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2010. səh. 409–410. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Avtomobil muherriki her hansi bir enerjini avtomobili herekete getirmek ucun lazim olan mexaniki enerjiye ceviren muherrik Avtomobil muherriki kimi daxili yanma muherriki xariciyanma muherriki buxar muherriki ve Stirlinq muherriki elektrik evvelceden burulub acilmis nazim carxin enerjisinden ve ya tezyiq altindaki qaz enerjisinden istifade eden muherrikler tetbiq oluna biler Porsche Cayennenin muherrikiUmumi melumatMuasir avtomobillerde esasen daxiliyanma muherriki isledilir Daxiliyanma muherriki konstruksiyasina gore rotorlu ve porsenli olur Genis yayilmis porsenli Avtomobil muherriki silindrlerinin sayina ve yerlesmesine isci hecmine litraj teyinatina ve s gore novlere ayrilir Porsenli daxiliyanma muherrikinin silindrlerinin sayi 1 den 16 ya qederdir Birsilindrli muherrikin isi muntezem olmadigindan avtomobillerde nadir hallarda qurasdirilir Silindrlerin sayi artdiqca muherrikin isinin muntezemliyi ve avtomobilin hereket selisliyi yukselir Bununla yanasi surtunme itkileri artdigina gore avtomobillerde 12 den artiq silindr nadir hallarda tetbiq edilir Is prosesinin xarakterine gore dordtaktli ve ikitaktli yanacagin alisdirilma usuluna gore qigilcim karburatorlu yaxud benzinle isleyen muherrik de deyilir ve sixilma ile alisdirilan dizel muherriki daxiliyanma muherrikiler olur Daxiliyanma muherrikin islemesi ucun yanacaqla hava mueyyen nisbetde qarisdirilmalidir Benzinle isleyen daxiliyanma muherrikide yanacagin hava ile qarisdirilmasi prosesi silindrden kenarda karburatorda yaxud bilavasite silindrin daxilinde benzin puskurmeli muherrik bas vere biler Muasir avtomobil muherrikilerinde karburator demek olar ki tamamile injektorlarla evez olunur Benzin muherriklerinde yanacaq alisdirma sami ile alisdirilir dizel muherriklerinde ise forsunkadan silindre puskurdulen yanacaq orada ozbasina alisir Esasen boyuk avtomobillerde tetbiq olunan dizel muherriki nisbeten az yanacaq serf edir lakin agir ve ses kuyludur Elektron idareetmeli dizellerin yeni qida yanacaq techizati sistemi avtomobillerin sesini tustusunu ve s azaltmaga imkan verir Daxiliyanma muherrikiden cixan islenmis qazin zererli maddeleri katalitik neytrallasdiricilar vasitesile azaldilir Qaz balonlu avtomobil muherriki atm i nisbeten az cirklendirir Bele muherriklerde maye propan ve butan qarisigi ve sixilmis esasen metan qazdan istifade edilir Avtomobil muherriki ucun perspektivli yanacaq novu hidrogendir Muherrikinde yanacaq kimi hidrogenden istifade edilen avtomobiller mes BMW atmosferi demek olar ki cirklendirmir Avtomobil muherrikinin gucu firlanma momenti hemcinin bunlarin muherrikin valinin firlanma tezliyinden asililigi onu xarakterize eden esas gostericilerdir Muherrikin gucu 2 5 kVt dan kiciklitrajli avtomobil 800 kVt a qeder ve daha boyuk Formula 1 ola biler Porsenli daxiliyanma muherrikin konstruksiyasinin tekmillesdirilmesi onun gucunun artirilmasi kutlesinin qabarit olculerinin ve eyni zamanda yanacaq serfinin azaldilmasi istiqametinde aparilir Yanacaga qenaet etmek ucun bezi muherriklerde ayri ayri silindrlerin isinin dayandirilma imkani vardir Alternativ enerji menbeyi ile isleyen hibrid avtomobillerde aparan tekerlerin intiqali kimi daxiliyanma muherriki ile yanasi elektrik muherrikinden de istifade olunur Hemcinin baxDaxili yanma muherriki MuherrikMenbeAvtomobil muherriki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 2 ci cild Argentina Babilik 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2010 seh 409 410 ISBN 978 9952 441 05 5