Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Avtomatlar nəzəriyyəsi — abstrakt maşınların və avtomatların, habelə onlardan istifadə etməklə həll edilə bilən hesablama problemlərinin öyrənilməsi. Bu, riyazi məntiqlə sıx əlaqəsi olan nəzəri kompüter elmində bir nəzəriyyədir. Avtomat sözü yunan sözü olan αὐτόματος sözündən yaranıb, "öz-özünə fəaliyyət göstərən, öz iradəsi ilə, öz-özünə hərəkət edən" deməkdir. Avtomat avtomatik olaraq əvvəlcədən müəyyən edilmiş əməliyyatlar ardıcıllığını izləyən abstrakt özüyeriyən hesablama cihazıdır. Sonlu sayda vəziyyətə malik avtomata Sonlu Avtomat (FA) və ya Sonlu Vəziyyət Maşını (FSM) deyilir. Sağdakı qrafik tanınmış avtomat növü olan sonlu vəziyyət maşınını təsvir edir. Bu avtomat vəziyyətdən (şəkildə dairələrlə təmsil olunur) və keçidlərdən (oxlarla təmsil olunur) ibarətdir. Avtomat giriş simvolunu gördükcə, əvvəlki vəziyyət və cari giriş simvolunu öz arqumentləri kimi qəbul edən keçid funksiyasına uyğun olaraq başqa vəziyyətə keçid (və ya sıçrayış) edir.
Avtomatlar nəzəriyyəsi formal dil nəzəriyyəsi ilə sıx bağlıdır. Bu kontekstdə avtomatlar sonsuz ola bilən formal dillərin sonlu təmsilləri kimi istifadə olunur. Avtomatlar tez-tez tanıya biləcəkləri formal dillər sinfinə görə təsnif edilir, məsələn, əsas avtomat sinifləri arasında yuva əlaqəsini təsvir edən . Avtomatlar hesablama nəzəriyyəsində, kompilyatorun qurulmasında, süni intellektdə, təhlildə və formal yoxlamada böyük rol oynayır.
Tarixi
Abstrakt avtomatlar nəzəriyyəsi XX əsrin ortalarında sonlu avtomatlarla bağlı işlənib hazırlanmışdır. Avtomatlar nəzəriyyəsi əvvəlcə diskret parametrli sistemlərin davranışını öyrənən riyazi sistemlər nəzəriyyəsinin bir qolu hesab olunurdu. Avtomatlar nəzəriyyəsindəki ilk iş material sistemlərini təsvir etmək üçün diferensial hesablamadan daha çox məlumat sistemlərini təsvir etmək üçün abstrakt cəbrdən istifadə etməklə sistemlər üzərində əvvəlki işlərdən fərqlənirdi. Sonlu vəziyyət çeviricisi nəzəriyyəsi müxtəlif araşdırma icmaları tərəfindən müxtəlif adlar altında işlənib hazırlanmışdır. əvvəlki konsepsiyası da aşağı itələyən avtomatlar kimi sonsuz vəziyyətli avtomatların yeni formaları ilə birlikdə bu fənnə daxil edilmişdir.
İstinadlar
- Mahoney, Michael S. "The Structures of Computation and the Mathematical Structure of Nature". The Rutherford Journal. 27 May 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 7 June 2020.
- Booth, Taylor. Sequential Machines and Automata Theory. New York: John Wiley & Sons. 1967. səh. 1-13. ISBN .
- Ashby, William Ross. (PDF). Currents in Modern Biology. 1 (2). January 15, 1967: 95–104. doi:10.1016/0303-2647(67)90021-4. PMID 6060865. 2023-06-04 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-29.
The theories, now well developed, of the "finite-state machine" (Gill, 1962), of the "noiseless transducer" (Shannon and Weaver, 1949), of the "state-determined system" (Ashby, 1952), and of the "sequential circuit", are essentially homologous.
Əlavə ədəbiyyat
- ; ; . (2nd). Pearson Education. 2000. ISBN .
- . . PWS Publishing. 1997. ISBN . Part One: Automata and Languages, chapters 1–2, pp. 29–122. Section 4.1: Decidable Languages, pp. 152–159. Section 5.1: Undecidable Problems from Language Theory, pp. 172–183.
- . . Pearson. 2008. ISBN .
- . Computation and automata. Encyclopedia of Mathematics and Its Applications. 25. Cambridge University Press. 1985. ISBN . 0565.68046.
- Anderson, James A. Automata theory with modern applications. With contributions by Tom Head. Cambridge: Cambridge University Press. 2006. ISBN . 1127.68049.
- Regular algebra and finite machines. Chapman and Hall Mathematics Series. London: . 1971. 0231.94041.
- (1991) Automata and Languages, ISBN
- Sakarovitch, Jacques. Elements of automata theory. Translated from the French by Reuben Thomas. Cambridge University Press. 2009. ISBN . 1188.68177.
- ; . Producing a top-down parse order with bottom-up parsing. Elsevier North-Holland. 1995.
- ; F. Keith Hanna. Automata Theory: An Engineering Approach. New York: Crane Russak. 1975. ISBN .
- . Computation: Finite and infinite machines. Princeton, N.J.: Prentice Hall. 1967.
- John C. Martin. Introduction to Languages and The Theory of Computation. New York: McGraw Hill. 2011. ISBN .
Xarici keçidlər
- dk.brics.automaton
- libfa
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Avtomatlar nezeriyyesi abstrakt masinlarin ve avtomatlarin habele onlardan istifade etmekle hell edile bilen hesablama problemlerinin oyrenilmesi Bu riyazi mentiqle six elaqesi olan nezeri komputer elminde bir nezeriyyedir Avtomat sozu yunan sozu olan aὐtomatos sozunden yaranib oz ozune fealiyyet gosteren oz iradesi ile oz ozune hereket eden demekdir Avtomat avtomatik olaraq evvelceden mueyyen edilmis emeliyyatlar ardicilligini izleyen abstrakt ozuyeriyen hesablama cihazidir Sonlu sayda veziyyete malik avtomata Sonlu Avtomat FA ve ya Sonlu Veziyyet Masini FSM deyilir Sagdaki qrafik taninmis avtomat novu olan sonlu veziyyet masinini tesvir edir Bu avtomat veziyyetden sekilde dairelerle temsil olunur ve kecidlerden oxlarla temsil olunur ibaretdir Avtomat giris simvolunu gordukce evvelki veziyyet ve cari giris simvolunu oz arqumentleri kimi qebul eden kecid funksiyasina uygun olaraq basqa veziyyete kecid ve ya sicrayis edir Avtomatlarin sinifleri Avtomatlar nezeriyyesi formal dil nezeriyyesi ile six baglidir Bu kontekstde avtomatlar sonsuz ola bilen formal dillerin sonlu temsilleri kimi istifade olunur Avtomatlar tez tez taniya bilecekleri formal diller sinfine gore tesnif edilir meselen esas avtomat sinifleri arasinda yuva elaqesini tesvir eden Avtomatlar hesablama nezeriyyesinde kompilyatorun qurulmasinda suni intellektde tehlilde ve formal yoxlamada boyuk rol oynayir TarixiAbstrakt avtomatlar nezeriyyesi XX esrin ortalarinda sonlu avtomatlarla bagli islenib hazirlanmisdir Avtomatlar nezeriyyesi evvelce diskret parametrli sistemlerin davranisini oyrenen riyazi sistemler nezeriyyesinin bir qolu hesab olunurdu Avtomatlar nezeriyyesindeki ilk is material sistemlerini tesvir etmek ucun diferensial hesablamadan daha cox melumat sistemlerini tesvir etmek ucun abstrakt cebrden istifade etmekle sistemler uzerinde evvelki islerden ferqlenirdi Sonlu veziyyet ceviricisi nezeriyyesi muxtelif arasdirma icmalari terefinden muxtelif adlar altinda islenib hazirlanmisdir evvelki konsepsiyasi da asagi iteleyen avtomatlar kimi sonsuz veziyyetli avtomatlarin yeni formalari ile birlikde bu fenne daxil edilmisdir IstinadlarMahoney Michael S The Structures of Computation and the Mathematical Structure of Nature The Rutherford Journal 27 May 2020 tarixinde Istifade tarixi 7 June 2020 Booth Taylor Sequential Machines and Automata Theory New York John Wiley amp Sons 1967 seh 1 13 ISBN 0 471 08848 X Ashby William Ross PDF Currents in Modern Biology 1 2 January 15 1967 95 104 doi 10 1016 0303 2647 67 90021 4 PMID 6060865 2023 06 04 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 03 29 The theories now well developed of the finite state machine Gill 1962 of the noiseless transducer Shannon and Weaver 1949 of the state determined system Ashby 1952 and of the sequential circuit are essentially homologous Elave edebiyyat 2nd Pearson Education 2000 ISBN 978 0 201 44124 6 PWS Publishing 1997 ISBN 978 0 534 94728 6 Part One Automata and Languages chapters 1 2 pp 29 122 Section 4 1 Decidable Languages pp 152 159 Section 5 1 Undecidable Problems from Language Theory pp 172 183 Pearson 2008 ISBN 978 0 13 228806 4 Computation and automata Encyclopedia of Mathematics and Its Applications 25 Cambridge University Press 1985 ISBN 978 0 521 30245 6 0565 68046 Anderson James A Automata theory with modern applications With contributions by Tom Head Cambridge Cambridge University Press 2006 ISBN 978 0 521 61324 8 1127 68049 Regular algebra and finite machines Chapman and Hall Mathematics Series London 1971 0231 94041 1991 Automata and Languages ISBN 0 19 853424 8 Sakarovitch Jacques Elements of automata theory Translated from the French by Reuben Thomas Cambridge University Press 2009 ISBN 978 0 521 84425 3 1188 68177 Producing a top down parse order with bottom up parsing Elsevier North Holland 1995 F Keith Hanna Automata Theory An Engineering Approach New York Crane Russak 1975 ISBN 978 0 8448 0657 0 Computation Finite and infinite machines Princeton N J Prentice Hall 1967 John C Martin Introduction to Languages and The Theory of Computation New York McGraw Hill 2011 ISBN 978 0 07 319146 1 Xarici kecidlerdk brics automaton libfa