Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Avropa enliqulaqı (lat. Barbastella barbastellus) — cinsinə aid növ. 32 xromosona malikdir.
| Avropa enliqulağı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Avropa enliqulağı | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Görünüşü
Kiçik və parlaq yarasadır. Çəkisi 6–15 q, uzunluğu 45–58 mm təşkil edir. Quyruğnun uzunluğu 38–52 mm-dir. Qanadlar arasında məsafə 26–31 sm-dir. Bel nahiyəsində rəngi tünddür
Yayılması
Avropada İngiltərədən Qafqaza kimi ərazilərdə, İspaniyada, Mərakeşdə, Litvada, Cənub-qərbi Belarusda, Ukraynanın qərbində və Kiçik Asiyada yayılmışdır. Kiçik və Böyük Qafqazın meşələrində məskunlaşmışdır. Azərbaycanda 15 məntəqə qeydə alınıb, bunların çoxu şimali-qərb və cənubi-şərqdə — d.s. 1500 metrədək hündürlükdə yerləşir. Qafqazın digər ərazilərində 1900 m, Alp dağlarında 1800 m, Priney dağlarının isə 2260 m hündürlüyə malik ərazilərindəki mağaralarında rast gəlinir.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Arid və enli yarpaq meşələrdə daha çox rast gəlinir. Respublikanın əsas ovalıq və dağlıq-meşə landşaftlarında rast gəlir. Oturaq növdür, ağacda yaşayır. Çoxalan dişilər koloniyalar əmələ gətirir. Erkək və çoxalmayan dişilər tək-tək yaşayır və çox nadir halda balaca koloniyalarda qruplaşırlar. Gündüzlər tək yarasalar tiklilərdə, damların tolu altında, divarların yarıqlarında, qapı və pəncərə çərçivələrinin arasında gizlənirlər. Çox böyük koloniya təşkil edə bilmirlər. Balalayan dişi koloniyaları hələ qeydə alınmayıb. Azərbaycanda yaz fəslində boğaz yarasalar qeydə alınmışdır. Avropada çoxalan koloniyalar 10–20 (bəzən 100-ə qədər) dişi yarasalardan ibarətdir, çürümüş ağac qabıqlarının arasında, ağac oyuqlarında rast gəlir. Balalayan koloniyalar üçün sığınacaqları tez-tez dəyişmək xarakterikdir, buna görə də, yaşayış yerlərinin seçilməsi zamanı köhnə və çürümüş ağacların sayının çoxluğu böyük əhəmiyyət kəsb edir. Çoxalma prossesi hələ öyrənilməyib. Başqa regionlarda dişi yarasalar iyun-iyul aylarında, 1, bəzən də 2 bala verir. Enliqulaqlar qış fəslini quru, soyuq mağaralarda, süni yeraltı sığınacaqlarda, dərin qaya çatlarında, bəzən də, ağac oyuqlarında keçirir. Qafqazın, Rusiyanın payına düşən ərazisində areal çərçivəsində, Kanyon və Mayskaya mağaralarında iki ən böyük (sayı 7 min və 2 min fərd olmaqla) qış koloniyaları qeydə alınmşdır. Bu koloniyalar xüsusilə zəifdir. Enliqulaq yarasalar yumşaqbədənli həşəratlarla (gecə kəpənəkləri, ağcaqanad və s.) qidalanırlar. Bu yarasalar bitki örtüyünün sərhədləri boyu ərazilərdə, meşə cığırlarının üzərində, bağların, üzümlüklərin və ayrı-ayrı ağac qrupıarının ətrafında ov edirlər. Xeyirli növ sayılır. Əsasən nadir Cücülərlə qidalanırlar.
Sayı
Nadir növdür. Onlar demək olar ki, mağara olan ərazilərdə rast gəlmək olar. Dəqiq sayı məlum deyil. Sayının azalması müşahidə edilir. Bircə Almaniyada son beş ildə artım müşahidə edilir. Hər yerdə az sayda yayılmışdır. Nisbətən daha çox heyvanlara payız aylarında Samur-Dəvəçi ovalığında rast gəlinir. Bu yarasalar yalnız köhnə tikililərdə tapılmışdır, amma ultrasəs dalğaları çoxsaylı köhnə, oyuqlu ağacları olan meşə kənarlarında və meşə talalarında qeydə alınıb.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Meşəliklərin qırılması və yaşayış yerlərinin məhdudlaşması, meşə və parklarda köhnə oyuqlu ağacların kəsilməsi nəticəsində yay və tranzit sığınacaqlarının azalması, qışlama dövründə yeraltı sığınacaqlarda bu yarasaların narahat edilməsi əsas məhdudlaşdırıcı amillərdir. Avropa enliqulağı üçün əsas təhlükələr xarakterik yaşayış yerlərinin ərazisinin azalması, sanitariya məqsədilə və odun tədarükü üçün köhnə oyuqlu ağacların kəsilməsi nəticəsində yaşayış yerlərinin öz əhəmiyyətini itirməsidir. Əsas təsirlərdən həm də, sığınacaqlar, miqrasiya və qidalanma yolları ətrafında ətraf mühitə antropogen təsir nəticəsində yaşayış yerlərinin məhv edilməsi, meşə yanğınları, kənd və meşə təsərrüfatında kimyəvi preparatların istifadəsi, bitki örtüyünün antropogen təsirlər nəticəsində dəyişdirilməsi hesab edilir. Bu da yarasaların yaşayış yerlərinin məhv edilməsinə və onların keyfiyyətinin aşağı düşməsinə səbəb olur.
Qorunması
Latviya, Litva, Ukrayna və Rusiyanın qırmızı kitabına daxil edilmişdir. Azərbaycanda bu növlərin yaşama yerləri Bern Konvensiyasına (Əlavə II) əsasən xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərində qorunur, lakin onların mühafizəsi üçün xüsusi tədbirlər həata keçirilmir. Bununla əlaqədar, yarasaların xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərində mühafizəsini gücləndirmək, həmçinin meşə və parklarda qorunması üçün tədbirlər görülməlidir. Hər il yarasaların sıx yayıldığı yerlərdə monitorinqlər təşkil edillməlidir.
Mənbə
- 1. Рахматулина И. К. Рукокрылые Азербайджана (Фауна, Экология, Зоогеография) // Баку, 2005, сс. 86–88.
- 2. AMEA. Zoologiya İnstitutu. Məməlilər. 2015-05-08 at the Wayback Machine
- 3. Avropa enliqulaqı
- 4. Belarus Qlrmızı kitabı 2016-03-04 at the Wayback Machine
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2004.
- Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p.
- Belarus Qırmızı Kitabı [ölü keçid]
- "Avropa enliqulaqı". 2013-12-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-09-15.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Avropa enliqulaqi lat Barbastella barbastellus cinsine aid nov 32 xromosona malikdir Avropa enliqulagiElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Avropa enliqulagiBeynelxalq elmi adiBarbastella barbastellus Schreb 1774 Sekil axtarisiITIS 631926NCBI 59449EOL 327185GorunusuKicik ve parlaq yarasadir Cekisi 6 15 q uzunlugu 45 58 mm teskil edir Quyrugnun uzunlugu 38 52 mm dir Qanadlar arasinda mesafe 26 31 sm dir Bel nahiyesinde rengi tunddurYayilmasiAvropada Ingiltereden Qafqaza kimi erazilerde Ispaniyada Merakesde Litvada Cenub qerbi Belarusda Ukraynanin qerbinde ve Kicik Asiyada yayilmisdir Kicik ve Boyuk Qafqazin meselerinde meskunlasmisdir Azerbaycanda 15 menteqe qeyde alinib bunlarin coxu simali qerb ve cenubi serqde d s 1500 metredek hundurlukde yerlesir Qafqazin diger erazilerinde 1900 m Alp daglarinda 1800 m Priney daglarinin ise 2260 m hundurluye malik erazilerindeki magaralarinda rast gelinir Yasayis yeri ve heyat terziArid ve enli yarpaq meselerde daha cox rast gelinir Respublikanin esas ovaliq ve dagliq mese landsaftlarinda rast gelir Oturaq novdur agacda yasayir Coxalan disiler koloniyalar emele getirir Erkek ve coxalmayan disiler tek tek yasayir ve cox nadir halda balaca koloniyalarda qruplasirlar Gunduzler tek yarasalar tiklilerde damlarin tolu altinda divarlarin yariqlarinda qapi ve pencere cercivelerinin arasinda gizlenirler Cox boyuk koloniya teskil ede bilmirler Balalayan disi koloniyalari hele qeyde alinmayib Azerbaycanda yaz feslinde bogaz yarasalar qeyde alinmisdir Avropada coxalan koloniyalar 10 20 bezen 100 e qeder disi yarasalardan ibaretdir curumus agac qabiqlarinin arasinda agac oyuqlarinda rast gelir Balalayan koloniyalar ucun siginacaqlari tez tez deyismek xarakterikdir buna gore de yasayis yerlerinin secilmesi zamani kohne ve curumus agaclarin sayinin coxlugu boyuk ehemiyyet kesb edir Coxalma prossesi hele oyrenilmeyib Basqa regionlarda disi yarasalar iyun iyul aylarinda 1 bezen de 2 bala verir Enliqulaqlar qis feslini quru soyuq magaralarda suni yeralti siginacaqlarda derin qaya catlarinda bezen de agac oyuqlarinda kecirir Qafqazin Rusiyanin payina dusen erazisinde areal cercivesinde Kanyon ve Mayskaya magaralarinda iki en boyuk sayi 7 min ve 2 min ferd olmaqla qis koloniyalari qeyde alinmsdir Bu koloniyalar xususile zeifdir Enliqulaq yarasalar yumsaqbedenli heseratlarla gece kepenekleri agcaqanad ve s qidalanirlar Bu yarasalar bitki ortuyunun serhedleri boyu erazilerde mese cigirlarinin uzerinde baglarin uzumluklerin ve ayri ayri agac qrupiarinin etrafinda ov edirler Xeyirli nov sayilir Esasen nadir Cuculerle qidalanirlar SayiNadir novdur Onlar demek olar ki magara olan erazilerde rast gelmek olar Deqiq sayi melum deyil Sayinin azalmasi musahide edilir Birce Almaniyada son bes ilde artim musahide edilir Her yerde az sayda yayilmisdir Nisbeten daha cox heyvanlara payiz aylarinda Samur Deveci ovaliginda rast gelinir Bu yarasalar yalniz kohne tikililerde tapilmisdir amma ultrases dalgalari coxsayli kohne oyuqlu agaclari olan mese kenarlarinda ve mese talalarinda qeyde alinib Mehdudlasdirici amillerMeseliklerin qirilmasi ve yasayis yerlerinin mehdudlasmasi mese ve parklarda kohne oyuqlu agaclarin kesilmesi neticesinde yay ve tranzit siginacaqlarinin azalmasi qislama dovrunde yeralti siginacaqlarda bu yarasalarin narahat edilmesi esas mehdudlasdirici amillerdir Avropa enliqulagi ucun esas tehlukeler xarakterik yasayis yerlerinin erazisinin azalmasi sanitariya meqsedile ve odun tedaruku ucun kohne oyuqlu agaclarin kesilmesi neticesinde yasayis yerlerinin oz ehemiyyetini itirmesidir Esas tesirlerden hem de siginacaqlar miqrasiya ve qidalanma yollari etrafinda etraf muhite antropogen tesir neticesinde yasayis yerlerinin mehv edilmesi mese yanginlari kend ve mese teserrufatinda kimyevi preparatlarin istifadesi bitki ortuyunun antropogen tesirler neticesinde deyisdirilmesi hesab edilir Bu da yarasalarin yasayis yerlerinin mehv edilmesine ve onlarin keyfiyyetinin asagi dusmesine sebeb olur QorunmasiLatviya Litva Ukrayna ve Rusiyanin qirmizi kitabina daxil edilmisdir Azerbaycanda bu novlerin yasama yerleri Bern Konvensiyasina Elave II esasen xususi muhafize olunan tebiet erazilerinde qorunur lakin onlarin muhafizesi ucun xususi tedbirler heata kecirilmir Bununla elaqedar yarasalarin xususi muhafize olunan tebiet erazilerinde muhafizesini guclendirmek hemcinin mese ve parklarda qorunmasi ucun tedbirler gorulmelidir Her il yarasalarin six yayildigi yerlerde monitorinqler teskil edillmelidir Menbe1 Rahmatulina I K Rukokrylye Azerbajdzhana Fauna Ekologiya Zoogeografiya Baku 2005 ss 86 88 2 AMEA Zoologiya Institutu Memeliler 2015 05 08 at the Wayback Machine 3 Avropa enliqulaqi 4 Belarus Qlrmizi kitabi 2016 03 04 at the Wayback MachineIstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2004 Mammal Species of the World ing A Taxonomic and Geographic Reference D E Wilson D M Reeder 3 Baltimore JHU Press 2005 35 2142 p ISBN 978 0 8018 8221 0 Belarus Qirmizi Kitabi olu kecid Avropa enliqulaqi 2013 12 17 tarixinde Istifade tarixi 2015 09 15