Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Atum — Atum bəzən Atem və ya Tem kimi tərcümə olunur, Misir mifologiyasında mühüm tanrıdır.
Adı
Atumun adının "tamamlamaq" mənasını verən tm felindən törədiyi güman edilir. Beləliklə, o, xaosa çevrilən dünyanı yaratmaqla yanaşı, "mükəmməllik timsalı" kimi şərh edilmişdir. Yaradıcı kimi o, dünyanın əcdadı hesab olunurdu. Dünyanın əsas substansiyası, tanrılar və başqa hər şey onun təbiətindən yaranmışdır.
Mənşəyi
Atum ən qədim dövrlərdən bəri ən mühüm və tez-tez xatırlanan tanrılardan biridir, bunu padşahın yaradıcısı və atası kimi təsvir olunduğu Piramida Mətnləri də sübut edir. Bir neçə müqəddəs kitab Atumun necə yarandığı ilə ziddiyyət təşkil edir. Bəziləri Atumun öz adını çəkərək yaratdığını, bəziləri isə onun mavi lotus çiçəyindən və ya yumurtasından gəldiyini iddia edir.
Rolu
Heliopolit yaratma mifində Atum kurqanda ilkin sulardan özünü yaradan ilk tanrı hesab olunurdu. İlk miflərdə deyilir ki, Atum Şu tanrısı və ilahə Tefnutu ağzından tüpürərək yaradıb. Bir mətn mübahisə edir ki, Atum Şu və Tefnutu ağzından tüpürcək və sperma ilə deyil, Atumun dodaqları ilə tüpürərək yaratmışdır. Başqa bir məktubda Atumun əli ilə doğulan Şu və Tefnut təsvir edilir. Eyni məktubda deyilir ki, Atumun əli Heliopolitan mənşəyinə görə tanrının həyat yoldaşı üçün bir başlıqdır. Digər miflərdə deyilir ki, Atum mastürbasyonla yaradılıb və bu hərəkətdə istifadə etdiyi əl ona xas olan qadınlıq prinsipini təmsil edirdi. Digər təfsirlərdə onun kölgəsi ilə ittifaq etdiyi deyilir. Köhnə Krallıqda misirlilər Atumun mərhum padşahın ruhunu öz piramidasından ulduzlu səmaya qaldırdığına inanırdılar. O, həm də əsas günəş tanrısı Ra ilə əlaqəli günəş tanrısı idi. Atum xüsusi olaraq axşam günəşi ilə, Ra və ya onunla yaxından əlaqəli olan tanrı Khepri isə səhər və günorta günəşi ilə əlaqələndirilirdi.
Yunan-Roma dövründə hələ də aktuallığını qoruyan “Ölülər kitabı”nda deyilir ki, günəş tanrısı Atum ilan şəklində xaos sularından qalxıb və heyvan hər səhər təzələnir.
Atum, mövcudluqdan əvvəlki və sonrakı mövcudluğun tanrısıdır. İkili günəş dövrəsində, serpantin Atum, adı Misir ḫpr "doğmaq" sözündən gələn gənc günəş tanrısı olan skarab başlı tanrı Khepriyə qarşıdır. Khepri-Atum günəşin doğuşunu və qürubunu əhatə edirdi, beləliklə səhər və axşam bütün dövrünü əks etdirirdi.
Digər tanrılarla əlaqə
Atum qaranlıqdan və yaradılışdan əvvəl mövcud olan ucsuz-bucaqsız sulu uçurumdan çıxan ilk varlıq olan öz-özünü yaradan tanrı idi. Bu xaosun içində olan enerji və maddənin məhsulu o, öz övladlarını - ilk tanrıları tənhalıqdan yaratdı. O, öz asqırmasından və ya bəzi mənbələrə görə toxum, hava tanrısı Şu və nəmlik ilahəsi Tefnut tərəfindən yaradılmışdır. Onları əhatə edən ilkin sulara maraq göstərən qardaş və bacı suları kəşf etməyə getdilər və qaranlıqda gözdən itdilər. Bu itkiyə dözə bilməyən Atum övladlarını axtarmağa odlu bir elçi, Ranın Gözünü göndərdi.
İkonoqrafiya
Atum adətən ya kral baş geyimində, ya da Yuxarı və Aşağı Misirin qoşa ağ və qırmızı tacı taxan kişi kimi təsvir olunur. Bu da onun kral hakimiyyəti ilə əlaqəsini gücləndirir. Bəzən o, həm də ilan, bəzən də monqus, şir, öküz, kərtənkələ və ya meymun kimi təsvir olunur.
İbadət etmək
Atuma ibadət mərkəzi Heliopolis (Misir: Annu və ya Junu) şəhərində idi. Heliopolisin sağ qalan yeganə qalığı Qahirənin Əl-Mataria bölgəsindəki Əl Masallada yerləşən Re-Atum məbədinin obeliskidir. O, On ikinci sülalədən olan I Senusret tərəfindən ucaldılıb və hələ də orijinal yerində dayanır.
İstinadlar
- "Coptic Dictionary Online". corpling.uis.georgetown.edu (ingilis). 2017-09-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-21.
- "Thesaurus Linguae Aegyptiae". Berlin-Brandenburg Academy of Sciences and Humanities. 2022-03-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-21.
- Wilkinson, Richard H. (2003). The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt. Thames & Hudson. pp. 99–101
- Dawson, Patricia. Myths of the Ancient Egyptians (English). ProQuest Ebook Central, https://ebookcentral.proquest.com/lib/yavapai-ebooks/detail.action?docID=5140811.: Rosen Publishing. 2015. 31.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Atum Atum bezen Atem ve ya Tem kimi tercume olunur Misir mifologiyasinda muhum tanridir AdiAtumun adinin tamamlamaq menasini veren tm felinden torediyi guman edilir Belelikle o xaosa cevrilen dunyani yaratmaqla yanasi mukemmellik timsali kimi serh edilmisdir Yaradici kimi o dunyanin ecdadi hesab olunurdu Dunyanin esas substansiyasi tanrilar ve basqa her sey onun tebietinden yaranmisdir MenseyiAtum en qedim dovrlerden beri en muhum ve tez tez xatirlanan tanrilardan biridir bunu padsahin yaradicisi ve atasi kimi tesvir olundugu Piramida Metnleri de subut edir Bir nece muqeddes kitab Atumun nece yarandigi ile ziddiyyet teskil edir Bezileri Atumun oz adini cekerek yaratdigini bezileri ise onun mavi lotus ciceyinden ve ya yumurtasindan geldiyini iddia edir RoluHeroqlif yazisi olan relyefde Tanri Atum Deyr el Bahari Heliopolit yaratma mifinde Atum kurqanda ilkin sulardan ozunu yaradan ilk tanri hesab olunurdu Ilk miflerde deyilir ki Atum Su tanrisi ve ilahe Tefnutu agzindan tupurerek yaradib Bir metn mubahise edir ki Atum Su ve Tefnutu agzindan tupurcek ve sperma ile deyil Atumun dodaqlari ile tupurerek yaratmisdir Basqa bir mektubda Atumun eli ile dogulan Su ve Tefnut tesvir edilir Eyni mektubda deyilir ki Atumun eli Heliopolitan menseyine gore tanrinin heyat yoldasi ucun bir basliqdir Diger miflerde deyilir ki Atum masturbasyonla yaradilib ve bu hereketde istifade etdiyi el ona xas olan qadinliq prinsipini temsil edirdi Diger tefsirlerde onun kolgesi ile ittifaq etdiyi deyilir Kohne Kralliqda misirliler Atumun merhum padsahin ruhunu oz piramidasindan ulduzlu semaya qaldirdigina inanirdilar O hem de esas gunes tanrisi Ra ile elaqeli gunes tanrisi idi Atum xususi olaraq axsam gunesi ile Ra ve ya onunla yaxindan elaqeli olan tanri Khepri ise seher ve gunorta gunesi ile elaqelendirilirdi Yunan Roma dovrunde hele de aktualligini qoruyan Oluler kitabi nda deyilir ki gunes tanrisi Atum ilan seklinde xaos sularindan qalxib ve heyvan her seher tezelenir Atum movcudluqdan evvelki ve sonraki movcudlugun tanrisidir Ikili gunes dovresinde serpantin Atum adi Misir ḫpr dogmaq sozunden gelen genc gunes tanrisi olan skarab basli tanri Khepriye qarsidir Khepri Atum gunesin dogusunu ve qurubunu ehate edirdi belelikle seher ve axsam butun dovrunu eks etdirirdi Diger tanrilarla elaqeAtum qaranliqdan ve yaradilisdan evvel movcud olan ucsuz bucaqsiz sulu ucurumdan cixan ilk varliq olan oz ozunu yaradan tanri idi Bu xaosun icinde olan enerji ve maddenin mehsulu o oz ovladlarini ilk tanrilari tenhaliqdan yaratdi O oz asqirmasindan ve ya bezi menbelere gore toxum hava tanrisi Su ve nemlik ilahesi Tefnut terefinden yaradilmisdir Onlari ehate eden ilkin sulara maraq gosteren qardas ve baci sulari kesf etmeye getdiler ve qaranliqda gozden itdiler Bu itkiye doze bilmeyen Atum ovladlarini axtarmaga odlu bir elci Ranin Gozunu gonderdi IkonoqrafiyaAtum adeten ya kral bas geyiminde ya da Yuxari ve Asagi Misirin qosa ag ve qirmizi taci taxan kisi kimi tesvir olunur Bu da onun kral hakimiyyeti ile elaqesini guclendirir Bezen o hem de ilan bezen de monqus sir okuz kertenkele ve ya meymun kimi tesvir olunur Heliopolisden gunumuze qeder gelib catmis en boyuk abide olan El Masalla obeliskIbadet etmekAtuma ibadet merkezi Heliopolis Misir Annu ve ya Junu seherinde idi Heliopolisin sag qalan yegane qaligi Qahirenin El Mataria bolgesindeki El Masallada yerlesen Re Atum mebedinin obeliskidir O On ikinci sulaleden olan I Senusret terefinden ucaldilib ve hele de orijinal yerinde dayanir Istinadlar Coptic Dictionary Online corpling uis georgetown edu ingilis 2017 09 22 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 21 Thesaurus Linguae Aegyptiae Berlin Brandenburg Academy of Sciences and Humanities 2022 03 15 tarixinde Istifade tarixi 2017 09 21 Wilkinson Richard H 2003 The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt Thames amp Hudson pp 99 101 Dawson Patricia Myths of the Ancient Egyptians English ProQuest Ebook Central https ebookcentral proquest com lib yavapai ebooks detail action docID 5140811 Rosen Publishing 2015 31