Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədə artırılmasına ehtiyac var. (fevral 2023) |
Armini (təq. e.ə. 17[…] – təq. 21) — germanların Xerusk tayfasının başçısı.
| Armini | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Herman |
| Doğum tarixi | təq. e.ə. 17[…] |
| Vəfat tarixi | təq. 21 |
| Atası | Segimerus[d][…] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Qədim german tayfalarının qəhrəmanı. Xerusk tayfaları ordularının komandanı Siqimerin oğlu Armini idi. O, dövrün ənənələrinə uyğun olaraq Romada tərbiyə alıb gənc yaşlarından imperator Avqustun qoşununda qulluq etmişdi. Üzdə özünü imperiyaya sadiq göstərsə də, imperatorun şəxsən ona yaxşı münasibətinə baxmayaraq, Romada döyüş qaydalarının və hərbi taktikanın bütün sirlərini öyrənəndən sonra Germaniyaya qaçmışdı.
Germaniyada bu zaman Roma legionlarına əslən suriyalı prokonsul Kvintali Var başçılıq edirdi. Daha doğrusu, o, Reynin o biri sahilindəki tayfa və xalqları itaətdə saxlamaq vəzifəsini icra edən general-qubernator idi. Roma hakimlərinin bu azadlıqsevər tayfaların içində Roma qanun və qaydalarını zorla tətbiq etmələri hər tərəfdə həyəcan və narazılıq əmələ gətirmişdi. Lakin onlar açıq üsyana cəsarət etmirdilər, çünki Varın yanında olan təcrübəli legionlar döyüşə hazır vəziyyətdə idilər. Katt tayfalarının başçısı Segest hərbi valini xəbərdar etsə də Armini Varı Reynlə Elba arasında narahatlığa səbəb olacaq heç bir hadisə baş vermədiyinə inandırmış və üstəlik Varın öz yanında cəmi üç legion və bir neçə koqort saxlayıb qalan legionları Romaya göndərməsinə nail olmuşdu.
Armini nəhayət, bölgənin dərinliklərində Romaya qarşı qiyam qalxması xəbəri Vara çatdırılanda Armini və dostları onu inandırdılar ki, üsyan ocağını söndürmək üçün dərhal hərəkətə gəlmək lazımdır. Var xəbərdarlığa əhəmiyyət verməyərək üsyanı yatırmaq üçün öz legionları ilə ölkənin dərinliklərinə doğru getdilər, çətin yollardan keçərək Tevtoburq meşələrinə gəldilər və bir də başlarını qaldırıb gördülər ki, ətraf dağların yamacları, yarğanlar, yüksəkliklər german tayfalarının birləşmiş qoşunlarıyla doludur. Və onların da hamısının başçısı həmin Roma tərbiyəsi almış gənc Arminidir. Öz legionlarını belə bir qorxunc mühasirəyə saldırmış Var necə dəhşətli səhv buraxdığını indi anlayıb başını köksünə əydi. Az sonra qırğın başlandı. Heç bir mərdlik, nizam-intizam və üçgünlük qanlı döyüş üç legionu son nəfərinə kimi məhv olmaqdan xilas edə bilmədi. Bu xəbər imperator Avqusta çatanda o, fəryad edərək qışqırdı: "Var! Ver mənim legionlarımı!" Lakin Var döyüşçüləri ilə bərabər onların taleyini bölüşdürdüyünə görə təbii ki, imperatorun sözlərini eşitmədi. Beləliklə, Armini öz vətənini azad edib orada Roma əsarətinin əlamətlərini məhv etməyə başladı. O, Elba, Vezer və Reyn sahillərindəki bütün Roma qalalarını dağıtdı və german tayfalarını birləşdirib onlarda ilk növbədə cəngavərlik və döyüş ruhunu qızışdırmağa başladı. Bu zaman onun bu əməlləri romalıların təyin etdiyi yüksək german tayfa başçılarının təbii ki, xoşuna gəlmədi və gənc vətənpərvər onlarla da toqquşmalı idi. Ona qarşı ilk növbədə Segest çıxdı. Çünki Armini onun qızı gözəl Tusneldanı qaçırmışdı. Ata isə qızını özgəsinə vəd etmişdi. Segest kömək üçün qüdrətli Romaya müraciət etdi. Germanikin başçılığı altında güclü Roma legionları qəfil yürüşlə Segesti "azad" və Tusneldanı əsir etdilər. Amma Armininin tərəfinə keçən əmisi İniomarın köməyi ilə heç nəyə nail ola bilməyib geri çəkildilər. Növbəti yürüşdə romalılarla germanlar arasında qanlı döyüşdə romalılar nə qədər cəsur olsalar və qeyri-adi rəşadət göstərsələr də, xeyli itki verib geri çəkilməyə məcbur oldular. Armini məğlubedilməz Roma legionlarına yenə qalib gəldi.
Bir il sonra Germanik yeni legionlarla Armininin üstünə dördüncü yürüş etdi. Ustalıqla təşkil edilmiş bu yürüşdə Armini geri çəkilsə də romalılar demək olar ki, heç nəyə nail ola bilmədilər. Beləliklə, german tayfalarının həmişəlik azadlığına nail olan Arminiyə zərbə gözlənilməyən tərəfdən dəydi. Markoman tayfalarının başçısı Marbod Armininin qələbələrindən istifadə edərək german xalqlarının kralı olmaq niyyətiylə yürüşə çıxdı. [Teotoburg meşəsində Arminin qələbəsinə həsr olunmuş Hermannsdenkmal abidəsi] Təbii ki, onun yolu üstə Armini dayanmışdı. Salu kənarında üz-üzə gəldilər və bu qardaş vuruşunda da Armini qalib gəldi. Bütün Qalliya və demək olar ki, Mərkəzi Avropa Roma əsarətindən azad oldu. Lakin bu zaman bütün böyük şəxsiyyətlərin düşməni olan paxıllıq baş qaldırdı. Ətrafdakı keçmiş döyüş silahdaşları birləşib öz məğlubedilməz həmyerlilərini məğlub etdilər. Sui-qəsd nəticəsində Armini həyatının çiçəklənən dövründə, 38 yaşında öldürüldü. Lakin onun adı öz şəfəqiylə german xalqlarının tarixində bütün başqa qəhrəmanların adlarını batırdı.
Armini hər il bir döyüşdə qalib gəlirdi. Ya özünkülərə, ya da romalılara. Armini olmasaydı, Allah bilir german xalqları Roma əsarətində neçə-neçə milli xüsusiyyətlərini itirəcəkdilər. Buna görədir ki, o, sonra doğulan əksər alman dahilərinin sevimli qəhrəmanı oldu. Şairlərdən Klopştok ona poema, Kleyst isə pyes həsr etdi. Ümumiyyətlə, onun haqqında yazılan əsərlər saysızdır və Almaniyanın çox yerində onun heykəlləri ucalır.
İstinadlar
- Арминий (rus.). // Военная энциклопедия СПб: Иван Дмитриевич Сытин, 1911. Т. 3. С. 48.
- Герман (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1893. Т. VIIIа. С. 529–530.
- Tacitus 88 // The Annals (ing.). / A. J. Church, W. J. Brodribb Vol. 2.
- Arminius (ing.). // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm 11 New York, Cambridge, England: University Press, 1911. Vol. 2. P. 576.
Xarici keçidlər
- Novaesium, alias Neuss — Arminius (alm.)
- Auszüge aus der Dissertation "Der Römisch-Germanische Krieg 9-16 n. Chr." von Ralf G. Jahn, Bonn 2001 (alm.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalede daxili kecidlerin artirilmasina ehtiyac var Lutfen meqalelerin elaqelendirilmesine komek etmek ucun movzuya uygun basqa sehifelere daxili kecidler elave etmekle bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin fevral 2023 Armini teq e e 17 teq 21 germanlarin Xerusk tayfasinin bascisi ArminiSexsi melumatlarDogum adi HermanDogum tarixi teq e e 17 Vefat tarixi teq 21Atasi Segimerus d Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiQedim german tayfalarinin qehremani Xerusk tayfalari ordularinin komandani Siqimerin oglu Armini idi O dovrun enenelerine uygun olaraq Romada terbiye alib genc yaslarindan imperator Avqustun qosununda qulluq etmisdi Uzde ozunu imperiyaya sadiq gosterse de imperatorun sexsen ona yaxsi munasibetine baxmayaraq Romada doyus qaydalarinin ve herbi taktikanin butun sirlerini oyrenenden sonra Germaniyaya qacmisdi Germaniyada bu zaman Roma legionlarina eslen suriyali prokonsul Kvintali Var basciliq edirdi Daha dogrusu o Reynin o biri sahilindeki tayfa ve xalqlari itaetde saxlamaq vezifesini icra eden general qubernator idi Roma hakimlerinin bu azadliqsever tayfalarin icinde Roma qanun ve qaydalarini zorla tetbiq etmeleri her terefde heyecan ve naraziliq emele getirmisdi Lakin onlar aciq usyana cesaret etmirdiler cunki Varin yaninda olan tecrubeli legionlar doyuse hazir veziyyetde idiler Katt tayfalarinin bascisi Segest herbi valini xeberdar etse de Armini Vari Reynle Elba arasinda narahatliga sebeb olacaq hec bir hadise bas vermediyine inandirmis ve ustelik Varin oz yaninda cemi uc legion ve bir nece koqort saxlayib qalan legionlari Romaya gondermesine nail olmusdu Armini nehayet bolgenin derinliklerinde Romaya qarsi qiyam qalxmasi xeberi Vara catdirilanda Armini ve dostlari onu inandirdilar ki usyan ocagini sondurmek ucun derhal herekete gelmek lazimdir Var xeberdarliga ehemiyyet vermeyerek usyani yatirmaq ucun oz legionlari ile olkenin derinliklerine dogru getdiler cetin yollardan kecerek Tevtoburq meselerine geldiler ve bir de baslarini qaldirib gorduler ki etraf daglarin yamaclari yarganlar yukseklikler german tayfalarinin birlesmis qosunlariyla doludur Ve onlarin da hamisinin bascisi hemin Roma terbiyesi almis genc Arminidir Oz legionlarini bele bir qorxunc muhasireye saldirmis Var nece dehsetli sehv buraxdigini indi anlayib basini koksune eydi Az sonra qirgin baslandi Hec bir merdlik nizam intizam ve ucgunluk qanli doyus uc legionu son neferine kimi mehv olmaqdan xilas ede bilmedi Bu xeber imperator Avqusta catanda o feryad ederek qisqirdi Var Ver menim legionlarimi Lakin Var doyusculeri ile beraber onlarin taleyini bolusdurduyune gore tebii ki imperatorun sozlerini esitmedi Belelikle Armini oz vetenini azad edib orada Roma esaretinin elametlerini mehv etmeye basladi O Elba Vezer ve Reyn sahillerindeki butun Roma qalalarini dagitdi ve german tayfalarini birlesdirib onlarda ilk novbede cengaverlik ve doyus ruhunu qizisdirmaga basladi Bu zaman onun bu emelleri romalilarin teyin etdiyi yuksek german tayfa bascilarinin tebii ki xosuna gelmedi ve genc vetenperver onlarla da toqqusmali idi Ona qarsi ilk novbede Segest cixdi Cunki Armini onun qizi gozel Tusneldani qacirmisdi Ata ise qizini ozgesine ved etmisdi Segest komek ucun qudretli Romaya muraciet etdi Germanikin basciligi altinda guclu Roma legionlari qefil yurusle Segesti azad ve Tusneldani esir etdiler Amma Armininin terefine kecen emisi Iniomarin komeyi ile hec neye nail ola bilmeyib geri cekildiler Novbeti yurusde romalilarla germanlar arasinda qanli doyusde romalilar ne qeder cesur olsalar ve qeyri adi resadet gosterseler de xeyli itki verib geri cekilmeye mecbur oldular Armini meglubedilmez Roma legionlarina yene qalib geldi Bir il sonra Germanik yeni legionlarla Armininin ustune dorduncu yurus etdi Ustaliqla teskil edilmis bu yurusde Armini geri cekilse de romalilar demek olar ki hec neye nail ola bilmediler Belelikle german tayfalarinin hemiselik azadligina nail olan Arminiye zerbe gozlenilmeyen terefden deydi Markoman tayfalarinin bascisi Marbod Armininin qelebelerinden istifade ederek german xalqlarinin krali olmaq niyyetiyle yuruse cixdi Teotoburg mesesinde Arminin qelebesine hesr olunmus Hermannsdenkmal abidesi Tebii ki onun yolu uste Armini dayanmisdi Salu kenarinda uz uze geldiler ve bu qardas vurusunda da Armini qalib geldi Butun Qalliya ve demek olar ki Merkezi Avropa Roma esaretinden azad oldu Lakin bu zaman butun boyuk sexsiyyetlerin dusmeni olan paxilliq bas qaldirdi Etrafdaki kecmis doyus silahdaslari birlesib oz meglubedilmez hemyerlilerini meglub etdiler Sui qesd neticesinde Armini heyatinin ciceklenen dovrunde 38 yasinda olduruldu Lakin onun adi oz sefeqiyle german xalqlarinin tarixinde butun basqa qehremanlarin adlarini batirdi Armini her il bir doyusde qalib gelirdi Ya ozunkulere ya da romalilara Armini olmasaydi Allah bilir german xalqlari Roma esaretinde nece nece milli xususiyyetlerini itirecekdiler Buna goredir ki o sonra dogulan ekser alman dahilerinin sevimli qehremani oldu Sairlerden Klopstok ona poema Kleyst ise pyes hesr etdi Umumiyyetle onun haqqinda yazilan eserler saysizdir ve Almaniyanin cox yerinde onun heykelleri ucalir IstinadlarArminij rus Voennaya enciklopediyaSPb Ivan Dmitrievich Sytin 1911 T 3 S 48 German rus Enciklopedicheskij slovarSPb Brokgauz Efron 1893 T VIIIa S 529 530 Tacitus 88 The Annals ing A J Church W J Brodribb Vol 2 Arminius ing Encyclopaedia Britannica a dictionary of arts sciences literature and general information H Chisholm 11 New York Cambridge England University Press 1911 Vol 2 P 576 Xarici kecidlerNovaesium alias Neuss Arminius alm Auszuge aus der Dissertation Der Romisch Germanische Krieg 9 16 n Chr von Ralf G Jahn Bonn 2001 alm