Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Argentina İstiqlal müharibəsi - Hərbi münaqişə 1810-1816 ci illərdə Argentina xalqının İspan ağalığına qarşı apardığı İstiqlal müharibəsi idi. Müharibənin səbəbi İspanların koloniyalarda ağalığı, kaloniyaların inşafını ləngidən qanunların qəbulu, koloniyalara xammal bazası kimi baxması və yüksək vegilərin tətbiqi kimi addımlar idi.Bu müharibənin başlamasına təkan isə koloniyalarda milli şuurun yaranması, ABŞ İstiqlal müharibəsi ,Fransa böyük ingilabı və San-Dominqoda qulların üsyanı(1791-1803) olmuşdur. Daha əlverişli vəziyyət isə Napoleon Bonapartın İspaniyanı işğal etməsi olur.
| Argentina İstiqlal müharibəsi | |||
|---|---|---|---|
| İspaniya əlehinə olan istiqlal hüharibələri | |||
 | |||
| Tarix | 1810-1816 | ||
| Yeri | Cənubi Amerika | ||
| Səbəbi | İspan ağalığına qarşı mübarizə | ||
| Nəticəsi | Argentinanın azadlığı | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Müharibənin gedişi
1810-1815
1810-cu ilin 25 mayında Rio de la Plata viçe krallığında vətənpərvərlər viçe kralı devirərək Karlos Sisnerposanın başçılığı altında müvəqqəti xunta yaradılır.O bütün krallığı birləşdirmək cədhi vilayyətlərdə dirənişlə qarşılanır.Paraqvayda isə Buenos-Aysesdən gələn Manuel Belqranonun başçılığı ilə gələn Şimal ordusu məğlubiyyətə uğradılır.1811-ci ilin yanvar ayında müstəmləkəçilər hakimiyyətdən uzaqlaşdırılır.1813-ci ildə isə respublika quruluşu bərqarar olur.1814-ci ildə isə Ali respublika rəhbəri həkim Xose Qaspar Frans olur. Şərqi Sahil bölgəsində X.X.Artiqos 1811-ci ilin fevralında İspanlara və sonra Braziliyadan müdaxilə edən portuqallara qarşı mübarizə aparırdı. Uruqvav federasiya daxilində muxtariyyat istəyirdi,Buenos-Ayres hökuməti isə unitar dövlət qurmaq niyyətində idi. Şərq Sahil nümayəndələri konsitutsiya yaradılması zamanı asambleyaya çağrılmırlar. 1815-ci ildə Buenos Ayres ordusu Yuxarı Peruda(Boliviya) məğlubiyyətə uğradılır.
1816-1818
Rio de laPlatanın kongresi 1816-cı ilin 9 iyulunda Tukumanedə müstəqillik elan edilir.Bu ərəfədə Buenos Ayresın səriştəsizliyindən istifadə edən Portuqaliya Şərq Sahil bölgəsinin işğalına başlayır.1821-ci ildə Artiqosın dirənişləri yatırılır ,ərazi Braziliyaya birləşdirilir.
1817-ci ildə And ordusu Xose de San Martinin başçılığı ilə Çili və Perunun köməyinə gedir.1817-ci ilin 12 fevralında Çili ərazisində Casabukada İspanlarla toqquşur və onları məğlub edir.Bu hadisədələrdən sonra seçilmiş ali nümayyəndə Bernardo O'Xiqqins 12 fevral 1818-ci ildə Çilinin müstəqiliyini elan edir.Çilidə İspan ağalığına 5 apreldə Maynu döyüşündəki qalibiyyətdən sonra son qoyulur.San Martin Peru legionu ilə birlikdə Peruya yürüş təşkil edir.İspanlar buradan da tam qovulduqdan sonra Perunun müstəqilliyi elan edilir.Perunu ilk prezidenti də məz San Xose olur.
Nəticə
Müharibə nəticəsində Rio de la Plata regionunda müstəqil dövlətlər meydana gəlir:Argentina, Uruqvay və Paraqvay. Birləşmiş Rio de la Plata 1820-ci ildə demək olar ki dağılır. 6 fevral 1826-cı ildə təstiqlənmiş kongres Buones Ayresdə onları birləşdirən hökumət yaradılması haqqında qərar qəbul edilir. 24 dekabrda Argentinanın (Birləşmiş Rio de la Plata) konsitutsiyası qəbul edilir. Uruqvay vətənpərvərləri ancaq 1828-ci ildə öz dövlətçiliyini təstiqlədə bilirlər.1830-cu ildən <Şərqi Respublika Uruqvay> müstəqil elan edilir.
Ədəbiyyat
Mənbə
- Xose de San Martin
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Argentina Istiqlal muharibesi Herbi munaqise 1810 1816 ci illerde Argentina xalqinin Ispan agaligina qarsi apardigi Istiqlal muharibesi idi Muharibenin sebebi Ispanlarin koloniyalarda agaligi kaloniyalarin insafini lengiden qanunlarin qebulu koloniyalara xammal bazasi kimi baxmasi ve yuksek vegilerin tetbiqi kimi addimlar idi Bu muharibenin baslamasina tekan ise koloniyalarda milli suurun yaranmasi ABS Istiqlal muharibesi Fransa boyuk ingilabi ve San Dominqoda qullarin usyani 1791 1803 olmusdur Daha elverisli veziyyet ise Napoleon Bonapartin Ispaniyani isgal etmesi olur Argentina Istiqlal muharibesiIspaniya elehine olan istiqlal huharibeleriTarix 1810 1816Yeri Cenubi AmerikaSebebi Ispan agaligina qarsi mubarizeNeticesi Argentinanin azadligiMunaqise terefleriCili Birlesmis Rio de la Plata provensiyasi Boyuk Kolumbiya Peru IspaniyaKomandan lar Xose de San Martin Manuel Belqrano Visente Nieto Vikianbarda elaqeli mediafayllarMuharibenin gedisi1810 1815 1810 cu ilin 25 mayinda Rio de la Plata vice kralliginda vetenperverler vice krali devirerek Karlos Sisnerposanin basciligi altinda muveqqeti xunta yaradilir O butun kralligi birlesdirmek cedhi vilayyetlerde direnisle qarsilanir Paraqvayda ise Buenos Aysesden gelen Manuel Belqranonun basciligi ile gelen Simal ordusu meglubiyyete ugradilir 1811 ci ilin yanvar ayinda mustemlekeciler hakimiyyetden uzaqlasdirilir 1813 ci ilde ise respublika qurulusu berqarar olur 1814 ci ilde ise Ali respublika rehberi hekim Xose Qaspar Frans olur Serqi Sahil bolgesinde X X Artiqos 1811 ci ilin fevralinda Ispanlara ve sonra Braziliyadan mudaxile eden portuqallara qarsi mubarize aparirdi Uruqvav federasiya daxilinde muxtariyyat isteyirdi Buenos Ayres hokumeti ise unitar dovlet qurmaq niyyetinde idi Serq Sahil numayendeleri konsitutsiya yaradilmasi zamani asambleyaya cagrilmirlar 1815 ci ilde Buenos Ayres ordusu Yuxari Peruda Boliviya meglubiyyete ugradilir 1816 1818 Rio de laPlatanin kongresi 1816 ci ilin 9 iyulunda Tukumanede musteqillik elan edilir Bu erefede Buenos Ayresin seristesizliyinden istifade eden Portuqaliya Serq Sahil bolgesinin isgalina baslayir 1821 ci ilde Artiqosin direnisleri yatirilir erazi Braziliyaya birlesdirilir Xose de San Martin 1817 ci ilde And ordusu Xose de San Martinin basciligi ile Cili ve Perunun komeyine gedir 1817 ci ilin 12 fevralinda Cili erazisinde Casabukada Ispanlarla toqqusur ve onlari meglub edir Bu hadisedelerden sonra secilmis ali numayyende Bernardo O Xiqqins 12 fevral 1818 ci ilde Cilinin musteqiliyini elan edir Cilide Ispan agaligina 5 aprelde Maynu doyusundeki qalibiyyetden sonra son qoyulur San Martin Peru legionu ile birlikde Peruya yurus teskil edir Ispanlar buradan da tam qovulduqdan sonra Perunun musteqilliyi elan edilir Perunu ilk prezidenti de mez San Xose olur NeticeMuharibe neticesinde Rio de la Plata regionunda musteqil dovletler meydana gelir Argentina Uruqvay ve Paraqvay Birlesmis Rio de la Plata 1820 ci ilde demek olar ki dagilir 6 fevral 1826 ci ilde testiqlenmis kongres Buones Ayresde onlari birlesdiren hokumet yaradilmasi haqqinda qerar qebul edilir 24 dekabrda Argentinanin Birlesmis Rio de la Plata konsitutsiyasi qebul edilir Uruqvay vetenperverleri ancaq 1828 ci ilde oz dovletciliyini testiqlede bilirler 1830 cu ilden lt Serqi Respublika Uruqvay gt musteqil elan edilir EdebiyyatCamogli Pablo Luciano de Privitellio Batallas por la Libertad Buenos Aires Aguilar 2005 ISBN 987 04 0105 8 La independencia argentina y americana Spanish Buenos Aires Planeta 2003 ISBN 950 49 1110 2 MenbeXose de San Martin