Aranq

Arank - türk və tatar mifologiyasında su cini. Arang və ya Anank (Anang) olaraq da deyilir. "Aranklar" şəklində çoxluq olaraq xatırlanarlar. Sayları çoxdur. Suyun içində olduğu qədər su xaricində də yaşayırlar və hər tərəf onlarla doludur. Suların axışına hökm edərlər. Yaxşı davranan varlıqlardır, nadir olaraq pis davranarlar. İnsanları qoruyarlar. Bəzi müqəddəs insanlar onları hegemonluğu altına ala bilərlər. Səhrada susuz qalıb ölmə nöqtəsinə gələn kəslərə kömək edərlər. "Eren" sözcüyü ilə əlaqəli görünməkdədir. Türk xalq mədəniyyətində çöldə susuz səfər edən və ya suya ehtiyac duymadan çöldə yaşayan övliya qissələri izah edilər. Suların axışına hökm edərlər.

Yaranlar

Yaran - türk və altay xalq inancında su cinləridir. Yərən (Yeren) də deyilir. Sularda yaşayırlar. Ümumiyyətlə insanlara zərər vermirlər. Ərən (İrən/Yirən) sözləri ilə əlaqəlidir. Söz; faydalılıq, kömək sözləri ilə eyni kökdən gəlir.

Etimologiya

(Ar/Er) və (An) köklərindən törəmişdir. Axtarmaq və çatmaq felləriylə əlaqəlidir. Anan forması isə An köküylə bağlı olub zehin gücünü ifadə edir. Tunqus-mançu, monqol-buryat və türk-altay dillərində iştirak edən və pis ruhlarla və o biri alamla ünsiyyətə keçməyi ifadə edən Ar kökündən törəmişdir.

Mənbə

• Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0)  (türk.)