Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Antigenlər (yunan dilindən “anti” - əks + “genes” – doğan) - orqanizm üçün yad cisim olub, özünə qarşı spesifik yaradan maddələrdir. Bu reaksiyanın nəticəsi kimi orqanizm tərəfindən anticimlər sintez olunur. Antigenlər və antitellər həm in vitro, həm də in vivo daxilində bir-birinə qarşılıqlı təsir etmək qabiliyyətinə malikdirlər. Canlı orqanizmlərin bütün makromolekulyar komponentləri antigen xüsusiyyətinə malikdir. Antigenlər müəyyən bir növün bütün fərdləri, yaxud bu növün müəyyən bir qrupunun bəzi fərdləri üçün ümumi ola bilər. İmmun reaksiyası yaratmaq qabiliyyəti və yaratdığı reaksiyaların forması (antitel yaratmaq, , allergiya və s.) fərqli ola bilər. Antigenlər yalnız, onların öz təsiri altında yaranmış birləşə bilir.
Xassələri
Antigenlər yad cismlik dərəcəsindən, kimyəvi təbiətindən (zülal, yaxud polisaxarid), dozasından və orqanizmə hansı formada daxil olmasından və s.-dən asılıdır. Antigenlər antitelllərlə və hüceyrə ilə öz molekullarının bir-birinə toxunan müəyyən bir hissəsi vasitəsilə qarşılıqlı təsirə məruz qalırlar. Antigenlərin yad cisim təbiətinin təyini, onun “özününkü”, yaxud “özgəninki” olmasını müəyyənləşdirmək canlı orqanizmlərə məxsus universal xüsusiyyətlərdən biridir. Bu xüsusiyyət orqanizmlərin tamlığını qoruyur. Əks halda yaşamaq qeyri-mümkün olardı. Canlı varlıqlara xas antigenlər müxtəlifliyinin mövcudluğu hər bir növün bioloji fərdiliyini müəyyən edir. Antigenlərin müxtəlifliyi sonsuzdur. Belə ki, təkcə məməlilər sinfi daxilində 106-dan çox antigenlər müxtəlifliyi mövcuddur. Antigenlərin növ, yaxud qrup mənsubiyyətinin təyini infeksion xəstəliklərin diaqnostikasında, qan köçürmədə, məhkəmə təbabətində geniş istifadə olunur. Vaksinlərin və zərdabın hazırlanması işində müdafiə antigenlərinin təyini, sintezi və s. çox mühüm rol oynayır.
Antigenlər yad yaxud toksik təsirə malikdirlər ki,onlar orqanizmə ilk dəfə daxil olduğu zaman buradakı spesifik və həmin antigenlər üçün cavabdeh olan birləşirlər. Ümumilikdə onlar orqanizmdə immunoıloji canvabı təmin edirlər.Hər bir anticisimdə antigen birləşdirən sahə mövcüddur.Əgər orqanizm antigenlə məs:mikrobla ilk dəfə qarşılaşarsa bu vaxt ona qarşı immun sistemi tərəfindən 4 - 5 gün müddətində davam edən immunoloji cavab reaksiyası yaradılır.Buna ilkin immunoloji cabvab deyilir.Antigenə qarşı yaradılan immunoloji reaksiyanın intensivliyi onun oqrqanizmə daxil olmuş miqdarı ilə düz müntənasibdir.Antigen çox olduqda onun müvafiq klonların hüceyrələri hüceyrələri tərəfindən tutulma ehrtimalı da çoxalır.Anticimlərin antigen birləşdirən sahəsi anticisim molekulunun ağır və yüngül zəncirlərin V-domenləri hesabına yaranan və antigenlərin epitoplarını tanıyıb onlarla birləşmək qabiliyyətinə malik olan sahəsidir.Antigen tanıyan sahələrin formalaşması hüceyrələrin yetişməsi zanamanı V genlərin rekombinasiyası nəticəsində başa çatır.Bir antigenə qarşı orqanizmdə ancaq bir cür anticisim əmələ gəlir.Antigenin anticisimlə birləşməsi haqqında olan fikirlər P.Erlixə məxsusdur.O toksinin antitoksinlə birləşməsi nəzəriyyəsini öyrənmiş və göstərmişdir ki,anticisimlə antigenin birləşməsi qüvvətli turşu ilə qələvi arasında gedən reaksiya şəklində baş verir.Antigen təqdm edən hüceyrələrə əsasən ,makrofaqlar və aiddir.Antigen tanıyan reseptorlar - B və T reseptorlarının səthində yerləşən və onlar tərəfindən antigen epitioplarının tanınmasını və immunoloji cavabın spesifikliyini təmin edən trans membran zülalllardırlar.Antigentanıyan B reseptou(BCR)- B limfositlərinin səthində yerləşir və O ,İg - immunoqlobulin molekulunun monomer formasıdır.Antigen tanıyan T reseptoru(TCR) - T limfositlərinin səthində yerləşir və 2 transmembran polipeptid zəncirindən təşkil olunmuş zülaldır. Adətən antigen rolunu yad zülal və ya polisaxaridlər yerinə yetirir.Bir qayda olaraq antigenlər bir yox,bir neçə antigen determinantına (epitoplara) malik olurlar.Epitop antigenin limfositlərin antigen birləşdirən reseptorlarının (BSR VƏ TCR in) aktiv mərkəzləri ilə birləşən sahələridir. İmmunogenlikdən məhrum yad maddələr ( məs:sadə quruluşlu kimyəvi birləşmələr) haptenlər adlanır.Haptenlər yüksək molekullu daşıyıcılara məs,zülallara birləşərsə immunogenliyə malik olur.Təbii antigenlərin əksəriyyətinin immunoloji reaksiyaları induksiya etmələri üçün iştirakı vacibdir.Bu antigenlər həmçinin də timusaltı antigenlər adlanırlar.Antigenlər içərsində elələri də vardır ki,onların immunogenliyi üçün T - hüceyrələri lazım gəlmir.Onlara timuasasılı olmayan antigenlrər deyilir.Timusasılı olmayan antigenlərə bakterial lipopolisaxaridləri misal göstərmək olar.Antigenlərin immunogenliyini müəyyən edən amillərdən biri də onun resipient üçün yadlığıdır.Yadlıq olmasa orqanizmin immun sistemi onu ayırd edib ,ona qarşı cavab verə bilməz.
İstinadlar
- M. Abbasov, S. Məşədibəyova, R. İbadov. Təbiət elmləri lüğəti, Bakı 2006, səh. 30
- Təriflər - Antigenlər[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Antigenler yunan dilinden anti eks genes dogan orqanizm ucun yad cisim olub ozune qarsi spesifik yaradan maddelerdir Bu reaksiyanin neticesi kimi orqanizm terefinden anticimler sintez olunur Antigenler ve antiteller hem in vitro hem de in vivo daxilinde bir birine qarsiliqli tesir etmek qabiliyyetine malikdirler Canli orqanizmlerin butun makromolekulyar komponentleri antigen xususiyyetine malikdir Antigenler mueyyen bir novun butun ferdleri yaxud bu novun mueyyen bir qrupunun bezi ferdleri ucun umumi ola biler Immun reaksiyasi yaratmaq qabiliyyeti ve yaratdigi reaksiyalarin formasi antitel yaratmaq allergiya ve s ferqli ola biler Antigenler yalniz onlarin oz tesiri altinda yaranmis birlese bilir XasseleriAntigenler yad cismlik derecesinden kimyevi tebietinden zulal yaxud polisaxarid dozasindan ve orqanizme hansi formada daxil olmasindan ve s den asilidir Antigenler antitelllerle ve huceyre ile oz molekullarinin bir birine toxunan mueyyen bir hissesi vasitesile qarsiliqli tesire meruz qalirlar Antigenlerin yad cisim tebietinin teyini onun ozununku yaxud ozgeninki olmasini mueyyenlesdirmek canli orqanizmlere mexsus universal xususiyyetlerden biridir Bu xususiyyet orqanizmlerin tamligini qoruyur Eks halda yasamaq qeyri mumkun olardi Canli varliqlara xas antigenler muxtelifliyinin movcudlugu her bir novun bioloji ferdiliyini mueyyen edir Antigenlerin muxtelifliyi sonsuzdur Bele ki tekce memeliler sinfi daxilinde 106 dan cox antigenler muxtelifliyi movcuddur Antigenlerin nov yaxud qrup mensubiyyetinin teyini infeksion xesteliklerin diaqnostikasinda qan kocurmede mehkeme tebabetinde genis istifade olunur Vaksinlerin ve zerdabin hazirlanmasi isinde mudafie antigenlerinin teyini sintezi ve s cox muhum rol oynayir Antigenler yad yaxud toksik tesire malikdirler ki onlar orqanizme ilk defe daxil oldugu zaman buradaki spesifik ve hemin antigenler ucun cavabdeh olan birlesirler Umumilikde onlar orqanizmde immunoiloji canvabi temin edirler Her bir anticisimde antigen birlesdiren sahe movcuddur Eger orqanizm antigenle mes mikrobla ilk defe qarsilasarsa bu vaxt ona qarsi immun sistemi terefinden 4 5 gun muddetinde davam eden immunoloji cavab reaksiyasi yaradilir Buna ilkin immunoloji cabvab deyilir Antigene qarsi yaradilan immunoloji reaksiyanin intensivliyi onun oqrqanizme daxil olmus miqdari ile duz muntenasibdir Antigen cox olduqda onun muvafiq klonlarin huceyreleri huceyreleri terefinden tutulma ehrtimali da coxalir Anticimlerin antigen birlesdiren sahesi anticisim molekulunun agir ve yungul zencirlerin V domenleri hesabina yaranan ve antigenlerin epitoplarini taniyib onlarla birlesmek qabiliyyetine malik olan sahesidir Antigen taniyan sahelerin formalasmasi huceyrelerin yetismesi zanamani V genlerin rekombinasiyasi neticesinde basa catir Bir antigene qarsi orqanizmde ancaq bir cur anticisim emele gelir Antigenin anticisimle birlesmesi haqqinda olan fikirler P Erlixe mexsusdur O toksinin antitoksinle birlesmesi nezeriyyesini oyrenmis ve gostermisdir ki anticisimle antigenin birlesmesi quvvetli tursu ile qelevi arasinda geden reaksiya seklinde bas verir Antigen teqdm eden huceyrelere esasen makrofaqlar ve aiddir Antigen taniyan reseptorlar B ve T reseptorlarinin sethinde yerlesen ve onlar terefinden antigen epitioplarinin taninmasini ve immunoloji cavabin spesifikliyini temin eden trans membran zulalllardirlar Antigentaniyan B reseptou BCR B limfositlerinin sethinde yerlesir ve O Ig immunoqlobulin molekulunun monomer formasidir Antigen taniyan T reseptoru TCR T limfositlerinin sethinde yerlesir ve 2 transmembran polipeptid zencirinden teskil olunmus zulaldir Adeten antigen rolunu yad zulal ve ya polisaxaridler yerine yetirir Bir qayda olaraq antigenler bir yox bir nece antigen determinantina epitoplara malik olurlar Epitop antigenin limfositlerin antigen birlesdiren reseptorlarinin BSR VE TCR in aktiv merkezleri ile birlesen saheleridir Immunogenlikden mehrum yad maddeler mes sade quruluslu kimyevi birlesmeler haptenler adlanir Haptenler yuksek molekullu dasiyicilara mes zulallara birleserse immunogenliye malik olur Tebii antigenlerin ekseriyyetinin immunoloji reaksiyalari induksiya etmeleri ucun istiraki vacibdir Bu antigenler hemcinin de timusalti antigenler adlanirlar Antigenler icersinde eleleri de vardir ki onlarin immunogenliyi ucun T huceyreleri lazim gelmir Onlara timuasasili olmayan antigenlrer deyilir Timusasili olmayan antigenlere bakterial lipopolisaxaridleri misal gostermek olar Antigenlerin immunogenliyini mueyyen eden amillerden biri de onun resipient ucun yadligidir Yadliq olmasa orqanizmin immun sistemi onu ayird edib ona qarsi cavab vere bilmez IstinadlarM Abbasov S Mesedibeyova R Ibadov Tebiet elmleri lugeti Baki 2006 seh 30 Terifler Antigenler olu kecid