And - türk və moğol xalq mədəniyyətində və inancında , söz vermə. Ant olaraq da deyilir. Monqolcada Anda və ya Andgay deyilir.
Məna və tərif
Anddan dönmək böyük bir günah və cinayət olaraq qəbul edilir. Sözün müqəddəs gücündən qaynaqlanan bir anlayışdır. Söz ilə bildirdiyi davranış, nəticə və ya obyekt arasında bir fərqlilik olmadığı, sözün (və adların) bir mənada bunların ruhu olduğu, söz ilə bunlar arasında cisimi bir bağ olduğu düşüncəsinin bir nəticəsidir. Böyük bir and içilirken bir qaba qan axıdılması səbəbi debudur. Başkırtlar'da yeri qazaraq and içmə faktı da məzarı çağrıştırması ilə əlaqəlidir. Bu gün belə "And içmək" təbiri istifadə edilər və and edilərkən içilən Süd ilə əlaqəlidir. Söz Vermek deyimi də sözün bir obyekt kimi başqalarına devrdildiği düşüncəsinin bir qalıqları. Məhkəmələrdə və ya Millət Məclislərində and içilərək işə başlanır. Yemin anlayışı bəşəriyyətin ortaq hisslərində biridir və yerinə qoyulmadığını insanın heç olmasa qürurunda bir azalma meydana gələcəyinə, bəzən də fəlakətlərlə karşılaşılacağına istər müasir, istər ilksel dərhal hər cəmiyyətdə inanılar. Türk-monqol mədəniyyətində əhəmiyyətli bir yer tutan qan qardaşlığı də yenə and içilərək həyata keçirilir və bu qan qardaşı olmuş bu insanlara Andlı deyilir.
Andlı
Monqolcada Anda və ya Andakar deyilər. And içib qan qardaşı olmaq deməkdir. Bir tasın içərisinə qoyulan südə biləklərində açılan kesikten qan damlatarak içib qan qardaşı olunur. Türklərdə və monqollarda ortaq bir ənənədir. Monqol mifologiyasında "Anda Bars" deyilən və insanlarla kankardeş olmuş bir Pars ongunu vardır. Anda'lık türklərin ən əski ənənələrindən biridir. Andalar bir-birlərini qardaşlarından daha irəlidə qoruyar, sayar və kayırmaya çalışarlar.
Tobadı
Tobadı - türk, çuvaş və altay xalq inancında and sözüdür. Tupata olaraq da deyilər. "Vallah" və ya "Billah" kimi mənalarda istifadə olunur. "Tobadı doğru deyirəm" kimi... Skif ocaq tanrısı Tabıtı'nın adıyla da əlaqəlidir. Sözün mənşəyi, köhnə türkcə və monqolca düz, düz çökmək mənası ehtiva edər. Hətta eyni məna tungus və mançur dillərində də vardır. Mənşəyi tam olaraq təsbit etmək bu an üçün çətin görünməkdədir. Toba (Tabgaç) şəklində bilinən qədim türk tayfasının adını da ağla gətirər. Tapmaq feli ilə də əlaqəlidir (bu fel anadolu türkcəsində ibadət etmək deməkdir). Çuvaşça Tob və ya Tup sözcüyü evin ortası mənasını verər.
Etimologiya
(An) kökündən törəmişdir. Söz vermə, müqavilə mənalarını ehtiva edir. Monqol mənşəlidir. An kökü monqol və türkcədə tutmaq mənasını saxlayar. Köhnə altaycada Anta, Tunguz və Mançu dillərində də Anda formasıyla iştirak edər.
Mənbə
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax And deqiqlesdirme And turk ve mogol xalq medeniyyetinde ve inancinda soz verme Ant olaraq da deyilir Monqolcada Anda ve ya Andgay deyilir Mena ve terifAnddan donmek boyuk bir gunah ve cinayet olaraq qebul edilir Sozun muqeddes gucunden qaynaqlanan bir anlayisdir Soz ile bildirdiyi davranis netice ve ya obyekt arasinda bir ferqlilik olmadigi sozun ve adlarin bir menada bunlarin ruhu oldugu soz ile bunlar arasinda cisimi bir bag oldugu dusuncesinin bir neticesidir Boyuk bir and icilirken bir qaba qan axidilmasi sebebi debudur Baskirtlar da yeri qazaraq and icme fakti da mezari cagristirmasi ile elaqelidir Bu gun bele And icmek tebiri istifade ediler ve and edilerken icilen Sud ile elaqelidir Soz Vermek deyimi de sozun bir obyekt kimi basqalarina devrdildigi dusuncesinin bir qaliqlari Mehkemelerde ve ya Millet Meclislerinde and icilerek ise baslanir Yemin anlayisi beseriyyetin ortaq hisslerinde biridir ve yerine qoyulmadigini insanin hec olmasa qururunda bir azalma meydana geleceyine bezen de felaketlerle karsilasilacagina ister muasir ister ilksel derhal her cemiyyetde inanilar Turk monqol medeniyyetinde ehemiyyetli bir yer tutan qan qardasligi de yene and icilerek heyata kecirilir ve bu qan qardasi olmus bu insanlara Andli deyilir AndliMonqolcada Anda ve ya Andakar deyiler And icib qan qardasi olmaq demekdir Bir tasin icerisine qoyulan sude bileklerinde acilan kesikten qan damlatarak icib qan qardasi olunur Turklerde ve monqollarda ortaq bir enenedir Monqol mifologiyasinda Anda Bars deyilen ve insanlarla kankardes olmus bir Pars ongunu vardir Anda lik turklerin en eski enenelerinden biridir Andalar bir birlerini qardaslarindan daha irelide qoruyar sayar ve kayirmaya calisarlar TobadiTobadi turk cuvas ve altay xalq inancinda and sozudur Tupata olaraq da deyiler Vallah ve ya Billah kimi menalarda istifade olunur Tobadi dogru deyirem kimi Skif ocaq tanrisi Tabiti nin adiyla da elaqelidir Sozun menseyi kohne turkce ve monqolca duz duz cokmek menasi ehtiva eder Hetta eyni mena tungus ve mancur dillerinde de vardir Menseyi tam olaraq tesbit etmek bu an ucun cetin gorunmekdedir Toba Tabgac seklinde bilinen qedim turk tayfasinin adini da agla getirer Tapmaq feli ile de elaqelidir bu fel anadolu turkcesinde ibadet etmek demekdir Cuvasca Tob ve ya Tup sozcuyu evin ortasi menasini verer Etimologiya An kokunden toremisdir Soz verme muqavile menalarini ehtiva edir Monqol menselidir An koku monqol ve turkcede tutmaq menasini saxlayar Kohne altaycada Anta Tunguz ve Mancu dillerinde de Anda formasiyla istirak eder MenbeTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk