Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Anadangəlmə immun sistemi — Anadangəlmə (qeyri-spesifik, təbii) immunitet genetik olaraq hər bir bioloji canlı növünə mənsubdur (quyruğun olması və şaquli gəzmək kimi) və irsi olaraq nəsildən nəslə ötürülür. Məhz buna görə, insan heç bir halda, məsələn, it taunu, it isə qonoreya ilə xəstələnə bilməz. Təbii immunitetin fəaliyyəti bir çox müxtəlif mexanizmlər hesabına təmin edilir.Dəri – həm bakteriyalar, həm viruslar, həm göbələklər və həm də digər yad cisimlər üçün demək olar ki, rəfedilməz maneə hesab olunur. Dərini möhkəm divar ilə də müqayisə etmək olar. Məhz buna görə əksər hallarda biz orqanizmimizin yad mikroorqanizmlərlə "görüşünü" sadəcə olaraq hiss etmirik. Onlar ya sadəcə olaraq dərini keçə bilmir, ya da dəridə məhv olurlar. Tər, piy və göz yaşı vəziləri əksər patogen bakteriyalar üçün məhvedici təsirə malik olan xüsusi qoruyucu maddələr ifraz edirlər. Orqanizmin selikli qişaları (burun-udlağın, bronxların, mədə-bağırsağın) – "düşmənlərlə" mübarizənin ön cəbhəsidir. Selikli qişaların sahəsi orqanizmdə təxminən 400 m² təşkil edir. Onlar xarici mühitdəki zərərli mikroorqanizmlərə öldürücü təsir edən "lizosim" adlı maddə ifraz edirlər. Selikli qişalarda həmçinin makrofaqlar və A-immunoqlobulinlər də yerləşmişdir. Ona görə də mikroorqanizmlərin selikli qişalarda olması, əlbəttə ki, onlar üçün ölümcül təhlükədir.
Orqanizmin yad cisimlərdən qorunması
Ağciyərlərdən yüzlərlə m³ hava keçir. Məlum olduğu kimi, hətta ən təmiz havada da minlərlə mikroorqanizmlər və çox kiçik ölçülü müxtəlif hissəciklər (toz, bitki tozcuqları və s.) mövcuddur. Havanın ilkin təmizlənməsi burundan başlayır. Məhz buna görə həkimlər burunla nəfəs alınmasını (ağızla yox!) çox vacib hesab edirlər! Havada olan toz hissəcikləri burunun selikli qişasında saxlanılır və burun seliyi ilə xaric edilir. Havanın təmizlənməsi bronxlarda davam edir. Bronxların daxili epiteli qişasında olan çox xırda kirpikciklərin hərəkəti nəticəsində burada olan selik orqanizmdən xaric edilir. Seliklə birlikdə isə bronxlara hava ilə daxil olunmuş müxtəlif mikroorqanizmlər, toz və s. xaric olunur. Selik bir qədər çox yığıldıqda öskürək baş verir ki, bu da orqanizmin müdafiə refleksidir. Bunun sayəsində tənəffüs yolları mikroblardan daha tez və asan azad olur. Məhz buna görə, mikrobların orqanizmdən xaric edilməsi funksiyasını yerinə yetirmədiyi hallardan başqa, öskürək refleksinin qarşısını almaq olmaz. Sadalanan bu mexanizmlər praktik olaraq havada olan bütün mikrobları məhv edirlər. Ona görə də ağ ciyərlərə daxil olan hava, demək olar ki, steril olur. Havada qalmış çox az saylı mikroorqanizmlər isə ağ ciyər alveollarında olan faqosit ("udan") hüceyrələr tərəfindən məhv edilir. Biz qida və su ilə də xeyli miqdarda mikroblar uduruq. Bu zaman onlara qarşı mübarizə aparan ilk etibarlı sədd lizosim adlı qoruyucu maddə ifraz edən mədə-bağırsaq sistemidir. Mədə şirəsi çox turş mühitə malikdir. Buna görə mikrobların əksəriyyəti bu mühitdə yaşaya bilməyərək məhv olurlar. Bundan əlavə öd və bağırsaq fermentləri də həmçinin bakterisid (mikrobları öldürmə qabiliyyəti) xüsusiyyətlərə malikdirlər. Oksigenin olmaması bir çox mikrobların bağırsaq daxilində çoxalmasına imkan vermir. Bağırsaqların peristaltikası (bağırsaqların hərəkəti) onların daxilində olan möhtəviyyatın hərəkətinə səbəb olur ki, bu da bağırsaqları mikrobların təsirindən qoruyur. Bağırsaqdakı faqositlər sağ qalmış mikrobları məhv edirlər. Beləliklə, qeyd etmək lazımdır ki, xarici düşmənlərdən qorunmaq üçün orqanizmin təbii müdafiə sistemi çox güclüdür. Ancaq bir çox hallarda, bizim hər gün qarşılaşdığımız müxtəlif, çoxsaylı mikroblar və viruslarların öhdəsindən gəlmək üçün anadangəlmə immunitetin imkanları kifayət etmir. Bu halda bizim immun sistemimiz infeksiyalardan qorunmaq üçün yeni müdafiə vərdişləri əldə etməli olur. Bu isə məhz qazanılmış (spesifik) immunitetdir
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Anadangelme immun sistemi Anadangelme qeyri spesifik tebii immunitet genetik olaraq her bir bioloji canli novune mensubdur quyrugun olmasi ve saquli gezmek kimi ve irsi olaraq nesilden nesle oturulur Mehz buna gore insan hec bir halda meselen it taunu it ise qonoreya ile xestelene bilmez Tebii immunitetin fealiyyeti bir cox muxtelif mexanizmler hesabina temin edilir Deri hem bakteriyalar hem viruslar hem gobelekler ve hem de diger yad cisimler ucun demek olar ki refedilmez manee hesab olunur Derini mohkem divar ile de muqayise etmek olar Mehz buna gore ekser hallarda biz orqanizmimizin yad mikroorqanizmlerle gorusunu sadece olaraq hiss etmirik Onlar ya sadece olaraq derini kece bilmir ya da deride mehv olurlar Ter piy ve goz yasi vezileri ekser patogen bakteriyalar ucun mehvedici tesire malik olan xususi qoruyucu maddeler ifraz edirler Orqanizmin selikli qisalari burun udlagin bronxlarin mede bagirsagin dusmenlerle mubarizenin on cebhesidir Selikli qisalarin sahesi orqanizmde texminen 400 m teskil edir Onlar xarici muhitdeki zererli mikroorqanizmlere oldurucu tesir eden lizosim adli madde ifraz edirler Selikli qisalarda hemcinin makrofaqlar ve A immunoqlobulinler de yerlesmisdir Ona gore de mikroorqanizmlerin selikli qisalarda olmasi elbette ki onlar ucun olumcul tehlukedir Orqanizmin yad cisimlerden qorunmasiAgciyerlerden yuzlerle m hava kecir Melum oldugu kimi hetta en temiz havada da minlerle mikroorqanizmler ve cox kicik olculu muxtelif hissecikler toz bitki tozcuqlari ve s movcuddur Havanin ilkin temizlenmesi burundan baslayir Mehz buna gore hekimler burunla nefes alinmasini agizla yox cox vacib hesab edirler Havada olan toz hissecikleri burunun selikli qisasinda saxlanilir ve burun seliyi ile xaric edilir Havanin temizlenmesi bronxlarda davam edir Bronxlarin daxili epiteli qisasinda olan cox xirda kirpikciklerin hereketi neticesinde burada olan selik orqanizmden xaric edilir Selikle birlikde ise bronxlara hava ile daxil olunmus muxtelif mikroorqanizmler toz ve s xaric olunur Selik bir qeder cox yigildiqda oskurek bas verir ki bu da orqanizmin mudafie refleksidir Bunun sayesinde teneffus yollari mikroblardan daha tez ve asan azad olur Mehz buna gore mikroblarin orqanizmden xaric edilmesi funksiyasini yerine yetirmediyi hallardan basqa oskurek refleksinin qarsisini almaq olmaz Sadalanan bu mexanizmler praktik olaraq havada olan butun mikroblari mehv edirler Ona gore de ag ciyerlere daxil olan hava demek olar ki steril olur Havada qalmis cox az sayli mikroorqanizmler ise ag ciyer alveollarinda olan faqosit udan huceyreler terefinden mehv edilir Biz qida ve su ile de xeyli miqdarda mikroblar uduruq Bu zaman onlara qarsi mubarize aparan ilk etibarli sedd lizosim adli qoruyucu madde ifraz eden mede bagirsaq sistemidir Mede siresi cox turs muhite malikdir Buna gore mikroblarin ekseriyyeti bu muhitde yasaya bilmeyerek mehv olurlar Bundan elave od ve bagirsaq fermentleri de hemcinin bakterisid mikroblari oldurme qabiliyyeti xususiyyetlere malikdirler Oksigenin olmamasi bir cox mikroblarin bagirsaq daxilinde coxalmasina imkan vermir Bagirsaqlarin peristaltikasi bagirsaqlarin hereketi onlarin daxilinde olan mohteviyyatin hereketine sebeb olur ki bu da bagirsaqlari mikroblarin tesirinden qoruyur Bagirsaqdaki faqositler sag qalmis mikroblari mehv edirler Belelikle qeyd etmek lazimdir ki xarici dusmenlerden qorunmaq ucun orqanizmin tebii mudafie sistemi cox gucludur Ancaq bir cox hallarda bizim her gun qarsilasdigimiz muxtelif coxsayli mikroblar ve viruslarlarin ohdesinden gelmek ucun anadangelme immunitetin imkanlari kifayet etmir Bu halda bizim immun sistemimiz infeksiyalardan qorunmaq ucun yeni mudafie verdisleri elde etmeli olur Bu ise mehz qazanilmis spesifik immunitetdirIstinadlar