Altay — Türkiyənin inkişaf etdirməkdə olduğu 3+ nəsil əsas döyüş tankı. Türkiyənin Milli Tank İstehsal Layihəsi (MİTÜP-Milli Tank Üretim Projesi) dairəsində 30 mart 2007-ci ildə Müdafiə Sənayesi İcra Komitəsi iclasının nəticəsində Müdafiə Sənayesi Müstəşarlığı tərəfindən proyektə əsas yüklənici kimi seçildi. Tankın adı İstiqlaliyyət müharibəsində 5. Süvari Kopusuna komandanlıq edən Fəxrəddin Altayın adından alınmışdır. Fəxrəddin Altaya isə soyadı Altay İdman Klubundan ilhamlanaraq Mustafa Kamal Atatürk tərəfindən verilmişdir.
Altay Əsas Döyüş Tankı | |
---|---|
Tipi | Əsas Döyüş Tankı |
Ölkə | |
İstismar tarixçəsi | |
İstismar illəri | 2021-ci ildən sonra |
İstismara başlanması | 16 oktyabr 2010 |
İstismar edənlər | Gələcəkdə Türkiyə |
İstehsal tarixçəsi | |
Konstruktor | Otokar,Aselsan,MKEK,Roketsan, Hyundai Rotem |
Konstruksiya tarixi | 2008-2012 |
İstehsalçı | Otokar |
İstehsal illəri | Testlər üçün 2 prototip istehal edildi |
İstehsal sayı | İlk mərhələdə 250 ədəd , cəmi 1000 ədəd |
Xüsusiyyətləri | |
Ağırlığı | 60+ ton (dəyişiklik ola bilər) |
Zireh | Roetsanın yaratdiğı Vor əsaslı yeni gizli bir zireh. |
Sürət | maksimum 65 km/saat |
Əsas silah | 120 mm yivsiz top |
Köməkçi silah | 1x Aselsan stabil idarə olunan taret 1x 12.7 mm pulemyot |
Uzunluğu | 7.5 metr(gövdə),10.3 metr (lülə ilə birlikdə) |
Eni | 3.6 metr |
Hündürlüyü | 2.4 metr |
Ekipaj | 4 (sürücü, tank komandiri, doldurucu, nişancı) |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Tarixi
"Altay" tankları Türkiyənin inkişaf etdirdiyi 3+ nəsilə aid əsas döyüş tankıdır. Altay layihəsinin texniki dəstəyi Cənubi Koreyaın firmasıdır. "Altay" olaraq adlandırılan tankın dizaynı, təkmilləşdirilməsi, prototip istehsalı, test ve lisenziyalaşdırılması mərhələləri üçün 500 milyon dollar maddi vəsait ayrılmışdır. Üçüncü nəsil əsas döyüş tankı olaraq dizayn edilən texnikanın prototip testləri və kalifikasiya işləri 2013-cü ildə bitirilməsi, kütləvi istehalına isə 2016-cı ildə başlanılması planlaşdırılırdı. Dizayn mərhələsində Cənubi Koreya istehsalı əsas döyüş tankı proyektindən əldə edilmiş təcrübələrdən də istifadə olunması nəzərdə tutulur. Proyektin sonunda açılacaq yeni bir tender (hərrac) ilə kütləvi istehsalını üstlənəcək qurum müəyyən olunacaq. İlk mərhələdə 250 ədəd tank istehsal olunacaq. TSQ ehtiyacları ilə bu say arta bilər (sonradan bu 1.000 ədəd ola bilər).
2007-ci ildə Milli Tank İstehsal Layihəsi (MİTÜP) çərçivəsində keçirilən Müdafiə Sənaye İcra Komitəsi konfransında, Müdafiə Sənayesi Müstəşarlığı tərəfindən Türkiyənin ilk milli tank layihəsinin həyata keçirilməsi üzrə işlər "Otokar Otomotiv ve Savunma Sanayi A. Ş" şirkətinə havalə edildi və müqavilə imzalandı. Tankın ilk nümunəsi 11 may 2011-ci il tarixdə İstanbulda keçirilən IDEX-2011 silah sərgisində ictimaiyyətə təqdim olunub. 2015-ci ilin mart ayında və SSM (Savunma Sanayi Mustesarligi) şirkətləri arasında 190 milyon avro dəyərində imzalanmış müqaviləyə əsasən xarici texniki yardımla "Altay" üçün 1500-dən 1800 at gücünə qədər dizel mühərrikinin yaradılması həyata keçirilməlidir. 2015-ci ilin oktyabr ayında Avstriyanın şirkəti mühərrikin yaradılması üzrə köməkçi qismində seçilib. AVL List GmbH şirkəti Tümosan şirkətinə yaradılacaq mühərrik üçün bütün texnologiya və hüquqları ötürməli idi. Lakin 2016-cı ilin sonunda silah və hərbi texnologiyaların Türkiyəyə tədarükü üzrə embarqonun tətbiqi ilə bağlı qəbul edilmiş qətnamədən sonra Avstriya hökuməti AVL List GmbH müqaviləsinə qadağa qoyub. Beləliklə, Tümosan və AVL list GmbH arasında əməkdaşlıq sazişi 2017-ci ilin yanvar ayında ləğv edildi və bunun nəticəsi olaraq, Tümosan və SSM arasında mühərrikin yaradılması və seriya istehsalı üzrə müqavilə fevralın 24-də ləğv edildi. Belə olan vəziyyətdə Türkiyə Ukrayna və Rusiya ilə əməkdaşlığı gücləndirdi. Bu döyüş maşınlarının seriya istehsalı 2020-ci ilin sonuna nəzərdə tutulub, silahlanmaya tədarükü isə 2021-ci ildə başlayacaq. 2021-ci ilin əvvəlinə olan məlumata gör, Türkiyə "Altay" tankının mühərrik problemini hələ də həll etməyə çalışır və bunun üçün adı açıqlanmayan xarici dövlətlə mühərrik almaq üçün danışıqlar aparır.
Satışı
Türkiyə ordusu ilə imzalanan 3.5 milyard ABŞ dolları dəyərində müqaviləyə əsasən Silahlı Qüvvələrə 1 partiya, yəni 250 ədəd Altay tankı verilməlidir. Bu müqavilənin sonradan artırılaraq 3 partiya olma ehtimalı da var. Digər ölkələrdən Pakistan və Səudiyyə Ərəbistanı bu tankla daha ciddi maraqlanır. 2016-cı ilin sonuna olan məlumata əsasən Pakistan öz ordusu üçün Altay tankı sifariş verə bilər.
Texniki göstəriciləri
Tankın "Volkan-III" tank atəş nəzarət sistemi və komanda, rabitə, xəbərdarlıq və məlumat sistemi ASELSAN tərəfindən hazırlanıb. Şirkətin hazırladığı və tankda tətbiq edilən yeni STAMP (Sabit mexaniki silah platforması) kompleksi günün istənilən vaxtında, istənilən şəratdə hərəkətə olan tankdan hərəkətli hədəflərə qarşı dəqiq atəş açmağa inkan verən ən son texnologiyalardan hesab olunur. 120 mm-lik əsas silah sistemi, "Hyundai-Rotem" texnologiyasından istifadə edilərək MKE tərəfindən, zireh modul paketi isə ROKETSAN tərəfindən istehsal ediləcək.
"Otokar" şirkəti 4 ədəd prototipin dizaynı və inkişafı üçün 500 milyon ABŞ dolları həcmində təşviq mükafatına layiq görülüb. Tankın Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin bütün mümkün əməliyyat şərtləri və BMT/NATO əməliyyatlarının tələblərinə cavab verməsi də nəzərə alınıb.
"Altay" tankı tank komandiri, tuşlayıcı, sürücü-mexanik və doldurucudan ibarət 4 nəfərlik ekipaja sahibdir. "Altay" tankları üstün atəş gücunə, dəqiqlik göstəricilərinə, manevr imkanlarına və funksionallığına görə Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin ən əsas və dayanıqlı güclərindən biri olacaq.
Əsas silah və köməkçi silahların idarə olunması üçün yeni bir nəsil atəşi idarəetmə sisteminin tanka inteqrasiya edilməsi uğurla nəticələnib. Tankın kimyəvi, bioloji, radioaktiv və nüvə təhdidlərinin mövcud olduğu mühitlərdə belə vəzifələrini müvəffəqiyyətlə yerinə yetirməsinə imkan verən və hər cür təhlükələrə qarşı qorunmasını təmin edən kompozit modul zirehindən istifadə edilir. "Altay"da əsas silah olaraq, hərəkətdə olan hədəfləri belə yüksək dəqiqliklə vura bilən 120 mm-lik silindrli topdan istifadə edir.
Artıq "Altay"ın sifarişçilərindən bəziləri məlumdur. Eyni nəsildən analoqları olan T- 90 və "Leopard-2" tanklarından geri qalmayan "Altay" tanklarının dəyəri analoqlarından iki dəfə baha, təxminən 5.4 milyon dollar olmasına baxmayaraq, onlara olan təlabat bir çox mətləblərdən xəbər verir. Hazırda baş ofisi İzmirdə yerləşən BMC şirkəti ilə 3.5 milyard dollarlıq müqavilə üzrə ilk partiyada 35 ədəd, daha sonra isə 250 ədəd tankın təhvil verilməsi gözlənilir. Seriya istehsalının təşkili üçün Sakaryanın Qarasu şəhərində istehal zonası yaradılıb.
İlkin mərhələdə "Altay" tanklarında Almaniyanın Avstriya ilə müştərək istehsal etdiyi "Ka 501. 883 MTU MT" markalı dizel mühərriklərindən istifadə edilməsi nəzərdə tutulurdu. 2016–2017-ci ildə Berlin və Vyana, Ankara ilə hərbi texniki əməkdaşlığı məhdudlaşdıraraq mühərrik tədarükündən imtina etdilər. Mühəriklər 1-ci və 2-ci mərhələdə 1500 a.g, 3-cü və 4-cü mərhələdə isə 1800 a.g malik olacaq. 60 tonluq ağır tank maksimum 90 km/saat sürət toplaya biləcək. Tək aydın olmayan kritik məsələ, tankın su maneələrini keçməsi üsulları ilə bağlıdır.
Zirehdə istifadə olunan materialın kompozit olduğu söylənilsə də əslində hansı materiallardan istifadə edildiyi rəsmən açıqlanmır. ROKETSAN şirkətinin tankın zirehində B4C təkibli bor-karbon tərkibindən istifadə etdiyi ehtimal olunur.
250 ədəd kütləvi tank istehsalına istiqamətli tenderə "Otokar", BMC və FNSS şirkətlərindən təklif alındı. Uzun danışıqlardan və axtarışlardan sonra Türkiyə Müdafiə Sənayesi Müstəşarlığı "Altay" tanklarının seriyalı istehsalı üçün istehsalçı seçdiyini açıqladı. Seçim Türkiyənin "BMC Otomotiv Sanayi ve Ticaret A. Ş." üzərində oldu. Yayılan məlumatda, Müdafiə Sənayesi Müstəşarlığının İcra Komitəsi şirkətlə 250 ədəd tankın yaradılması barədə razılıq əldə etdiyi və müqavilədə tanklar üçün milli mühərrikin yaradılmasının nəzərdə tutulduğu bildirilirdi.
Uzunmüddətli dövrdə istehsal ediləcək tankların ümumi sayı 1000 ədədə yaxın nəzərdə tutulur. Beləliklə, TSQ-nin silahlanmasında olan əvvəlki nəsil tankların tam yenilənməsi gözlənilir. Təxminən 20 il davam edən layihənin iqtisadi dəyərinin 25–30 milyard dollara çatdırılması planlaşdırılıb.
Əslində Türkiyənin yerləşdiyi coğrafi ərazi, qonşularla münasibətləri, strateji planları, hərbi doktrinası və cəlb olunduğu münaqişələr 60 tonluq ağır tankların istifadəsini vacib şərt kimi irəli qabartmırdı. Lakin son onillikdə NATO müttəfiqlərinin gizlənpaç oynaması, Türkiyədən gərəkdiyində istifadə edib, ehtiyacı olduqda isə üç meymun oynamaları Ankaranı silah, sursat və texnologiya istehsalında müstəqil olaraq özünü təmin etməsinə və silah bazarında layiqli yer tutmaq istiqamətində məqsədyönlü fəaliyyətinə məcbur etdi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- İlk yerli tank 2012'de TSK'ya verilecek 2012-03-07 at the Wayback Machine, Sabah gazetesi, 7 Nisan 2007. Erişim tarihi 23 mart 2008
- "Türkiyənin Altay tankının ilk təcrübə nümunəsi hazırlanmışdır". 2013-07-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-06-16.
- "Türkiyə "Altay" tanklarının mühərrik problemini həll etməyə çalışır". 2021-04-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-04.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Altay Altay Turkiyenin inkisaf etdirmekde oldugu 3 nesil esas doyus tanki Turkiyenin Milli Tank Istehsal Layihesi MITUP Milli Tank Uretim Projesi dairesinde 30 mart 2007 ci ilde Mudafie Senayesi Icra Komitesi iclasinin neticesinde Mudafie Senayesi Mustesarligi terefinden proyekte esas yuklenici kimi secildi Tankin adi Istiqlaliyyet muharibesinde 5 Suvari Kopusuna komandanliq eden Fexreddin Altayin adindan alinmisdir Fexreddin Altaya ise soyadi Altay Idman Klubundan ilhamlanaraq Mustafa Kamal Ataturk terefinden verilmisdir Altay Esas Doyus TankiTipi Esas Doyus TankiOlke TurkiyeIstismar tarixcesiIstismar illeri 2021 ci ilden sonraIstismara baslanmasi 16 oktyabr 2010Istismar edenler Gelecekde TurkiyeIstehsal tarixcesiKonstruktor Otokar Aselsan MKEK Roketsan Hyundai RotemKonstruksiya tarixi 2008 2012Istehsalci OtokarIstehsal illeri Testler ucun 2 prototip istehal edildiIstehsal sayi Ilk merhelede 250 eded cemi 1000 ededXususiyyetleriAgirligi 60 ton deyisiklik ola biler Zireh Roetsanin yaratdigi Vor esasli yeni gizli bir zireh Suret maksimum 65 km saatEsas silah 120 mm yivsiz topKomekci silah 1x Aselsan stabil idare olunan taret 1x 12 7 mm pulemyotUzunlugu 7 5 metr govde 10 3 metr lule ile birlikde Eni 3 6 metrHundurluyu 2 4 metrEkipaj 4 surucu tank komandiri doldurucu nisanci Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixi Altay tanklari Turkiyenin inkisaf etdirdiyi 3 nesile aid esas doyus tankidir Altay layihesinin texniki desteyi Cenubi Koreyain firmasidir Altay olaraq adlandirilan tankin dizayni tekmillesdirilmesi prototip istehsali test ve lisenziyalasdirilmasi merheleleri ucun 500 milyon dollar maddi vesait ayrilmisdir Ucuncu nesil esas doyus tanki olaraq dizayn edilen texnikanin prototip testleri ve kalifikasiya isleri 2013 cu ilde bitirilmesi kutlevi istehalina ise 2016 ci ilde baslanilmasi planlasdirilirdi Dizayn merhelesinde Cenubi Koreya istehsali esas doyus tanki proyektinden elde edilmis tecrubelerden de istifade olunmasi nezerde tutulur Proyektin sonunda acilacaq yeni bir tender herrac ile kutlevi istehsalini ustlenecek qurum mueyyen olunacaq Ilk merhelede 250 eded tank istehsal olunacaq TSQ ehtiyaclari ile bu say arta biler sonradan bu 1 000 eded ola biler 2007 ci ilde Milli Tank Istehsal Layihesi MITUP cercivesinde kecirilen Mudafie Senaye Icra Komitesi konfransinda Mudafie Senayesi Mustesarligi terefinden Turkiyenin ilk milli tank layihesinin heyata kecirilmesi uzre isler Otokar Otomotiv ve Savunma Sanayi A S sirketine havale edildi ve muqavile imzalandi Tankin ilk numunesi 11 may 2011 ci il tarixde Istanbulda kecirilen IDEX 2011 silah sergisinde ictimaiyyete teqdim olunub 2015 ci ilin mart ayinda ve SSM Savunma Sanayi Mustesarligi sirketleri arasinda 190 milyon avro deyerinde imzalanmis muqavileye esasen xarici texniki yardimla Altay ucun 1500 den 1800 at gucune qeder dizel muherrikinin yaradilmasi heyata kecirilmelidir 2015 ci ilin oktyabr ayinda Avstriyanin sirketi muherrikin yaradilmasi uzre komekci qisminde secilib AVL List GmbH sirketi Tumosan sirketine yaradilacaq muherrik ucun butun texnologiya ve huquqlari oturmeli idi Lakin 2016 ci ilin sonunda silah ve herbi texnologiyalarin Turkiyeye tedaruku uzre embarqonun tetbiqi ile bagli qebul edilmis qetnameden sonra Avstriya hokumeti AVL List GmbH muqavilesine qadaga qoyub Belelikle Tumosan ve AVL list GmbH arasinda emekdasliq sazisi 2017 ci ilin yanvar ayinda legv edildi ve bunun neticesi olaraq Tumosan ve SSM arasinda muherrikin yaradilmasi ve seriya istehsali uzre muqavile fevralin 24 de legv edildi Bele olan veziyyetde Turkiye Ukrayna ve Rusiya ile emekdasligi guclendirdi Bu doyus masinlarinin seriya istehsali 2020 ci ilin sonuna nezerde tutulub silahlanmaya tedaruku ise 2021 ci ilde baslayacaq 2021 ci ilin evveline olan melumata gor Turkiye Altay tankinin muherrik problemini hele de hell etmeye calisir ve bunun ucun adi aciqlanmayan xarici dovletle muherrik almaq ucun danisiqlar aparir SatisiTurkiye ordusu ile imzalanan 3 5 milyard ABS dollari deyerinde muqavileye esasen Silahli Quvvelere 1 partiya yeni 250 eded Altay tanki verilmelidir Bu muqavilenin sonradan artirilaraq 3 partiya olma ehtimali da var Diger olkelerden Pakistan ve Seudiyye Erebistani bu tankla daha ciddi maraqlanir 2016 ci ilin sonuna olan melumata esasen Pakistan oz ordusu ucun Altay tanki sifaris vere biler Texniki gostericileriTankin Volkan III tank ates nezaret sistemi ve komanda rabite xeberdarliq ve melumat sistemi ASELSAN terefinden hazirlanib Sirketin hazirladigi ve tankda tetbiq edilen yeni STAMP Sabit mexaniki silah platformasi kompleksi gunun istenilen vaxtinda istenilen seratde herekete olan tankdan hereketli hedeflere qarsi deqiq ates acmaga inkan veren en son texnologiyalardan hesab olunur 120 mm lik esas silah sistemi Hyundai Rotem texnologiyasindan istifade edilerek MKE terefinden zireh modul paketi ise ROKETSAN terefinden istehsal edilecek Otokar sirketi 4 eded prototipin dizayni ve inkisafi ucun 500 milyon ABS dollari hecminde tesviq mukafatina layiq gorulub Tankin Turkiye Silahli Quvvelerinin butun mumkun emeliyyat sertleri ve BMT NATO emeliyyatlarinin teleblerine cavab vermesi de nezere alinib Altay tanki tank komandiri tuslayici surucu mexanik ve doldurucudan ibaret 4 neferlik ekipaja sahibdir Altay tanklari ustun ates gucune deqiqlik gostericilerine manevr imkanlarina ve funksionalligina gore Turkiye Silahli Quvvelerinin en esas ve dayaniqli guclerinden biri olacaq Esas silah ve komekci silahlarin idare olunmasi ucun yeni bir nesil atesi idareetme sisteminin tanka inteqrasiya edilmesi ugurla neticelenib Tankin kimyevi bioloji radioaktiv ve nuve tehdidlerinin movcud oldugu muhitlerde bele vezifelerini muveffeqiyyetle yerine yetirmesine imkan veren ve her cur tehlukelere qarsi qorunmasini temin eden kompozit modul zirehinden istifade edilir Altay da esas silah olaraq hereketde olan hedefleri bele yuksek deqiqlikle vura bilen 120 mm lik silindrli topdan istifade edir Artiq Altay in sifariscilerinden bezileri melumdur Eyni nesilden analoqlari olan T 90 ve Leopard 2 tanklarindan geri qalmayan Altay tanklarinin deyeri analoqlarindan iki defe baha texminen 5 4 milyon dollar olmasina baxmayaraq onlara olan telabat bir cox metleblerden xeber verir Hazirda bas ofisi Izmirde yerlesen BMC sirketi ile 3 5 milyard dollarliq muqavile uzre ilk partiyada 35 eded daha sonra ise 250 eded tankin tehvil verilmesi gozlenilir Seriya istehsalinin teskili ucun Sakaryanin Qarasu seherinde istehal zonasi yaradilib Ilkin merhelede Altay tanklarinda Almaniyanin Avstriya ile musterek istehsal etdiyi Ka 501 883 MTU MT markali dizel muherriklerinden istifade edilmesi nezerde tutulurdu 2016 2017 ci ilde Berlin ve Vyana Ankara ile herbi texniki emekdasligi mehdudlasdiraraq muherrik tedarukunden imtina etdiler Muherikler 1 ci ve 2 ci merhelede 1500 a g 3 cu ve 4 cu merhelede ise 1800 a g malik olacaq 60 tonluq agir tank maksimum 90 km saat suret toplaya bilecek Tek aydin olmayan kritik mesele tankin su maneelerini kecmesi usullari ile baglidir Zirehde istifade olunan materialin kompozit oldugu soylenilse de eslinde hansi materiallardan istifade edildiyi resmen aciqlanmir ROKETSAN sirketinin tankin zirehinde B4C tekibli bor karbon terkibinden istifade etdiyi ehtimal olunur 250 eded kutlevi tank istehsalina istiqametli tendere Otokar BMC ve FNSS sirketlerinden teklif alindi Uzun danisiqlardan ve axtarislardan sonra Turkiye Mudafie Senayesi Mustesarligi Altay tanklarinin seriyali istehsali ucun istehsalci secdiyini aciqladi Secim Turkiyenin BMC Otomotiv Sanayi ve Ticaret A S uzerinde oldu Yayilan melumatda Mudafie Senayesi Mustesarliginin Icra Komitesi sirketle 250 eded tankin yaradilmasi barede raziliq elde etdiyi ve muqavilede tanklar ucun milli muherrikin yaradilmasinin nezerde tutuldugu bildirilirdi Uzunmuddetli dovrde istehsal edilecek tanklarin umumi sayi 1000 edede yaxin nezerde tutulur Belelikle TSQ nin silahlanmasinda olan evvelki nesil tanklarin tam yenilenmesi gozlenilir Texminen 20 il davam eden layihenin iqtisadi deyerinin 25 30 milyard dollara catdirilmasi planlasdirilib Eslinde Turkiyenin yerlesdiyi cografi erazi qonsularla munasibetleri strateji planlari herbi doktrinasi ve celb olundugu munaqiseler 60 tonluq agir tanklarin istifadesini vacib sert kimi ireli qabartmirdi Lakin son onillikde NATO muttefiqlerinin gizlenpac oynamasi Turkiyeden gerekdiyinde istifade edib ehtiyaci olduqda ise uc meymun oynamalari Ankarani silah sursat ve texnologiya istehsalinda musteqil olaraq ozunu temin etmesine ve silah bazarinda layiqli yer tutmaq istiqametinde meqsedyonlu fealiyyetine mecbur etdi Hemcinin baxTurkiye Silahli Quvveleri K2 Black Panther TankIstinadlarIlk yerli tank 2012 de TSK ya verilecek 2012 03 07 at the Wayback Machine Sabah gazetesi 7 Nisan 2007 Erisim tarihi 23 mart 2008 Turkiyenin Altay tankinin ilk tecrube numunesi hazirlanmisdir 2013 07 17 tarixinde Istifade tarixi 2019 06 16 Turkiye Altay tanklarinin muherrik problemini hell etmeye calisir 2021 04 10 tarixinde Istifade tarixi 2021 03 04