Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Allahyar xan Mirzə Məhəmməd xan oğlu Dəvəli-Qacar (1757-?) — İranın baş naziri
| Allahyar xan Dəvəli-Qacar | |
|---|---|
| fars. اللهیار خان قاجار دَوَلّو | |
 | |
 | |
| 1826 – 1827 | |
| Əvvəlki | Abdulla xan Əminüddövlə |
| Sonrakı | Abdulla xan Əminüddövlə |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Astrabad, İran |
| Vəfat tarixi | 28 sentyabr (10 oktyabr) 1832 (74 yaşında) |
| Vəfat yeri | Tehran, İran |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
Həyatı
Allahyar xan Mirzə Məhəmməd xan oğlu Astrabad civarında anadan olmuşdu. Mükəmməl mədrəsə təhsili almışdı. Asəfəddövlə ləqəbi daşıyırdı. Fətəli şahın vəziri vəzifəsinədək yüksəlmişdi.
Əminə Pakrəvan yazir: "Şahın qohumu olan Allahyar xan, yenicə Asəfəddövlə ləqəbini almış və başvəzir olmuşdu. O da savaşdan yana tutumunu ortaya qoydu.. Onun kimi xarakterlər daha çox din xadimlərinin verdikləri fitvalara görə davranırdılar. Din xadimləri fitva vermişdilər ki, savaşa qarşı çıxan kafirdir, dindən çıxmışdır və ölümü caizdir".
Allahyar xan Rus-İran savaşında iştirak etmişdi.
Əminə Pakrəvan daha sonra yazir: "Bu sırada çaparlar Başvəzir Allahyar Asəfəddövlənin gəldiyini duyurdular. Başvəzir Damğandan və Simnandan yardımçı güc gətirmişdi. Abbas mirzə, yaltaqlıqda üstad olan və intriqa uzmanı bu vəzirdən heç xoşlanmırdı. Başvəzirin ona qarşı etdiyi bütün düşmənçilikdən xəbərdar idi. Başvəzir nə savaş taktikasından anlayır, nə də savaşçı idi. Sadəcə onun ən böyük məqsədi gördükləri işləri ilə şahın rizasını, diqqət və hörmətini qazanmaq idi. Ayağının tozu ilə çatan başvəzir əsəbləşdi ki, sürətlə davranılmır. Başvəzir düşünürdü ki, tam onun gəlişi sırasında Şuşa ələ keçirilərsə şahın yanında daha da etibar qazanmış olur. Başvəzirin bu tür davranışına Abbas mirzə müdaxilə etdi. Hər kəsin gözünün önündə onların münasibətləri pozuldu. Ancaq mühasirə işi get-gedə təkmilləşirdi. Sentyabrın ortalarında Şuşaya girmə planlaşdırılmışdı. Ancaq Şəmkirdən gələn məğlubiyyət xəbəri çox olumsuz təsir göstərməyə başladı. Bu xəbər Şahzadənin sentyabrın ortasına bəlirlədiyi Şuşaya hücum planını altüst etdi. Carçılar ordunun dəyişik yerlərində dolaşıb və hücum gününün dəyişdiyini söyləyirdilər.
Cahangir mirzə bu xəbəri duyduğunda çaparaq atasının olduğu çadıra gəldi. Abbas mirzənin çadırı dövlət yetkililəri ilə dolu idi. Asəfəddövlə, Mustovfi-ul Məmalikdən həmlənin gecikməsinin sə-bəbini sorurdu. Onun bu davranışı şahzadənin hüzurunda çox yersiz və ədəbsiz hərəkət kimi görünürdü. Şahzadə Məhəmmədəli mirzənin göndərdiyi məktubu Başvəzir Asəfəddövləyə verib və yüksək səslə oxumasını istədi. Başvəzir məktubu oxuduqca rəngi üzündən qaçır və heyrətini gizlədə bilmirdi. Məhəmməd mirzə məktubda yazmışdı ki, onun səkkiz minlik ordusu Gəncənin yaxınlığında Şəmkirdə General Mədədovun ordusu ilə savaşa girmişdir. Zaman keçdikcə bu savaşda Məhəmməd mirzənin məğlub olma xəbəri də Abbas mirzəyə gəlmişdir. Məhəmməd mirzənin Şəmsəddinli çobanlarından aldığı bilgiləri yanlış dəyərləndirməsi onun məğlubiyətinə səbəb olmuşdur. Bəlkə də bu çobanlar ruslar tərəfindən alınmış və onların istədikləri bilgiləri Məhəmməd mirzəyə vermişdilər. Çobanların dediklərinə görə rusların o bölgədə böyük birimləri olmamış və sadəcə Tiflis ermənilərindən olan kiçik bir alay varmış".
Allahyar xan şair idi. Hacib təxəllüsü ilə yaddaqalan şeirlər yazırdı.
Ailəsi
Allahyar xan öncə bir neçə arvadla, o cünlədən Fətəli şahın qızı Məryəm xanımla dünya evinə girmişdi. Məhəmmədqulu xan, şahzadədən Məhəmmədhəsən xan, Mirzə Məhəmməd xan, Məhəmmədəli xan, Hüseyn xan adlı oğulları vardı.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Qacarlar və Qacar kəndi, Bakı, "Şuşa", 2008, 334 səh.
- Ənvər Çingizoğlu, Dəvəli qacarlar, Bakı:Mütərcim, 2018, 184 səh.
Həmçinin bax
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu ad soyadli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Allahyar xan Allahyar xan Mirze Mehemmed xan oglu Develi Qacar 1757 Iranin bas naziriAllahyar xan Develi Qacarfars الله یار خان قاجار د و ل و Bas nazir1826 1827EvvelkiAbdulla xan EminuddovleSonrakiAbdulla xan EminuddovleSexsi melumatlarDogum tarixi 1757Dogum yeri Astrabad IranVefat tarixi 28 sentyabr 10 oktyabr 1832 74 yasinda Vefat yeri Tehran IranFealiyyeti siyasetciHerbi xidmetDoyusler Rusiya Iran muharibesi 1826 1828 HeyatiAllahyar xan Mirze Mehemmed xan oglu Astrabad civarinda anadan olmusdu Mukemmel medrese tehsili almisdi Asefeddovle leqebi dasiyirdi Feteli sahin veziri vezifesinedek yukselmisdi Emine Pakrevan yazir Sahin qohumu olan Allahyar xan yenice Asefeddovle leqebini almis ve basvezir olmusdu O da savasdan yana tutumunu ortaya qoydu Onun kimi xarakterler daha cox din xadimlerinin verdikleri fitvalara gore davranirdilar Din xadimleri fitva vermisdiler ki savasa qarsi cixan kafirdir dinden cixmisdir ve olumu caizdir Allahyar xan Rus Iran savasinda istirak etmisdi Emine Pakrevan daha sonra yazir Bu sirada caparlar Basvezir Allahyar Asefeddovlenin geldiyini duyurdular Basvezir Damgandan ve Simnandan yardimci guc getirmisdi Abbas mirze yaltaqliqda ustad olan ve intriqa uzmani bu vezirden hec xoslanmirdi Basvezirin ona qarsi etdiyi butun dusmencilikden xeberdar idi Basvezir ne savas taktikasindan anlayir ne de savasci idi Sadece onun en boyuk meqsedi gordukleri isleri ile sahin rizasini diqqet ve hormetini qazanmaq idi Ayaginin tozu ile catan basvezir eseblesdi ki suretle davranilmir Basvezir dusunurdu ki tam onun gelisi sirasinda Susa ele kecirilerse sahin yaninda daha da etibar qazanmis olur Basvezirin bu tur davranisina Abbas mirze mudaxile etdi Her kesin gozunun onunde onlarin munasibetleri pozuldu Ancaq muhasire isi get gede tekmillesirdi Sentyabrin ortalarinda Susaya girme planlasdirilmisdi Ancaq Semkirden gelen meglubiyyet xeberi cox olumsuz tesir gostermeye basladi Bu xeber Sahzadenin sentyabrin ortasina belirlediyi Susaya hucum planini altust etdi Carcilar ordunun deyisik yerlerinde dolasib ve hucum gununun deyisdiyini soyleyirdiler Cahangir mirze bu xeberi duydugunda caparaq atasinin oldugu cadira geldi Abbas mirzenin cadiri dovlet yetkilileri ile dolu idi Asefeddovle Mustovfi ul Memalikden hemlenin gecikmesinin se bebini sorurdu Onun bu davranisi sahzadenin huzurunda cox yersiz ve edebsiz hereket kimi gorunurdu Sahzade Mehemmedeli mirzenin gonderdiyi mektubu Basvezir Asefeddovleye verib ve yuksek sesle oxumasini istedi Basvezir mektubu oxuduqca rengi uzunden qacir ve heyretini gizlede bilmirdi Mehemmed mirze mektubda yazmisdi ki onun sekkiz minlik ordusu Gencenin yaxinliginda Semkirde General Mededovun ordusu ile savasa girmisdir Zaman kecdikce bu savasda Mehemmed mirzenin meglub olma xeberi de Abbas mirzeye gelmisdir Mehemmed mirzenin Semseddinli cobanlarindan aldigi bilgileri yanlis deyerlendirmesi onun meglubiyetine sebeb olmusdur Belke de bu cobanlar ruslar terefinden alinmis ve onlarin istedikleri bilgileri Mehemmed mirzeye vermisdiler Cobanlarin dediklerine gore ruslarin o bolgede boyuk birimleri olmamis ve sadece Tiflis ermenilerinden olan kicik bir alay varmis Allahyar xan sair idi Hacib texellusu ile yaddaqalan seirler yazirdi AilesiAllahyar xan once bir nece arvadla o cunleden Feteli sahin qizi Meryem xanimla dunya evine girmisdi Mehemmedqulu xan sahzadeden Mehemmedhesen xan Mirze Mehemmed xan Mehemmedeli xan Huseyn xan adli ogullari vardi MenbeEnver Cingizoglu Qacarlar ve Qacar kendi Baki Susa 2008 334 seh Enver Cingizoglu Develi qacarlar Baki Mutercim 2018 184 seh Hemcinin baxIranin bas nazirleriIstinadlar