Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ala qaçuu (qırğ. ала качуу) — Qırğızıstanda hələ də baş verən gəlin oğurlanması növləri. Bu ifadə fərqli hərəkətlər üçün isitifadə olunur: həm gizli və razılıqlı qaçışlar, həm də razılıqsız insan oğurluğu üçün.Qız ala qaçuu (qırğ. кыз ала качуу) qızı alıb qaçmaq demək. Tipik olaraq, kişilər qadınları razılıqsız qaçırdır.
Sovet dövründə ala qaçuu yatırılırdı, SSRİ-n dağılmasından sonra isə, o yenidən üzə çıxmağa başlayıb. Onun indi əvvəl kimi olduğu-olmadığı mübahisəlidir. Bəzi mənbələrdə deyilir ki, əvvəl ala qaçuu oğurlama yox, bir qaçış forması idi. Bəzən "oğurlama" sadəcə toy mərasimin formal hissəsi ola bilərdi və gəlin razılı formada onda iştrak edirdi. Bəzilər oğurlanmağı hətta qürur mənbəyi kimi sayırlar, çünki, onların firkincə bu qadının həyat yoldaşı olmağa layiqliyini göstərir.
Baxmıyaraq ki, Sovet dövründə də, müasir zamanda da, Qırğızıstanda gəlin oğurlaması qanuna ziddir, hökumət qadınları ondan yətərincə qədər müdafiə etməməyində günahlandırılır.
Tarix
Qırğızıstanda gəlin oğurlanmasının tarixi mübahisəli məsələdir. Rusiya və ondan sonra SSRİ kolonialist hakimiyyəti onu qanunla yasaqladı və beləliklə, SSRİ-n dağılmasından sonra, bəzilərin tərəfindən bu köhnə ənənənin qayıdışı mədəni kimliyinin təsdiqləməsinə kimi yanaşma yaradılıb. Son vaxtların araşdırmaları gəlin oğurlamaların keçmişdə geniş yaymasının iddiasını şübhə altına qoyur. Qırğız tarixçiləri və Rassell Kleynbaxın yazdıqlarına görə, Sovet dövründə belə hadisələr nadir halda baş verirdi, amma XX əsrdə onların sayı kəskin şəkildə artıb.
Statistika
2015-ci ildə keçirilən sorğuya cavab verən evli qadınların 14,4%-i deyib ki, onları evlənmə üçün qaçırdılar. Həmin 14,4% qadınların 34%-i deyib ki, onlar buna əvvəlcədən razılıqlarını verməyiblər. Beləliklə, 4,89%-i razılıqları olmayaraq evləndirmə üçün oğurlanıb. Bu Rassell Kleynbaxın tapınılarından fərqlənir. Onun araşdırması göstərib ki, Qırğızıstandaki nigahların yarısı gəlin oğurlaması ilə baş verir və o uğurlanmaların üçdə biri razılıqsızdır.
Hüquqi nəzər
Ala qaçuunun razılıqsız forması qanuna zidd olmasına baxmıyaraq, bir çox yerlərdə (əsasən kəndistanlarda) gəlin oğurlanması yerli cəmiyyət tərəfindən qəbul olunan və çoxişlənən evlənməyin yoludur. Hüquq mühafizə rəsmiləri qadınlara qarşı şiddət olaylarını ciddi cinayət kimi saymadığına görə, əksər hallarda, o cümlədə ailə daxili zorakilıq və zorla evlənmə üçün oğurlanma hallarında cavabdeh şəxslər təqib olunmur.
İstinadlar
- Noriko Hayahi. "Grab and Run: Kyrgyzstan's Bride Kidnappings". newsweek.com. November 4, 2013. November 5, 2013 tarixində . İstifadə tarixi: November 10, 2019.
- . 2013-01-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-09-11.
- "Arxivlənmiş surət". 2020-09-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-11.
- . 2016-06-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-07-02.
- . 2009-05-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-07-02.
- "Arxivlənmiş surət". 2016-09-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-12.
- Human Rights Watch, Reconciled to Violence: State Failure to Stop Domestic Abuse and Abduction of Women in Kyrgyzstan, pp. 87-88, http://hrw.org/reports/2006/kyrgyzstan0906/kyrgyzstan0906webwcover.pdf 2022-04-16 at the Wayback Machine; Handrahan, pp. 212-213.
- Russ Kleinbach & Lilly Salimjanova, Kyz ala kachuu and adat: Non-consensual bride kidnapping and tradition in Kyrgyzstan, Central Asian Survey, (June 2007) 26:2, 217 - 233, at 230, available at . 2008-08-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-10-18..
- Gorby, Kyrgyzstan Public Safety Survey, Civil Union “For Reforms and Results” (2015) page 30-31 http://wp.unil.ch/icvs/news/information-and-data-from-kyrgyzstan/ 2019-09-04 at the Wayback Machine
- Kleinbach & Salimjanova, Kyz ala kachuu and adat: Non-consensual bride kidnapping and tradition in Kyrgyzstan, Central Asian Survey, (June 2007) 26:2, 217 - 233.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-09-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-17.
- United States State Department, Kyrgyz Republic: Country Reports on Human Rights Practices - 2007 2019-05-26 at the Wayback Machine, March 11, 2008.
- Human Rights Watch, Reconciled to Violence: State Failure to Stop Domestic Abuse and Abduction of Women 2015-12-22 at the Wayback Machine, p. 2
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ala qacuu qirg ala kachuu Qirgizistanda hele de bas veren gelin ogurlanmasi novleri Bu ifade ferqli hereketler ucun isitifade olunur hem gizli ve raziliqli qacislar hem de raziliqsiz insan ogurlugu ucun Qiz ala qacuu qirg kyz ala kachuu qizi alib qacmaq demek Tipik olaraq kisiler qadinlari raziliqsiz qacirdir Sovet dovrunde ala qacuu yatirilirdi SSRI n dagilmasindan sonra ise o yeniden uze cixmaga baslayib Onun indi evvel kimi oldugu olmadigi mubahiselidir Bezi menbelerde deyilir ki evvel ala qacuu ogurlama yox bir qacis formasi idi Bezen ogurlama sadece toy merasimin formal hissesi ola bilerdi ve gelin razili formada onda istrak edirdi Beziler ogurlanmagi hetta qurur menbeyi kimi sayirlar cunki onlarin firkince bu qadinin heyat yoldasi olmaga layiqliyini gosterir Baxmiyaraq ki Sovet dovrunde de muasir zamanda da Qirgizistanda gelin ogurlamasi qanuna ziddir hokumet qadinlari ondan yeterince qeder mudafie etmemeyinde gunahlandirilir TarixQadin sagdan birinci ve onu ogurlamaga hazir dord kisi Qirgiz colu 1871 1872 arasi Qirgizistanda gelin ogurlanmasinin tarixi mubahiseli meseledir Rusiya ve ondan sonra SSRI kolonialist hakimiyyeti onu qanunla yasaqladi ve belelikle SSRI n dagilmasindan sonra bezilerin terefinden bu kohne enenenin qayidisi medeni kimliyinin tesdiqlemesine kimi yanasma yaradilib Son vaxtlarin arasdirmalari gelin ogurlamalarin kecmisde genis yaymasinin iddiasini subhe altina qoyur Qirgiz tarixcileri ve Rassell Kleynbaxin yazdiqlarina gore Sovet dovrunde bele hadiseler nadir halda bas verirdi amma XX esrde onlarin sayi keskin sekilde artib Statistika2015 ci ilde kecirilen sorguya cavab veren evli qadinlarin 14 4 i deyib ki onlari evlenme ucun qacirdilar Hemin 14 4 qadinlarin 34 i deyib ki onlar buna evvelceden raziliqlarini vermeyibler Belelikle 4 89 i raziliqlari olmayaraq evlendirme ucun ogurlanib Bu Rassell Kleynbaxin tapinilarindan ferqlenir Onun arasdirmasi gosterib ki Qirgizistandaki nigahlarin yarisi gelin ogurlamasi ile bas verir ve o ugurlanmalarin ucde biri raziliqsizdir Huquqi nezerAla qacuunun raziliqsiz formasi qanuna zidd olmasina baxmiyaraq bir cox yerlerde esasen kendistanlarda gelin ogurlanmasi yerli cemiyyet terefinden qebul olunan ve coxislenen evlenmeyin yoludur Huquq muhafize resmileri qadinlara qarsi siddet olaylarini ciddi cinayet kimi saymadigina gore ekser hallarda o cumlede aile daxili zorakiliq ve zorla evlenme ucun ogurlanma hallarinda cavabdeh sexsler teqib olunmur IstinadlarNoriko Hayahi Grab and Run Kyrgyzstan s Bride Kidnappings newsweek com November 4 2013 November 5 2013 tarixinde Istifade tarixi November 10 2019 2013 01 31 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 09 11 Arxivlenmis suret 2020 09 04 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 11 2016 06 17 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 07 02 2009 05 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 07 02 Arxivlenmis suret 2016 09 01 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 12 Human Rights Watch Reconciled to Violence State Failure to Stop Domestic Abuse and Abduction of Women in Kyrgyzstan pp 87 88 http hrw org reports 2006 kyrgyzstan0906 kyrgyzstan0906webwcover pdf 2022 04 16 at the Wayback Machine Handrahan pp 212 213 Russ Kleinbach amp Lilly Salimjanova Kyz ala kachuu and adat Non consensual bride kidnapping and tradition in Kyrgyzstan Central Asian Survey June 2007 26 2 217 233 at 230 available at 2008 08 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 10 18 Gorby Kyrgyzstan Public Safety Survey Civil Union For Reforms and Results 2015 page 30 31 http wp unil ch icvs news information and data from kyrgyzstan 2019 09 04 at the Wayback Machine Kleinbach amp Salimjanova Kyz ala kachuu and adat Non consensual bride kidnapping and tradition in Kyrgyzstan Central Asian Survey June 2007 26 2 217 233 Arxivlenmis suret 2021 09 22 tarixinde Istifade tarixi 2019 11 17 United States State Department Kyrgyz Republic Country Reports on Human Rights Practices 2007 2019 05 26 at the Wayback Machine March 11 2008 Human Rights Watch Reconciled to Violence State Failure to Stop Domestic Abuse and Abduction of Women 2015 12 22 at the Wayback Machine p 2