Aktivin qiymətləndirilməsi ing Asset pricing bir aktivin məsələn daşınmaz əmlak avadanlıq şirkət hissəsi patent və s möv

Aktivin qiymətləndirilməsi (ing. Asset pricing) — bir aktivin (məsələn, daşınmaz əmlak, avadanlıq, şirkət hissəsi, patent və s.) mövcud bazar dəyərini və ya ədalətli dəyərini müəyyən etmək prosesidir. Qiymətləndirmə, investisiya qərarları, mühasibat uçotu, kredit təminatı və ya satma, alma və birləşmə proseslərində əhəmiyyətli rol oynayır.

Aktivin qiymətləndirilməsi, əsasən maliyyə və mühasibat sahələrində, həmçinin hüquqi və vergi məsələlərində vacibdir. Bu prosesin dəqiq və obyektiv aparılması şirkətin və ya aktiv sahibinin düzgün maliyyə qərarları verməsinə və aktivin dəyərini səmərəli şəkildə idarə etməsinə kömək edir.

Əsas metodları

Aktivlərin qiymətləndirilməsi bir neçə əsas metodla həyata keçirilir:

Bazar yanaşması (ing. Comparable or Market Approach)
- Bu yanaşma aktivin dəyərini oxşar aktivlərin bazar qiymətləri əsasında təyin edir. Aktivin bazarda nə qədərə satıla biləcəyini öyrənmək üçün müqayisə edilə bilən əmlak, avadanlıq və ya biznes nümunələri araşdırılır.
- Məsələn, əmlakın qiymətləndirilməsi zamanı eyni bölgədə oxşar ölçü və xüsusiyyətlərə malik əmlakların satış qiymətləri ilə müqayisə aparılır.
Dəyər yanaşması (ing. Cost Approach)
- Bu yanaşmaya əsasən, aktivin cari dəyəri onun yenidən qurulma və ya bərpa olunma dəyəri əsasında müəyyən edilir. Aktivin əvəzedilmə xərcləri, həmçinin köhnəlmə (aşınma) və amortizasiya nəzərə alınır.
- Xüsusilə bina və avadanlıqların dəyərini təyin etmək üçün istifadə olunur.
Gəlir yanaşması (ing. Income Approach)
- Bu yanaşma aktivin gəlir gətirmə qabiliyyətinə əsaslanır. Aktivdən gözlənilən gəlir proqnozlaşdırılır və həmin gəlir indiki dəyərə endirilir.
- Şirkətlərin, investisiya layihələrinin və ya kirayə obyektlərinin qiymətləndirilməsində geniş istifadə olunur.
  - Əsasən iki metod tətbiq edilir:
    - Diskontlaşdırılmış pul axını (DCF) — gələcək pul axınları proqnozlaşdırılır və indiki dəyərinə endirilir.
    - Kapitalizasiyanın dərəcəsi (ing. Capitalization Rate) — aktivdən əldə edilən xalis gəlir kapitalizasiya dərəcəsinə bölünərək qiymətləndirilir.
Aktivlərin idarəedilməsi və real dəyər təhlili
- Bəzi hallarda aktivlərin həqiqi dəyərini müəyyən etmək üçün maliyyə təhlilləri və ekspertiza da tətbiq edilir. Bazardakı dalğalanmalar, sektordakı risklər və gözlənilən gəlir axını nəzərə alınır.

İstinadlar

. Asset Pricing. Princeton University Press. 2005. ISBN .
William N. Goetzmann (2000). An Introduction to Investment Theory Arxiv surəti 5 avqust 2008 tarixindən (Wayback Machine) saytında (hypertext). Yale School of Management. Arxivləşdirilib 2008-08-05 at the Wayback Machine
Junhui Qian. "An Introduction to Asset Pricing Theory" (PDF). jhqian.org. 2020-01-15 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-12-16.
See, e.g., Tim Bollerslev (2019). "Risk and Return in Equilibrium: The Capital Asset Pricing Model (CAPM)" Arxiv surəti 17 sentyabr 2024 tarixindən (Wayback Machine) saytında
Andreas Krause. "An Overview of Asset Pricing Models" (PDF). people.bath.ac.uk. 2017-10-25 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-12-16.
"The Arbitrage Principle in Financial Economics". Economic Perspectives. 1 (2). 1987: 55–72. JSTOR 1942981. 2024-05-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-12.
Edwin H. Neave and Frank Fabozzi (2012). Introduction to Contingent Claims Analysis, in Encyclopedia of Financial Models, Frank Fabozzi ed. Wiley (2012)
Steven Lalley. The Fundamental Theorem of Asset Pricing Arxiv surəti 22 dekabr 2018 tarixindən (Wayback Machine) saytında (course notes).University of Chicago.
Mark Rubinstein (2005). "Great Moments in Financial Economics: IV. The Fundamental Theorem Part I Arxiv surəti 13 noyabr 2024 tarixindən (Wayback Machine) saytında", Journal of Investment Management, Vol. 3, No. 4, Fourth Quarter 2005; ~ (2006). Part II Arxiv surəti 13 noyabr 2024 tarixindən (Wayback Machine) saytında, Vol. 4, No. 1, First Quarter 2006.
Bhupinder Bahra (1997). Risk-neutral probability density functions from option prices: theory and application Arxiv surəti 15 may 2024 tarixindən (Wayback Machine) saytında, Bank of England

[1] . Asset Pricing. Princeton University Press. 2005. ISBN .

[2] William N. Goetzmann (2000). An Introduction to Investment Theory Arxiv surəti 5 avqust 2008 tarixindən (Wayback Machine) saytında (hypertext). Yale School of Management. Arxivləşdirilib 2008-08-05 at the Wayback Machine

[3] Junhui Qian. "An Introduction to Asset Pricing Theory" (PDF). jhqian.org. 2020-01-15 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-12-16.

[Bollerslev-4] See, e.g., Tim Bollerslev (2019). "Risk and Return in Equilibrium: The Capital Asset Pricing Model (CAPM)" Arxiv surəti 17 sentyabr 2024 tarixindən (Wayback Machine) saytında

[5] Andreas Krause. "An Overview of Asset Pricing Models" (PDF). people.bath.ac.uk. 2017-10-25 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-12-16.

[Varian-6] "The Arbitrage Principle in Financial Economics". Economic Perspectives. 1 (2). 1987: 55–72. JSTOR 1942981. 2024-05-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-12.

[Neave_Fabozzi-7] Edwin H. Neave and Frank Fabozzi (2012). Introduction to Contingent Claims Analysis, in Encyclopedia of Financial Models, Frank Fabozzi ed. Wiley (2012)

[8] Steven Lalley. The Fundamental Theorem of Asset Pricing Arxiv surəti 22 dekabr 2018 tarixindən (Wayback Machine) saytında (course notes).University of Chicago.

[Rubinstein-9] Mark Rubinstein (2005). "Great Moments in Financial Economics: IV. The Fundamental Theorem Part I Arxiv surəti 13 noyabr 2024 tarixindən (Wayback Machine) saytında", Journal of Investment Management, Vol. 3, No. 4, Fourth Quarter 2005; ~ (2006). Part II Arxiv surəti 13 noyabr 2024 tarixindən (Wayback Machine) saytında, Vol. 4, No. 1, First Quarter 2006.

[10] Bhupinder Bahra (1997). Risk-neutral probability density functions from option prices: theory and application Arxiv surəti 15 may 2024 tarixindən (Wayback Machine) saytında, Bank of England