Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aktiv zona — nüvə reaktorunda nəzarət olunan zəncirvari reaksiyanın getdiyi boşluq; ağır elementlərin (uran, plutonium) nüvələrinin bölünmə reaksiyası nüvədaxili enerjinin ayrılması (əsasən, istilik şəklində) ilə müşayiət olunur. Aktiv zonada parçalanan maddə (blok və mil şəklində), yavaşıdıcı (əgər reaksiya sürətsiz neytronlarla baş verirsə), istilik daşıyıcısı (reaksiyadan ayrılan istiliyi aparmaq üçün), həmçinin reaktorun idarə olunması, qorunması və nəzarət üçün cihaz və qurğular yerləşir. Heterogen reaktorların (bu növ reaktorlar daha geniş yayılmışdır) aktiv zonasında yanacaq istilikdaşıyıcısı elementlər şəklində yerləşdirilir. Homogen reaktorlarda istilik borularla dövr edən istilikdaşıyıcı vasitəsilə, yaxud bilavasitə yavaşıdıcı yanacaq qarışığı ilə ayrılır. Fiziki baxımdan aktiv zonanın ən yaxşı forması kürə şəklindədir, konstruktiv baxımdan isə çox vaxt silindir şəklində hazırlanır. Neytronların kənara sızmasını azaltmaq məqsədi ilə aktiv zona neytronları əks etdirə bilən maddələrlə əhatə olunur.
Su ilə idarə olunan reaktorlar
Tipik bir təzyiqli su reaktorunun və ya qaynar su reaktorunun nüvəsinin içərisində hər birinin uzunluğu təxminən 4 m olan iri gel tipli mürəkkəb qələminin diametri olan yanacaq çubuqları var və onlar "yanacaq qurğuları" adlanan dəstələrdə yüzlərlə qruplaşdırılır. Hər bir yanacaq çubuğunun içərisində uran qranulları və ya daha çox uran oksidi uçdan uca yığılır. Həmçinin nüvənin içərisində neytronları asanlıqla tutan bor və ya hafnium və ya kadmium kimi maddələrin qranulları ilə doldurulmuş nəzarət çubuqları var. Nəzarət çubuqları nüvəyə endirildikdə, onlar neytronları udur və beləliklə, zəncirvari reaksiyada iştirak edə bilməzlər. Əksinə, nəzarət çubuqları yoldan qaldırıldıqda, yaxınlıqdakı yanacaq çubuqlarında parçalanan uran-235 (U-235) və ya plutonium-239 (Pu-239) nüvələrinə daha çox neytron düşür və zəncirvari reaksiya güclənir. Reaktorun içərisində olan nüvə örtüyü nüvənin daxilindəki nüvə reaksiyalarını soyutmaq üçün su axını istiqamətləndirir. Bölünmə reaksiyasının istiliyi su tərəfindən çıxarılır, bu da neytron reaksiyalarını mülayimləşdirir.
Qrafitlə idarə olunan reaktorlar
İstifadədə olan qrafitlə idarə olunan reaktorlar da var. Bir növ neytron moderatoru üçün bərk nüvə qrafitindən və soyuducu üçün adi sudan istifadə edir. Sovet istehsalı olan RBMK nüvə reaktoruna baxın. Bu, Çernobıl faciəsində iştirak edən reaktor növü idi. İngilis dizaynı olan Qabaqcıl Qazla Soyudulmuş Reaktorda nüvə yanacaq birləşmələrinin yerləşdiyi qrafit neytron moderatorundan hazırlanır. Karbon dioksid qazı soyuducu kimi çıxış edir və o, nüvədən keçərək istiliyi çıxarır. Çınqıl yataqlı reaktor konseptləri və ərimiş duz reaktoru təcrübəsi kimi moderasiya üçün qrafitdən istifadə edən bir neçə eksperimental reaktor da olmuşdur.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aktiv zona nuve reaktorunda nezaret olunan zencirvari reaksiyanin getdiyi bosluq agir elementlerin uran plutonium nuvelerinin bolunme reaksiyasi nuvedaxili enerjinin ayrilmasi esasen istilik seklinde ile musayiet olunur Aktiv zonada parcalanan madde blok ve mil seklinde yavasidici eger reaksiya suretsiz neytronlarla bas verirse istilik dasiyicisi reaksiyadan ayrilan istiliyi aparmaq ucun hemcinin reaktorun idare olunmasi qorunmasi ve nezaret ucun cihaz ve qurgular yerlesir Heterogen reaktorlarin bu nov reaktorlar daha genis yayilmisdir aktiv zonasinda yanacaq istilikdasiyicisi elementler seklinde yerlesdirilir Homogen reaktorlarda istilik borularla dovr eden istilikdasiyici vasitesile yaxud bilavasite yavasidici yanacaq qarisigi ile ayrilir Fiziki baximdan aktiv zonanin en yaxsi formasi kure seklindedir konstruktiv baximdan ise cox vaxt silindir seklinde hazirlanir Neytronlarin kenara sizmasini azaltmaq meqsedi ile aktiv zona neytronlari eks etdire bilen maddelerle ehate olunur Nuve elektrik stansiyasinin nuvesinin numunesi VVER dizayni Su ile idare olunan reaktorlarTipik bir tezyiqli su reaktorunun ve ya qaynar su reaktorunun nuvesinin icerisinde her birinin uzunlugu texminen 4 m olan iri gel tipli murekkeb qeleminin diametri olan yanacaq cubuqlari var ve onlar yanacaq qurgulari adlanan destelerde yuzlerle qruplasdirilir Her bir yanacaq cubugunun icerisinde uran qranullari ve ya daha cox uran oksidi ucdan uca yigilir Hemcinin nuvenin icerisinde neytronlari asanliqla tutan bor ve ya hafnium ve ya kadmium kimi maddelerin qranullari ile doldurulmus nezaret cubuqlari var Nezaret cubuqlari nuveye endirildikde onlar neytronlari udur ve belelikle zencirvari reaksiyada istirak ede bilmezler Eksine nezaret cubuqlari yoldan qaldirildiqda yaxinliqdaki yanacaq cubuqlarinda parcalanan uran 235 U 235 ve ya plutonium 239 Pu 239 nuvelerine daha cox neytron dusur ve zencirvari reaksiya guclenir Reaktorun icerisinde olan nuve ortuyu nuvenin daxilindeki nuve reaksiyalarini soyutmaq ucun su axini istiqametlendirir Bolunme reaksiyasinin istiliyi su terefinden cixarilir bu da neytron reaksiyalarini mulayimlesdirir Erinmis duz reaktoru qrafit nuvesiQrafitle idare olunan reaktorlarIstifadede olan qrafitle idare olunan reaktorlar da var Bir nov neytron moderatoru ucun berk nuve qrafitinden ve soyuducu ucun adi sudan istifade edir Sovet istehsali olan RBMK nuve reaktoruna baxin Bu Cernobil faciesinde istirak eden reaktor novu idi Ingilis dizayni olan Qabaqcil Qazla Soyudulmus Reaktorda nuve yanacaq birlesmelerinin yerlesdiyi qrafit neytron moderatorundan hazirlanir Karbon dioksid qazi soyuducu kimi cixis edir ve o nuveden kecerek istiliyi cixarir Cinqil yataqli reaktor konseptleri ve erimis duz reaktoru tecrubesi kimi moderasiya ucun qrafitden istifade eden bir nece eksperimental reaktor da olmusdur