Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Adi yergilası (lat. Physalis alkekengi) — bitkilər aləminin quşüzümüçiçəklilər dəstəsinin quşüzümükimilər fəsiləsinin yergilası cinsinə aid bitki növü.
| Adi yergilası | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Adi yergilası | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Botaniki təsviri
Uzun, sürünən, budaqlı, odunlaşmış, yeraltı zoğları olan çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi 25–60 (80) sm düz, budaqlı, bəzən sadədir; aşağı hissəsi çılpaq, orta hissəsi az, təpəsi isə sıx tüklənmişdir. Yarpaqları saplaqlı, uzunluğu 4–12 sm, eni 2.5–6.5 sm yumurtavari, enli yumurtavaridir; qıraqları bəzən azacıq diş-dişli, hər iki tərəfdən çox seyrək tüklüdür. Çiçəkləri tək-tək, qoltuqdadırlar. Çiçəkyanı kasacıqları 4–7 mm uzunluqda üçdilimlidir, sıx tüklənmişdir. Tacı 20 mm, ağımtıl, sıx tükləşmişdir. Giləmeyvəsi 1.2–1.5 sm uzunluqda, narıncı, toxumları 2.5 mm qədər, tumurcuqvari, sarı və ya ağımtıl rəngdədir. May-avqust aylarında çiçəkləyir, iyun-sentyabrda meyvə verir.
Mənşəyi və yayılması
Adi yergiləsi boreal coğrafi tipinin avropa sinfinə aiddir. Skandinaviya, Atlantik və Orta Avropa, Aralıq dənizi, Balkan-Kiçik Asiya, Şimali Amerika, Rusiya, Ukrayna, Orta Asiya və Qafqazda yayılmışdır. Kür-Araz ovalığı və Abşerondan başqa Azərbaycanın bütün rayonlarında arandan orta dağ qurşağına kimi (dəniz səviyyəsindən 1800 m qədər) bitir.
Ekoloji qrup və bitdiyi yerlər
Kseromezofitdir, meşə-kol və alaq bitkilik tiplərində rast gəlir. Meşələrdə, kolluqlarda, alaq kimi bostanlarda, bağlarda, üzümlüklərdə və boş sahələrdə tək-tək bitir.
Kimyəvi tərkibi
Alkaloid, flavonoid, piyli yağlar, C vitamini, steroid, fenolkarbon və üzvü turşular, habelə karotinoidlərlə zəngindir.
Təsiri və tətbiqi
Müxtəlif ölkələrin farmakopeyasına daxil olan ofisinal dərman bitkisidir. Eksperimental, Koreya və xalq təbabətində geniş tətbiq edilir. Azərbaycanın orta əsrlər təbabətində istifadə olunmuşdur. Əsasən mədə-bağırsaq, dəri, böyrək, sidik kisəsi, qaraciyər, sarılıq, nəfəs yolları, revmatizm, malyariya, anqina, qadın xəstəlikləri, irinli yara və xoralar, eləcə də kəskin respirator infeksiyalar zamanı istifadə olunur. Antiseptik, kardiotonik, diuretik, ödqovucu, qansaxlayıcı, bəlğəmqətirici, ağrıkəsici, yarasağaldıcı, qusdurucu və iltihab proseslərinə qarşı təsirə malikdir.
İstifadə olunan hissələri
Müalıcə məqsədilə bitkinin çiçəkləri, yarpaqları, budaqları, meyvələri və toxumları istifadə edilir.
İstifadə formaları
Cövhər və dəmləmə.
Digər faydalı xüsusiyyətləri və istifadəsi
Meyvələrindən şorabalar, mürəbbələr və şəkərlənmiş meyvələr hazırlanır. Dekorativ və boyaq bitkisir.
İstinadlar
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 183.
- Australian Plant Name Index (ing.).
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Adi yergilasi lat Physalis alkekengi bitkiler aleminin qusuzumucicekliler destesinin qusuzumukimiler fesilesinin yergilasi cinsine aid bitki novu Adi yergilasiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste QusuzumuciceklilerFesile QusuzumukimilerYarimfesile Triba Cins YergilasiNov Adi yergilasiBeynelxalq elmi adiPhysalis alkekengi L 1753Alkekengi officinarum Moench 1802Sekil axtarisiITIS 30589NCBI 33120EOL 581063Botaniki tesviriUzun surunen budaqli odunlasmis yeralti zoglari olan coxillik ot bitkisidir Govdesi 25 60 80 sm duz budaqli bezen sadedir asagi hissesi cilpaq orta hissesi az tepesi ise six tuklenmisdir Yarpaqlari saplaqli uzunlugu 4 12 sm eni 2 5 6 5 sm yumurtavari enli yumurtavaridir qiraqlari bezen azaciq dis disli her iki terefden cox seyrek tukludur Cicekleri tek tek qoltuqdadirlar Cicekyani kasaciqlari 4 7 mm uzunluqda ucdilimlidir six tuklenmisdir Taci 20 mm agimtil six tuklesmisdir Gilemeyvesi 1 2 1 5 sm uzunluqda narinci toxumlari 2 5 mm qeder tumurcuqvari sari ve ya agimtil rengdedir May avqust aylarinda cicekleyir iyun sentyabrda meyve verir Menseyi ve yayilmasiAdi yergilesi boreal cografi tipinin avropa sinfine aiddir Skandinaviya Atlantik ve Orta Avropa Araliq denizi Balkan Kicik Asiya Simali Amerika Rusiya Ukrayna Orta Asiya ve Qafqazda yayilmisdir Kur Araz ovaligi ve Abserondan basqa Azerbaycanin butun rayonlarinda arandan orta dag qursagina kimi deniz seviyyesinden 1800 m qeder bitir Ekoloji qrup ve bitdiyi yerlerKseromezofitdir mese kol ve alaq bitkilik tiplerinde rast gelir Meselerde kolluqlarda alaq kimi bostanlarda baglarda uzumluklerde ve bos sahelerde tek tek bitir Kimyevi terkibiAlkaloid flavonoid piyli yaglar C vitamini steroid fenolkarbon ve uzvu tursular habele karotinoidlerle zengindir Tesiri ve tetbiqiMuxtelif olkelerin farmakopeyasina daxil olan ofisinal derman bitkisidir Eksperimental Koreya ve xalq tebabetinde genis tetbiq edilir Azerbaycanin orta esrler tebabetinde istifade olunmusdur Esasen mede bagirsaq deri boyrek sidik kisesi qaraciyer sariliq nefes yollari revmatizm malyariya anqina qadin xestelikleri irinli yara ve xoralar elece de keskin respirator infeksiyalar zamani istifade olunur Antiseptik kardiotonik diuretik odqovucu qansaxlayici belgemqetirici agrikesici yarasagaldici qusdurucu ve iltihab proseslerine qarsi tesire malikdir Istifade olunan hisseleriMualice meqsedile bitkinin cicekleri yarpaqlari budaqlari meyveleri ve toxumlari istifade edilir Istifade formalariCovher ve demleme Diger faydali xususiyyetleri ve istifadesiMeyvelerinden sorabalar murebbeler ve sekerlenmis meyveler hazirlanir Dekorativ ve boyaq bitkisir IstinadlarLinnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 183 Australian Plant Name Index ing Hemcinin bax