Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Adi xanımotu (lat. Atropa belladonna) — bitkilər aləminin quşüzümüçiçəklilər dəstəsinin quşüzümükimilər fəsiləsinin xanımotu cinsinə aid bitki növü.
| Adi xanımotu | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Adi xanımotu | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Adi xanımotu yaxşı inkişaf etmiş yoğun və ətli köklərə, qısa çoxşaxəli kökümsova malik çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi silindrik formalı, yaşıl rəngli olub, hündürlüyü 100-180 sm-ə çatır. Yarpaqları tünd yaşıl rəngli, yumurtavari formalı, zirvəsi bir qədər sivri və tam kənarlıdırlar. Gövdənin aşağı yarpaqları tək-tək yerləşərək növbəli düzülürlər, yuxarı yarpaqları isə qoşa yerləşirlər. Qoşa yarpaqların biri böyük, digəri kiçik ölçülü olur. Çiçəkləri yarpaqların qoltuğunda tək-tək inkişaf edir. Çiçək saplağı tükcüklü olub, bir qədər sallaqdır. Çiçək saplağının ucunda bir, bəzən də iki çiçək yerləşir. 5 yaşıl rəngli kasa yarpağına, 5 ləçək yarpağına, 5 erkəkciyə və bir üst yumurtalıqlı, iki yuvalı dişiçiyə malikdir. Silindrik zəngşəkilli çiçək tacı qonur-bənövşəyi rənglidir. Tacın əsasına doğru getdikcə rəngi solğunlaşır. Meyvəsi parlaq, bənövşəyi-qara rəngli, şirəli, iki yuvalı və çox toxumlu giləmeyvədir. Toxumları böyrəkşəkilli olub, qəhvəyi rənglidirlər. Bitki may-iyun aylarından başlayaraq payıza qədər çiçəkləyir.
Botaniki xarakteristikası
Çoxillik ot bitkisi olub, çoxbaşlı və çoxsaylı iri qol-budaqlı kökü vardır. Gövdəsi yoğun və şirəli bir və ya bir neçə olub, hündürlüyü 1–2 m-ə bərabərdir. Onun kənarları sadə, yuxarı hissəsi budaqlanan, metal parıltılı tükcüklərlə, bəzən isə bənövşəyi çalarlarla örtülmüşdür. Yarpaqları iri, cüt-cüt, növbəli, ellipsvari, yumurtaşəkilli, bütövkənarlı, əsası daralmış və qısa saplaqlıdır. Çiçəkləri olduqca iri, tək və ya qoşa, oturaq, qısa parıltılı-tükcüklü ayaqcığı və tükcüklü yarpaqları vardır. Ləçəkləri 5-dişcikli, qonur-bənövşəyi rəngli və boruşəkillidir. Meyvələri ikiyuvalı, çoxsaylı, şirəli qara parlaq, gilənar böyüklükdə olmaqla, tünd-bənövşəyi şirəsi vardır. Meyvələrinin dadı şirin-turşməzə olub, bütün orqanları və meyvələri zəhərlidir. Qafqaz xanımotunun iri və böyük çiçəkləri, çılpaq gövdəsi və göyümtül rəngi vardır.
Rütublətli çürüntülü torpaqlarda, dağlıq ərazilərin enliyarpaqlı meşələrdə, kiçik yarğan, çay kənarlarında və meşələrin kəsilmiş yerlərindəyaşayır.
Yarpaqları bitki çiçək açan dövrdə toplanılır. Plantasyadan əl ilə bitkinin barvermə fazasında aşağı yarusdakı iri yarpaqları əgər hava imkan verərsə yarpaq və gövdələrini toplamaq lazımdır. Təkrar toplanılma 3-5 ildən sonra aparıla bilər. Gövdəsi kiçik kəsici alətlərlə kəsilir. Kiçik kökləri torpaqdan çıxarıldıqdan sonra onu silkələyərək torpağını tökməli, iri köklərini isə qurutduqdan sonra uzununa kəsmək lazımdır. Xammal 40-450С temperaturda dərhal qurudulmalıdır.
Xammalı B siyahısında saxlanılır. Yarpaqları hiqroskopik olduğundan quru yerdə saxlanılmalıdır. Saxlanılma müddəti 2 ildir. Yarpaqları astma əleyhinə qarışığın tərkibinə daxildir.
Tərkibi və təsiri
Bütün orqanların tərkibində alkaloidlər (tropan sırası), hiosçiamin, rasemat, atropin tapılmışdır. Tərkibində az miqdarda skopolamin, atropin, apoatropin, belladon bəzən isə uçucu birləşmələr vardır. Köklərində rodobelin alkaloidi vardır. Köklərində alkoloidlərin miqdarı – 0,4 %, yarpaqlarda - 0,14-1,2%, gövdədə - 0,2-0,65%, çiçəklərdə - 0,24-0,6%, yetişmiş meyvələrində isə - 0,7%-dən ibarətdir. Bundan başqa xanımotunun yarpaqlarında kumarin qlükozidi olan metileskulin, yarpaq və köklərində kumarin skopoletin olur. Qafqaz xanımotunun yarpaqlarında da çoxlu alkaloidlər (0,7-1%) vardır. Yarpaqlarında steroidlər, fenol və onun törəmələri, flavonoidlər, kverçetin, kempferol, oksikumarin və alifatik spirtlər olur.
Spazmalotik, M-xolinoblakatr dərmandır. Qurudulmuş mədəni çoxillik ot bitkisi olan adi xanımotu və Qafqaz xanımotunun yarpaq və otları, keyfiyyətli xammal və dərman bitkisidir. Farmakoloji effekti, tərkibindəki hiosçiamin (atropin) və skopolaminin olması ilə müəyyən edilir. Mərkəzi və periferik sinir sisteminə təsir edir. Atropin daxili orqanların və mərkəzi sinir sisteminin M-xolinoreseptorlarını blokada edir. Xanımotu və atropin mərkəzi sinir sistemini oyadır, iş qabiliyyətini, əqli və fiziki qabiliyyəti gücləndirir. Ürəyin azan sinirinə təsir edərək, ürəkdöyünmə yaradır. Tənəffüsü stimullaşdırır, bronxları genişləndirir, vəzilərin sekresiyasını azaldır.
Xammalla işləyən zaman ehtiyatlı olmaq lazımdır (zəhərdir(!). Yarpaqlarından ekstrak, dəmləmə hazırlanır ki, bu da spazmolotik və ağrıkəsici təsir edir. Otundan ekstrakt, köklərindən atropin-sulfat hazırlanır. Köklərindən həb kimi “korbella”, “belloid”, draje kimi “bellaspon” hazırlanır ki, titrəyən iflic xəstəliyinin (Parkinson xəstəliyi) müalicəsində istifadə edilir. Mədə və onikibarmaq bağırsaq xorasında, pilorospazm, xroniki hiperasid qastrit, ağrı sindromu ilə müşayət edilən xroniki kolit, spastik qəbizlik, xolesistit, xolangit, öd yollarının diskenziyası, öddaşı xəstəliyi, spazm ilə müşayət edilən böyrək sancılarında istifadə edilir. M-xolinoblokatr kimi, psixatriyada, orqanizmin rezistentliyini saxlamaq üçün şizofreniyada, manikal-depressiv psixozlarda istifadə edilir. Göz praktikasında müalicəvi və diaqnostik məqsədlərdə istifadə edilir.
Yarpaq. Titrimetrik metodla alkaloidlər (qiosçiamin) 0,3%, nəmliyi 13%, 10% xlorid turşusunds həll olunmayan kül 3%, yalnız saplaqlar, oduncaqlar, qaralmış hissəciklər 4%, diametri 3 mm olan müxtəlif hissəcikləri 4%, üzvi və mineral maddələri isə 0,5%-dir.
Ot. Alkaloidlər (qiosçiamin) 0,35%, nəmliyi 13%, yarpaqları 45%, 10% xlorid turşusunda həll olunmayan kül 4%, diametri 3 mm olan müxtəlif hissəciklər 4%, üzvi maddələr 1%, mineral maddələri isə 1%-dən çox deyildir.
Kök. Alkaloidlər (qiosçiamin) 0,5%, nəmliyi 13%, kül 6%, 1 sm diametrində sınmış köklər 3%, üzvi maddələr 0,5%, mineral maddələri isə 1%-dən çox olmur.
Yayılması
Xanımotu meşələrdə, ağac kötükləri çox olan yerlərdə bitir. Krım, Qafqaz və MDB-nin Cənubi Avropa bölgələrində geniş yayılmışdır.
Tərkibi
Xanımotu bitkisinin bütün hissələrində alkaloidlər (atropin, hiossiamin, skopolamin, apoatropin, belladonnin, uçucu xassəli əsaslar—N-metilpirrolin, N-metilpirrolidin, piridin və tetrametildiaminobutan) və kumarinlər—metileskuletin, skopoletin, umbelliferon aşkar edilmişdir. ATU-da aparılan tədqiqatlar göstərmişdir ki, Azərbaycan florasında olan Qafqaz xanımotu növünün yarpaqlarında alkaloidlərin ümumi miqdarı 0,5%-ə, köklərində isə 0,55% -ə çatır.
Əsas təsiri
Bu bitki çiçəkləyən dövrdə, iyun-iyul aylarında daha zəhərli olur. Qaramal, atlar bu bitkiyə çox həssasdır. Davarlar isə bitkinin təsirinə nisbətən davamlıdır. Heyvanların xanımotundan zəhərlənməsinə az təsadüf olunur.
A.D.Turova (1987) xanımotu preparatlarının farmakoloji effektinin, əsasən atropin və skopolaminlə bağlı olduğunu göstərir. Xanımotu alkaloidləri, eləcə də, xalis atropun kiçik dozada mərkəzi sinir sisteminə oyandırıcı təsir edir, zehni və fiziki iş qabiliyyətini artırır, tənəffüsü tənzimləyir, tənəffüs mərkəzində oyancıqlığı yüksəldir, bronxları genişləndirir, tənəffüs yollarında sekresiyanı azaldır. Həzm traktının peristaltikasını və həzm vəzilərinin sekresiyasını zəiflədir. Dəridə, xüsusən də üz və boyun nahiyyəsində qan damarlarını genişləndirir, lakin bununla yanaşı, tər ifrazının azalmasına səbəb olur, çünki tər vəzilərinin funksiyasına tormozlayıçı təsir köstərir. Bəbəyi kenişləndirir—midriaz yaradır, gözün akkomodasiya qabiliyyətinin azalmasına, yaxud itməsinə səbəb olur. Onların ürəyə də təsiri xarakterikdir — belə ki, azan sinirin oyanmaları nəql etməsini zəiflətmək və ya tormozlamaqla ürək döyünmələrinin sürətlənməsinə səbəb olurlar.
Xanımotu preparatları mədə və oniki barmaq bağırsaq yaralarında, pilorospazmda, xroniki hiperasid qastritlərdə, xroniki kolitlərdə, spastik qəbizlikdə, xolesistit, xolankit və öd daşları ilə bağlı olan öd yollarının diskineziyasında, böyrək ağrılarında, bradikardiyada, ürək qlikozidlərinin qəbulu ilə əlaqədar yaranan intoksikasiyalarda, ruhi xəstəliklərdə, anesteziolokiyada, oftalmolokiyada və s. istifadə edilir. Xanımotunun alkaloidləri böyrəklər vasitəsilə orqanizmdən kənar olunur.
Bütün bunlara baxmayaraq, Bolqar ara həkimi İvan Rayevin parkinsonizm xəstəliyinin müalicəsində xanımotu köklərindən istifadə etməsini nəzərə almasaq, xanımotu bitkisindən (çox zəhərli olduğu üçün) xalq təbabətində istifadə edilmir.
İstifadə qaydası
Xanımotunun istifadəyə yararlı hissələri yarpaqları (Folium Belladonnae) və kökləridir (Radix Belladonnae). Xanımotunun yarpaqları iyun-iyul aylarında, kökləri isə payızda, yaxud erkən yazda toplanaraq, havası yaxşı dəyişilən kölgə yerdə, yaxud quruducularda 40-45° S-də qurudulur. Quru xammal zəif, xarakterik iyə malikdir. Saxlanma müddəti 2 ildir.
Xanımotu bitkisindən atropin sulfat (Atropini sulfas), quru ekstrakt (Extractum Belladonnae siccum), qatı ekstrakt (Extractum Belladonnae spissum) və çövhər (Tinctura Belladonnae) alınır. Xanımotu çıxarış-ları bir çox dərman preparatlarının: "Bekarbon", "Besa-lol", "Bepasol", "Belloid", "Bellataminal" və s. tərkibi-nə daxildir. Xanımotunun qurudulmuş yarpaqlarından astma əleyhinə siqaretin hazırlanmasında da istifadə olunur.
İstinadlar
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 181.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Adi xanimotu lat Atropa belladonna bitkiler aleminin qusuzumucicekliler destesinin qusuzumukimiler fesilesinin xanimotu cinsine aid bitki novu Adi xanimotuElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste QusuzumuciceklilerFesile QusuzumukimilerYarimfesile Triba Cins XanimotuNov Adi xanimotuBeynelxalq elmi adiAtropa belladonna L 1753Sekil axtarisiITIS 30488NCBI 33113EOL 581107 Adi xanimotu yaxsi inkisaf etmis yogun ve etli koklere qisa coxsaxeli kokumsova malik coxillik ot bitkisidir Govdesi silindrik formali yasil rengli olub hundurluyu 100 180 sm e catir Yarpaqlari tund yasil rengli yumurtavari formali zirvesi bir qeder sivri ve tam kenarlidirlar Govdenin asagi yarpaqlari tek tek yerleserek novbeli duzulurler yuxari yarpaqlari ise qosa yerlesirler Qosa yarpaqlarin biri boyuk digeri kicik olculu olur Cicekleri yarpaqlarin qoltugunda tek tek inkisaf edir Cicek saplagi tukcuklu olub bir qeder sallaqdir Cicek saplaginin ucunda bir bezen de iki cicek yerlesir 5 yasil rengli kasa yarpagina 5 lecek yarpagina 5 erkekciye ve bir ust yumurtaliqli iki yuvali disiciye malikdir Silindrik zengsekilli cicek taci qonur benovseyi renglidir Tacin esasina dogru getdikce rengi solgunlasir Meyvesi parlaq benovseyi qara rengli sireli iki yuvali ve cox toxumlu gilemeyvedir Toxumlari boyreksekilli olub qehveyi renglidirler Bitki may iyun aylarindan baslayaraq payiza qeder cicekleyir Botaniki xarakteristikasiCoxillik ot bitkisi olub coxbasli ve coxsayli iri qol budaqli koku vardir Govdesi yogun ve sireli bir ve ya bir nece olub hundurluyu 1 2 m e beraberdir Onun kenarlari sade yuxari hissesi budaqlanan metal pariltili tukcuklerle bezen ise benovseyi calarlarla ortulmusdur Yarpaqlari iri cut cut novbeli ellipsvari yumurtasekilli butovkenarli esasi daralmis ve qisa saplaqlidir Cicekleri olduqca iri tek ve ya qosa oturaq qisa pariltili tukcuklu ayaqcigi ve tukcuklu yarpaqlari vardir Lecekleri 5 discikli qonur benovseyi rengli ve borusekillidir Meyveleri ikiyuvali coxsayli sireli qara parlaq gilenar boyuklukde olmaqla tund benovseyi siresi vardir Meyvelerinin dadi sirin tursmeze olub butun orqanlari ve meyveleri zeherlidir Qafqaz xanimotunun iri ve boyuk cicekleri cilpaq govdesi ve goyumtul rengi vardir Rutubletli curuntulu torpaqlarda dagliq erazilerin enliyarpaqli meselerde kicik yargan cay kenarlarinda ve meselerin kesilmis yerlerindeyasayir Yarpaqlari bitki cicek acan dovrde toplanilir Plantasyadan el ile bitkinin barverme fazasinda asagi yarusdaki iri yarpaqlari eger hava imkan vererse yarpaq ve govdelerini toplamaq lazimdir Tekrar toplanilma 3 5 ilden sonra aparila biler Govdesi kicik kesici aletlerle kesilir Kicik kokleri torpaqdan cixarildiqdan sonra onu silkeleyerek torpagini tokmeli iri koklerini ise qurutduqdan sonra uzununa kesmek lazimdir Xammal 40 450S temperaturda derhal qurudulmalidir Xammali B siyahisinda saxlanilir Yarpaqlari hiqroskopik oldugundan quru yerde saxlanilmalidir Saxlanilma muddeti 2 ildir Yarpaqlari astma eleyhine qarisigin terkibine daxildir Terkibi ve tesiriButun orqanlarin terkibinde alkaloidler tropan sirasi hiosciamin rasemat atropin tapilmisdir Terkibinde az miqdarda skopolamin atropin apoatropin belladon bezen ise ucucu birlesmeler vardir Koklerinde rodobelin alkaloidi vardir Koklerinde alkoloidlerin miqdari 0 4 yarpaqlarda 0 14 1 2 govdede 0 2 0 65 ciceklerde 0 24 0 6 yetismis meyvelerinde ise 0 7 den ibaretdir Bundan basqa xanimotunun yarpaqlarinda kumarin qlukozidi olan metileskulin yarpaq ve koklerinde kumarin skopoletin olur Qafqaz xanimotunun yarpaqlarinda da coxlu alkaloidler 0 7 1 vardir Yarpaqlarinda steroidler fenol ve onun toremeleri flavonoidler kvercetin kempferol oksikumarin ve alifatik spirtler olur Spazmalotik M xolinoblakatr dermandir Qurudulmus medeni coxillik ot bitkisi olan adi xanimotu ve Qafqaz xanimotunun yarpaq ve otlari keyfiyyetli xammal ve derman bitkisidir Farmakoloji effekti terkibindeki hiosciamin atropin ve skopolaminin olmasi ile mueyyen edilir Merkezi ve periferik sinir sistemine tesir edir Atropin daxili orqanlarin ve merkezi sinir sisteminin M xolinoreseptorlarini blokada edir Xanimotu ve atropin merkezi sinir sistemini oyadir is qabiliyyetini eqli ve fiziki qabiliyyeti guclendirir Ureyin azan sinirine tesir ederek urekdoyunme yaradir Teneffusu stimullasdirir bronxlari genislendirir vezilerin sekresiyasini azaldir Xammalla isleyen zaman ehtiyatli olmaq lazimdir zeherdir Yarpaqlarindan ekstrak demleme hazirlanir ki bu da spazmolotik ve agrikesici tesir edir Otundan ekstrakt koklerinden atropin sulfat hazirlanir Koklerinden heb kimi korbella belloid draje kimi bellaspon hazirlanir ki titreyen iflic xesteliyinin Parkinson xesteliyi mualicesinde istifade edilir Mede ve onikibarmaq bagirsaq xorasinda pilorospazm xroniki hiperasid qastrit agri sindromu ile musayet edilen xroniki kolit spastik qebizlik xolesistit xolangit od yollarinin diskenziyasi oddasi xesteliyi spazm ile musayet edilen boyrek sancilarinda istifade edilir M xolinoblokatr kimi psixatriyada orqanizmin rezistentliyini saxlamaq ucun sizofreniyada manikal depressiv psixozlarda istifade edilir Goz praktikasinda mualicevi ve diaqnostik meqsedlerde istifade edilir Yarpaq Titrimetrik metodla alkaloidler qiosciamin 0 3 nemliyi 13 10 xlorid tursusunds hell olunmayan kul 3 yalniz saplaqlar oduncaqlar qaralmis hissecikler 4 diametri 3 mm olan muxtelif hissecikleri 4 uzvi ve mineral maddeleri ise 0 5 dir Ot Alkaloidler qiosciamin 0 35 nemliyi 13 yarpaqlari 45 10 xlorid tursusunda hell olunmayan kul 4 diametri 3 mm olan muxtelif hissecikler 4 uzvi maddeler 1 mineral maddeleri ise 1 den cox deyildir Kok Alkaloidler qiosciamin 0 5 nemliyi 13 kul 6 1 sm diametrinde sinmis kokler 3 uzvi maddeler 0 5 mineral maddeleri ise 1 den cox olmur YayilmasiXanimotu meselerde agac kotukleri cox olan yerlerde bitir Krim Qafqaz ve MDB nin Cenubi Avropa bolgelerinde genis yayilmisdir TerkibiXanimotu bitkisinin butun hisselerinde alkaloidler atropin hiossiamin skopolamin apoatropin belladonnin ucucu xasseli esaslar N metilpirrolin N metilpirrolidin piridin ve tetrametildiaminobutan ve kumarinler metileskuletin skopoletin umbelliferon askar edilmisdir ATU da aparilan tedqiqatlar gostermisdir ki Azerbaycan florasinda olan Qafqaz xanimotu novunun yarpaqlarinda alkaloidlerin umumi miqdari 0 5 e koklerinde ise 0 55 e catir Esas tesiriBu bitki cicekleyen dovrde iyun iyul aylarinda daha zeherli olur Qaramal atlar bu bitkiye cox hessasdir Davarlar ise bitkinin tesirine nisbeten davamlidir Heyvanlarin xanimotundan zeherlenmesine az tesaduf olunur A D Turova 1987 xanimotu preparatlarinin farmakoloji effektinin esasen atropin ve skopolaminle bagli oldugunu gosterir Xanimotu alkaloidleri elece de xalis atropun kicik dozada merkezi sinir sistemine oyandirici tesir edir zehni ve fiziki is qabiliyyetini artirir teneffusu tenzimleyir teneffus merkezinde oyanciqligi yukseldir bronxlari genislendirir teneffus yollarinda sekresiyani azaldir Hezm traktinin peristaltikasini ve hezm vezilerinin sekresiyasini zeifledir Deride xususen de uz ve boyun nahiyyesinde qan damarlarini genislendirir lakin bununla yanasi ter ifrazinin azalmasina sebeb olur cunki ter vezilerinin funksiyasina tormozlayici tesir kosterir Bebeyi kenislendirir midriaz yaradir gozun akkomodasiya qabiliyyetinin azalmasina yaxud itmesine sebeb olur Onlarin ureye de tesiri xarakterikdir bele ki azan sinirin oyanmalari neql etmesini zeifletmek ve ya tormozlamaqla urek doyunmelerinin suretlenmesine sebeb olurlar Xanimotu preparatlari mede ve oniki barmaq bagirsaq yaralarinda pilorospazmda xroniki hiperasid qastritlerde xroniki kolitlerde spastik qebizlikde xolesistit xolankit ve od daslari ile bagli olan od yollarinin diskineziyasinda boyrek agrilarinda bradikardiyada urek qlikozidlerinin qebulu ile elaqedar yaranan intoksikasiyalarda ruhi xesteliklerde anesteziolokiyada oftalmolokiyada ve s istifade edilir Xanimotunun alkaloidleri boyrekler vasitesile orqanizmden kenar olunur Butun bunlara baxmayaraq Bolqar ara hekimi Ivan Rayevin parkinsonizm xesteliyinin mualicesinde xanimotu koklerinden istifade etmesini nezere almasaq xanimotu bitkisinden cox zeherli oldugu ucun xalq tebabetinde istifade edilmir Istifade qaydasiXanimotunun istifadeye yararli hisseleri yarpaqlari Folium Belladonnae ve kokleridir Radix Belladonnae Xanimotunun yarpaqlari iyun iyul aylarinda kokleri ise payizda yaxud erken yazda toplanaraq havasi yaxsi deyisilen kolge yerde yaxud quruducularda 40 45 S de qurudulur Quru xammal zeif xarakterik iye malikdir Saxlanma muddeti 2 ildir Xanimotu bitkisinden atropin sulfat Atropini sulfas quru ekstrakt Extractum Belladonnae siccum qati ekstrakt Extractum Belladonnae spissum ve covher Tinctura Belladonnae alinir Xanimotu cixaris lari bir cox derman preparatlarinin Bekarbon Besa lol Bepasol Belloid Bellataminal ve s terkibi ne daxildir Xanimotunun qurudulmus yarpaqlarindan astma eleyhine siqaretin hazirlanmasinda da istifade olunur IstinadlarLinnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 181 Hemcinin bax