Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Adi pıtraq (Xanthium strumarium)
| Adi pıtraq | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: ???: Adi pıtraq | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Sinonim
- Xanthium abyssinicum Wallr.
- Xanthium acerosum Greene
- Xanthium acutilobum Millsp. & Sherff
- Xanthium acutum Greene
- Xanthium affine Greene
- Xanthium albinum subsp. ripicola (Holub) J. Dostal
- Xanthium americanum Walt.
- Xanthium americanum Walter
- Xanthium arcuatum Millsp. & Sherff
- Xanthium arenarium Lasch
- Xanthium aridum St.John
- Xanthium barcinonense Sennen
- Xanthium brevirostre Hochst. [Invalid]
- Xanthium brevirostre Wallr.
- Xanthium bubalocarpon Bush
- Xanthium californicum var. rotundifolium Widder
- Xanthium calvum Millsp. & Sherff
- Xanthium campestre Greene
- Xanthium cenchroides Millsp. & Sherff
- Xanthium chasei Fernald
- Xanthium chinense Mill.
- Xanthium chinense var. chinense
- Xanthium chinense var. globuliforme C.Shull
- Xanthium cloessplateaum D.Z.Ma
- Xanthium commune Britton
- Xanthium commune var. commune
- Xanthium cordifolium Stokes
- Xanthium crassifolium Millsp. & Sherff
- Xanthium cuneatum Moench
- Xanthium curvescens Millsp. & Sherff
- Xanthium cylindraceum Millsp. & Sherff
- Xanthium cylindricum Millsp. & Sherff
- Xanthium decalvatum Widder
- Xanthium discolor Wallr.
- Xanthium echinatum Murray
- Xanthium echinatum var. cavanillesii (Schouw) O.Bolòs & J. Vigo
- Xanthium echinatum subsp. echinatum
- Xanthium echinatum var. echinatum
- Xanthium echinatum var. italicum (Moretti) O.Bolòs & J. Vigo
- Xanthium echinatum subsp. italicum (Moretti) O.Bolòs & J. Vigo
- Xanthium echinellum Greene ex Rydb.
- Xanthium echinellum Greene
- Xanthium fuscescens Jord. & Fourr.
- Xanthium glabratum (DC.) Britton
- Xanthium glanduliferum Greene
- Xanthium globosum C.Shull
- Xanthium homothalamum Spreng.
- Xanthium indicum Klatt [Illegitimate]
- Xanthium indicum DC.
- Xanthium indicum Roxb.
- Xanthium indicum var. indicum
- Xanthium inflexum Mack. & Bush
- Xanthium italicum var. albinum Widder
- Xanthium japonicum Widder
- Xanthium leptocarpum Millsp. & Sherff
- Xanthium longirostre Wallr.
- Xanthium macounii Britton
- Xanthium macrocarpum var. glabratum DC.
- Xanthium mongolicum Kitag.
- Xanthium monoicum Gilib. [Invalid]
- Xanthium nigri Ces.
- Xanthium occidentale Bertol.
- Xanthium oligacanthum Piper
- Xanthium orientale f. laciniatum (Pouzolz) Thell. ex Widder
- Xanthium orientale var. riparium (Itzigs. & Hertsch) Adema & M. T. Jansen
- Xanthium oviforme Wallr.
- Xanthium pennsylvanicum Gand. [Illegitimate]
- Xanthium pungens var. cylindricum (Millsp. & Sherff) Widder
- Xanthium pungens var. denudatum Widder
- Xanthium pungens var. globosum (Shull) Widder
- Xanthium riparium Lasché
- Xanthium ripicola J. Holub
- Xanthium roxburghii Wallr.
- Xanthium saccharatum subsp. aciculare Widder
- Xanthium saccharatum subsp. commune (Britton) Widder
- Xanthium sibiricum var. subinerme (C.Winkl.) Widder
- Xanthium speciosum Kearney
- Xanthium sphaerocephalum Salzm. ex Ball
- Xanthium strumarium var. arenarium (Lasch) Uechtritz
- Xanthium strumarium var. canadense (Mill.) Torr. & A.Gray
- Xanthium strumarium var. glabratum (DC.) Cronquist
- Xanthium strumarium var. hausmanni Widder
- Xanthium strumarium var. oviforme (Wallr.) M.Peck
- Xanthium strumarium var. pensylvanicum (Wallr.) M.Peck
- Xanthium strumarium f. purpurascens S. Priszter
- Xanthium strumarium subsp. strumarium
- Xanthium strumarium f. strumarium
- Xanthium strumarium var. strumarium
- Xanthium strumarium var. wootonii (Cockerell) W.C.Martin & C.R.Hutchins
- Xanthium strumarium var. wootonii (Cockerell) M.Peck
- Xanthium varians Greene
- Xanthium wootoni Cockerell ex de Vries
- Xanthium wootonii Cockerell
Botaniki təsviri
Hündürlüyü 20–60 sm olan qısa xovlu-tüklü birillik bitkidir. Gövdəsi budaqlıdır. Yarpaqları uzun saplaqlı, enli yumurtavari, üçdilimli, azacıq ürəkvaridir, qıraqları qeyri-bərabər diş-dişli, altdan bir qədər solğundur. Səbətləri sünbül şəklində yarpaq qoltuğunda yığılmışlar. Dişi səbətlərin meyvəyanı sarğısı 10–15 mm uzunluqda, elliptik, bozumtul-yaşıl rəngdə, tüklücədir, ucunda iki haçalanan tikan olan qopartikanla örtülmüşdür. İyun-avqust aylarında çiçəkləyir, avqustoktyabr aylarında meyvə verir.
Mənşəyi və yayılması
Adi pıtraq boreal coğrafi tipinin avropa sinfinin aralıq dənizi-avropa qrupuna aiddir. Avropa, Aralıq dənizi, Balkan-Kiçik Asiya ölkələri, Şimali Amerika, İran, Əfqanıstan, Rusiya, Ukrayna, Orta Asiya və Qafqazda yayılmışdır. Azərbaycanda adi pıtraq Böyük Qafqazın Quba massivi, Abşeron, Samur-Dəvəçi, Kür-Araz və Lənkəran ovalıqları, Kür düzənliyi, Alazan-Əyriçay vadisi və Lənkəranın dağlıq hissəsində arandan aşağı dağ qurşağına kimi (dəniz səviyyəsindən 800 (900) m qədər) bitir. Ekoloji qrup və bitdiyi yerlər. Kseromezofitdir, meşə-kol və alaq bitkilik tiplərində rast gəlir. Alaq bitkisi kimi əkinlərdə, bostanlarda, dəniz sahilində qumsallıqlarda, baxımsız (zibillik) olan yerlərdə, yol kənarlarında, meşələrdə, kolluqlarda və çaqıl daşlıqlarda kiçik (3–7 fərd) qruplar əmələ gətirir.
Kimyəvi tərkibi
Flavonoid, efir və piyli yağlar, alkaloid, C və B1 vitaminləri, aşı və acı maddələri, steroid, saponin, fenol-karbon turşuları və seskviterpenoidlərlə zəngindir.
Təsiri və tətbiqi
Eksperimental və ya klinik olaraq Çin, Koreya, Hind və xalq təbabətində, homeopatiya və farmakoligiyada, eləcə də baytarlıqda tətbiq edilir. Əsasən qaraciyər, sidik kisəsi, kolit, dizenteriya, bəd xassəli şişlər, bronxial astma, astsit, artrit, allergiya, göz, skrofulyoz, dəri, sarılıq, babasil və zob xəstəliklərində, kəskin respirator infeksiyalar, ishal, soyuq dəymə və əqrəbvurma zamanı istifadə olunur. Ağrıkəsici, tərlədici, sakitləşdirici, yarasağaldıcı, büzüşdürücü, hərarəti salan, antihelmint, antiseptik, antibakterial və fungisid təsirə malikdir.
Əkstəsirləri
Zəhərli bitki olduğuna görə həkim məsləhəti ilə istifadə olunmalıdır.
Hamiləlik dövründə istifadə etmək olmaz.
İstifadə olunan hissələri
Müalıcə məqsədilə bitkinin yerüstü hissəsi, yarpaqları, meyvələri və kökləri istifadə edilir.
İstifadə formaları.
Dəmləmə, cövhər və şirəsi.
Faydaları
Vitaminli, bal verən və boyaq bitkisidir.
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 987.
- Adi pıtraq:''The Plant List saytında takson barədə məlumat. (ing.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Adi pitraq Xanthium strumarium Adi pitraqElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste AstraciceklilerFesile MurekkebciceklilerYarimfesile AsteroideaeTriba Yarimtriba Cins Xanthium Adi pitraqBeynelxalq elmi adiXanthium strumarium L 1753Sekil axtarisiITIS 38692NCBI 318068EOL 6232736SinonimXanthium abyssinicum Wallr Xanthium acerosum Greene Xanthium acutilobum Millsp amp Sherff Xanthium acutum Greene Xanthium affine Greene Xanthium albinum subsp ripicola Holub J Dostal Xanthium americanum Walt Xanthium americanum Walter Xanthium arcuatum Millsp amp Sherff Xanthium arenarium Lasch Xanthium aridum St John Xanthium barcinonense Sennen Xanthium brevirostre Hochst Invalid Xanthium brevirostre Wallr Xanthium bubalocarpon Bush Xanthium californicum var rotundifolium Widder Xanthium calvum Millsp amp Sherff Xanthium campestre Greene Xanthium cenchroides Millsp amp Sherff Xanthium chasei Fernald Xanthium chinense Mill Xanthium chinense var chinense Xanthium chinense var globuliforme C Shull Xanthium cloessplateaum D Z Ma Xanthium commune Britton Xanthium commune var commune Xanthium cordifolium Stokes Xanthium crassifolium Millsp amp Sherff Xanthium cuneatum Moench Xanthium curvescens Millsp amp Sherff Xanthium cylindraceum Millsp amp Sherff Xanthium cylindricum Millsp amp Sherff Xanthium decalvatum Widder Xanthium discolor Wallr Xanthium echinatum Murray Xanthium echinatum var cavanillesii Schouw O Bolos amp J Vigo Xanthium echinatum subsp echinatum Xanthium echinatum var echinatum Xanthium echinatum var italicum Moretti O Bolos amp J Vigo Xanthium echinatum subsp italicum Moretti O Bolos amp J Vigo Xanthium echinellum Greene ex Rydb Xanthium echinellum Greene Xanthium fuscescens Jord amp Fourr Xanthium glabratum DC Britton Xanthium glanduliferum Greene Xanthium globosum C Shull Xanthium homothalamum Spreng Xanthium indicum Klatt Illegitimate Xanthium indicum DC Xanthium indicum Roxb Xanthium indicum var indicum Xanthium inflexum Mack amp Bush Xanthium italicum var albinum Widder Xanthium japonicum Widder Xanthium leptocarpum Millsp amp Sherff Xanthium longirostre Wallr Xanthium macounii Britton Xanthium macrocarpum var glabratum DC Xanthium mongolicum Kitag Xanthium monoicum Gilib Invalid Xanthium nigri Ces Xanthium occidentale Bertol Xanthium oligacanthum Piper Xanthium orientale f laciniatum Pouzolz Thell ex Widder Xanthium orientale var riparium Itzigs amp Hertsch Adema amp M T Jansen Xanthium oviforme Wallr Xanthium pennsylvanicum Gand Illegitimate Xanthium pungens var cylindricum Millsp amp Sherff Widder Xanthium pungens var denudatum Widder Xanthium pungens var globosum Shull Widder Xanthium riparium Lasche Xanthium ripicola J Holub Xanthium roxburghii Wallr Xanthium saccharatum subsp aciculare Widder Xanthium saccharatum subsp commune Britton Widder Xanthium sibiricum var subinerme C Winkl Widder Xanthium speciosum Kearney Xanthium sphaerocephalum Salzm ex Ball Xanthium strumarium var arenarium Lasch Uechtritz Xanthium strumarium var canadense Mill Torr amp A Gray Xanthium strumarium var glabratum DC Cronquist Xanthium strumarium var hausmanni Widder Xanthium strumarium var oviforme Wallr M Peck Xanthium strumarium var pensylvanicum Wallr M Peck Xanthium strumarium f purpurascens S Priszter Xanthium strumarium subsp strumarium Xanthium strumarium f strumarium Xanthium strumarium var strumarium Xanthium strumarium var wootonii Cockerell W C Martin amp C R Hutchins Xanthium strumarium var wootonii Cockerell M Peck Xanthium varians Greene Xanthium wootoni Cockerell ex de Vries Xanthium wootonii CockerellBotaniki tesviriHundurluyu 20 60 sm olan qisa xovlu tuklu birillik bitkidir Govdesi budaqlidir Yarpaqlari uzun saplaqli enli yumurtavari ucdilimli azaciq urekvaridir qiraqlari qeyri beraber dis disli altdan bir qeder solgundur Sebetleri sunbul seklinde yarpaq qoltugunda yigilmislar Disi sebetlerin meyveyani sargisi 10 15 mm uzunluqda elliptik bozumtul yasil rengde tuklucedir ucunda iki hacalanan tikan olan qopartikanla ortulmusdur Iyun avqust aylarinda cicekleyir avqustoktyabr aylarinda meyve verir Menseyi ve yayilmasiAdi pitraq boreal cografi tipinin avropa sinfinin araliq denizi avropa qrupuna aiddir Avropa Araliq denizi Balkan Kicik Asiya olkeleri Simali Amerika Iran Efqanistan Rusiya Ukrayna Orta Asiya ve Qafqazda yayilmisdir Azerbaycanda adi pitraq Boyuk Qafqazin Quba massivi Abseron Samur Deveci Kur Araz ve Lenkeran ovaliqlari Kur duzenliyi Alazan Eyricay vadisi ve Lenkeranin dagliq hissesinde arandan asagi dag qursagina kimi deniz seviyyesinden 800 900 m qeder bitir Ekoloji qrup ve bitdiyi yerler Kseromezofitdir mese kol ve alaq bitkilik tiplerinde rast gelir Alaq bitkisi kimi ekinlerde bostanlarda deniz sahilinde qumsalliqlarda baximsiz zibillik olan yerlerde yol kenarlarinda meselerde kolluqlarda ve caqil dasliqlarda kicik 3 7 ferd qruplar emele getirir Kimyevi terkibiFlavonoid efir ve piyli yaglar alkaloid C ve B1 vitaminleri asi ve aci maddeleri steroid saponin fenol karbon tursulari ve seskviterpenoidlerle zengindir Tesiri ve tetbiqiEksperimental ve ya klinik olaraq Cin Koreya Hind ve xalq tebabetinde homeopatiya ve farmakoligiyada elece de baytarliqda tetbiq edilir Esasen qaraciyer sidik kisesi kolit dizenteriya bed xasseli sisler bronxial astma astsit artrit allergiya goz skrofulyoz deri sariliq babasil ve zob xesteliklerinde keskin respirator infeksiyalar ishal soyuq deyme ve eqrebvurma zamani istifade olunur Agrikesici terledici sakitlesdirici yarasagaldici buzusdurucu herareti salan antihelmint antiseptik antibakterial ve fungisid tesire malikdir Ekstesirleri Zeherli bitki olduguna gore hekim mesleheti ile istifade olunmalidir Hamilelik dovrunde istifade etmek olmaz Istifade olunan hisseleri Mualice meqsedile bitkinin yerustu hissesi yarpaqlari meyveleri ve kokleri istifade edilir Istifade formalari Demleme covher ve siresi Faydalari Vitaminli bal veren ve boyaq bitkisidir Linnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 987 Adi pitraq The Plant List saytinda takson barede melumat ing