Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Adi ağboğaz bülbül (lat. Irania gutturalis) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin sərçəkimilər dəstəsinin milçəkqapanlar fəsiləsinin ağboğaz bülbül cinsinə aid heyvan növü. Azərbaycanda təhlükədə olan quşlar siyahısına daxil edilmişdir.
| Adi ağboğaz bülbül | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Klad: Yarımdəstə: İnfradəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Cins: Növ: Adi ağboğaz bülbül | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Təsviri
Boyu və hərəkətləri ilə bülbülü xatırladır. Üst tərəfi göy rəngə çalan boz, quyruğu, yanaqları qara, qaşı və boyunu ağdır. Qaramtıl-qəhvəyi rəngdə olan dişinin quyruğu tünd qəhvəyi, gövdə yanları narıncı, boğazı ağımtıl, boğazı əhatə edən başın yanı və sinəsi çirkli bozdur. Erkəyin üst tərəfi mavi boz olub, qara quyruğu və qırmızı sinəsi ilə seçilir. Dişisi erkəyə nisbətən sadədir. Daha qəhvəyi və boz yanaqlıdır. Alt tərəfində yalnız yanı qırmızıdır və qara quyruğu ilə dərhal seçilir. Cavan fərdləri xallıdır. Hər iki cinsiyyətdə ayaqlar qaradır, güclü dimdiyə malikdirlər. Quru yamacların kolluqlarla örtülü qayalıqlarında yaşayır və yuvalayır. Yuvaya 4-5 yumurta qoyur. Kürt müddəti 13-14 gün, bala çıxartma müddəti 12-15 gündür. Boyu 16,5 sm, qanad açıqlığı 28 sm və çəkisi 22 q-dır. Əsasən cücülərlə qidalanır, bəzən qida rasionuna giləmeyvələr əlavə olunur.
Yayılması
Növün böyük bir yayılma arealı vardır. Tam müəyyənləşdirilməməsinə baxmayaraq, Qərbi Afrikada 1,000,000 km²-lik bir sahədə yayıldığı qeyd olunur. İran, Qərbi Türkistan, İraq və Aralıq dənizi ətrafında yuvalayır. Qışı Afrikanın şərqində keçirir. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Zəngəzur Milli Parkı ərazisində; Arpacay, Çəhriçay, Bicənək kəndinin qayalıq-kolluq ərazilərində müşahidə olunmuşdur. Azərbaycanda yuvalayan köçəri quşdur. Avropada çox nadir müşahidə olunur.
Həyat tərzi
1000-1400 m hündürlükdə, əsasən 1100-1200 m-də rast gəlinir. Yuvasını ot və müxtəlif köklərdən qurur. Dişi yuvaya ellipsşəkilli, sarimtıl və ya qızıla çalan qəhvəyi ləkəli, yaşıla çalan mavi rəngdə 4-5 yumurta qoyur. Yuvası dairəvi şəkildədir.
Yuvanın xarici tərəfi, qurumuş ot, çalı, çırpı və ağac qabığından ibarət olmasına baxmayaraq, içərisi yumşaq olub, bitki toxumu, lələk, bez parçaları, kağız, qoyun yunu ilə döşənir. Erkək yalnız dişi yuvada olmadıqda yumurtaları qızdırır.
Sayı
Naxçıvan Muxtar Respublikasının quru sahələrin kolluqlarında yayılmışdır. Optimal şəraitdə yayıldığı ərazidə 4-5 km²-də 2-3 fərddən çox olmur. Yayıldığı ərazidə ümumi sayı təxminən 20-40 cütdür. Avropa üzrə sayı 410000 ilə 920000 cüt olduğu qeyd edilir.
Azalma səbəbləri
Davamsız otarma nəticəsində kolluqların yeni pöhrələrinin məhv edilməsi, kolluqların qırılması, yandırılması, əkin sahələrinə çevrilməsi.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər
Yaşayış ərazilərindən bəzi yerlərin, qoruq, milli park və yasaqlıqların tərkibində olması faydalı olmuş Avropa mühafizə statusuna, Bern konvensiyasına, Azərbaycanın (1989) və Naxçıvan MR-in (2006) Qırmızı kitablarına daxil edilmişdir.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər
Yaşayış ərazilərində otarmanın məhdudlaşdırılması, kolluqların bərpası və bu növ haqqında ətrafda yaşayan əhali arasında təbliğat.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1999.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Adi agbogaz bulbul lat Irania gutturalis heyvanlar aleminin xordalilar tipinin quslar sinfinin sercekimiler destesinin milcekqapanlar fesilesinin agbogaz bulbul cinsine aid heyvan novu Azerbaycanda tehlukede olan quslar siyahisina daxil edilmisdir Adi agbogaz bulbulElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarSinif QuslarInfrasinif YenidamaqlilarKlad Klad Klad Klad Klad Klad Deste SercekimilerKlad Yarimdeste Oxuyan sercelerInfradeste Fesileustu Fesile MilcekqapanlarCins Agbogaz bulbulNov Adi agbogaz bulbulBeynelxalq elmi adiIrania gutturalis Felix Edouard Guerin Meneville 1843 Sekil axtarisiITIS 560607NCBI 758447TesviriBoyu ve hereketleri ile bulbulu xatirladir Ust terefi goy renge calan boz quyrugu yanaqlari qara qasi ve boyunu agdir Qaramtil qehveyi rengde olan disinin quyrugu tund qehveyi govde yanlari narinci bogazi agimtil bogazi ehate eden basin yani ve sinesi cirkli bozdur Erkeyin ust terefi mavi boz olub qara quyrugu ve qirmizi sinesi ile secilir Disisi erkeye nisbeten sadedir Daha qehveyi ve boz yanaqlidir Alt terefinde yalniz yani qirmizidir ve qara quyrugu ile derhal secilir Cavan ferdleri xallidir Her iki cinsiyyetde ayaqlar qaradir guclu dimdiye malikdirler Quru yamaclarin kolluqlarla ortulu qayaliqlarinda yasayir ve yuvalayir Yuvaya 4 5 yumurta qoyur Kurt muddeti 13 14 gun bala cixartma muddeti 12 15 gundur Boyu 16 5 sm qanad aciqligi 28 sm ve cekisi 22 q dir Esasen cuculerle qidalanir bezen qida rasionuna gilemeyveler elave olunur YayilmasiNovun boyuk bir yayilma areali vardir Tam mueyyenlesdirilmemesine baxmayaraq Qerbi Afrikada 1 000 000 km lik bir sahede yayildigi qeyd olunur Iran Qerbi Turkistan Iraq ve Araliq denizi etrafinda yuvalayir Qisi Afrikanin serqinde kecirir Naxcivan Muxtar Respublikasinin Zengezur Milli Parki erazisinde Arpacay Cehricay Bicenek kendinin qayaliq kolluq erazilerinde musahide olunmusdur Azerbaycanda yuvalayan koceri qusdur Avropada cox nadir musahide olunur Heyat terzi1000 1400 m hundurlukde esasen 1100 1200 m de rast gelinir Yuvasini ot ve muxtelif koklerden qurur Disi yuvaya ellipssekilli sarimtil ve ya qizila calan qehveyi lekeli yasila calan mavi rengde 4 5 yumurta qoyur Yuvasi dairevi sekildedir Yuvanin xarici terefi qurumus ot cali cirpi ve agac qabigindan ibaret olmasina baxmayaraq icerisi yumsaq olub bitki toxumu lelek bez parcalari kagiz qoyun yunu ile dosenir Erkek yalniz disi yuvada olmadiqda yumurtalari qizdirir SayiNaxcivan Muxtar Respublikasinin quru sahelerin kolluqlarinda yayilmisdir Optimal seraitde yayildigi erazide 4 5 km de 2 3 ferdden cox olmur Yayildigi erazide umumi sayi texminen 20 40 cutdur Avropa uzre sayi 410000 ile 920000 cut oldugu qeyd edilir Azalma sebebleriDavamsiz otarma neticesinde kolluqlarin yeni pohrelerinin mehv edilmesi kolluqlarin qirilmasi yandirilmasi ekin sahelerine cevrilmesi Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirlerYasayis erazilerinden bezi yerlerin qoruq milli park ve yasaqliqlarin terkibinde olmasi faydali olmus Avropa muhafize statusuna Bern konvensiyasina Azerbaycanin 1989 ve Naxcivan MR in 2006 Qirmizi kitablarina daxil edilmisdir Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirlerYasayis erazilerinde otarmanin mehdudlasdirilmasi kolluqlarin berpasi ve bu nov haqqinda etrafda yasayan ehali arasinda tebligat IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1999 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3Hemcinin bax