Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məlumatı yoxla. Bu məqalədə verilən dəqiqliyini və məlumatların yoxlamaq lazımdır. aydınlaşdırılmalıdır. |
Bu məqalədə heç bir məlumatın mənbəsi . |
Zəncirotu və ya acıqovuq (lat. Taraxacum) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsindən çoxillik bitki cinsi. Yoğunlaşmış kökləri tipik şaqulidir. Kökətrafı yarpaqları rozet şəkillidir. İçiboş yarpaqsız gövdələrinin ucunda bir çiçək qrupu (səbətcik) əmələ gəlir. Çiçəyi qızılı-sarı, ikicinsiyyətli, meyvəsi toxumçadır. Köklərində süd şirəsi, yarpaq və çiçəklərində S, B2 vitaminləri, karotin var. Antarktidadan başqa bütün qitələrdə təsadüf edilir. Azərbaycanda 13 növü bitir. Bəzi növlərinin kökündə kauçuk var.
| Zəncirotu | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Zəncirotu | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Botaniki xarakteristikası
Çoxillik ot bitkisi olub, qısa və lətli, kiçikbudaqlı olub, mil köklüdür. Yarpaq və kökətrafı çətiri çılpaq və ya dalğın-tükcüklü, uzunluğu 10–25 sm, dərin qayığabənzər-lələkli, tədricən daralan, uzun qanadlı saplaqdan ibarətdir. Çiçəkqruplarının uzunluğu 30 sm, silindrik, içiboş, kənarları çılpaq və yuxarıdan hörümçək toruna bənzər yumşaq tüklüdür. Çiçəkləri iri səbətdə toplanmaqla, diametri 5 sm-dir. Çiçəkləri ikicinsli, dilşəkilli və açıq-sarı rənglidir.
Çəmənlik, örüş, yol kənarlarında, küçə, imarət, park ətrafındakı alaq bitkiliyində və əkin sahələrində yaşayır.
Kökünün uzunluğu 2–15 sm, eni 0,3–3 sm, sadə və ya az budaqlanan, uzununa qırışıq, bəzən spiralşəkilli, həddən artıq burulmuş, sıx və ağırdır. Kökün mərkəzi böyük olmayan sarı və ya sarımtıl-qonur oduncaqdan ibarət olmaqla, ətrafı nəzərəçarpacaq dərəcədə gümüşü-ağ rəng əhatə etmişdir. Digər qatı qonur konsentrasiyalı və südəbənzər rəngli olur. Xaricdən rəngi açıq və ya tünd-qonur, iysiz, xoş tamlı və acı dadlı olur. Kökləri yazda bitkilər cücərən zaman (aprel və mayın əvvəli) və ya payızda (sentyabr-oktyabr) toplanılır. Kökləri şumun15–25 sm dərinliyində olur. Bərkimiş torpaqlarda, incə kökləri xeyli çox olub, müxtəlif süxurlar tərəfindən ovxalanır. Toplanılan sahələrdən təkrar tədarük edilməsi 2–3 ildən bir mümkündür. Köklərini torpağı qazaraq çıxarmaq lazımdır. Toplanılan nazik yan kökləri dərhal soyuq suya qoyulmalıdır. Toplanılan xammal açıq, lakin kölgəli, yaxşı ventiliyasiyalı naveslərdə, çardaxda və ya 40–50ОС temperaturda quruducu şkafda qurudulmalıdır. Bu zaman nazik doğranmış xammal 3–5 sm qalınlığında sərilməli və mütəmadi olaraq çevrilməlidir. Bu halda çıxım 33–35%-ə qədər olur.
Anbar zərərvericilərindən qorumaqla, quru, havası yaxşı dəyişilən yerlərdə saxlanılmalıdır. Saxlanılma müddəti 5 ildir.
İstinadlar
- Weber G. H., Wiggers F. H. Primitiae Florae Holsaticae.
- S. C. İbadullayeva, M. C. Qəhrəmanova, Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
Həmçinin bax
 | İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Melumati yoxla Bu meqalede verilen faktlarin deqiqliyini ve melumatlarin etibarliligini yoxlamaq lazimdir Muzakire sehifesinde aydinlasdirilmalidir Bu meqalede hec bir melumatin menbesi gosterilmemisdir Lutfen etibarli menbeler elave etmekle meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Qerez yaradan menbesiz hisseler muzakiresiz siline biler Zencirotu ve ya aciqovuq lat Taraxacum murekkebcicekliler fesilesinden coxillik bitki cinsi Yogunlasmis kokleri tipik saqulidir Koketrafi yarpaqlari rozet sekillidir Icibos yarpaqsiz govdelerinin ucunda bir cicek qrupu sebetcik emele gelir Ciceyi qizili sari ikicinsiyyetli meyvesi toxumcadir Koklerinde sud siresi yarpaq ve ciceklerinde S B2 vitaminleri karotin var Antarktidadan basqa butun qitelerde tesaduf edilir Azerbaycanda 13 novu bitir Bezi novlerinin kokunde kaucuk var ZencirotuElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste AstraciceklilerFesile MurekkebciceklilerYarimfesile KasnikimilerTriba Yarimtriba Cins ZencirotuBeynelxalq elmi adiTaraxacum F H Wigg 1780Sekil axtarisiITIS 36199NCBI 49743EOL 49106ZencirotuBotaniki xarakteristikasiCoxillik ot bitkisi olub qisa ve letli kicikbudaqli olub mil kokludur Yarpaq ve koketrafi cetiri cilpaq ve ya dalgin tukcuklu uzunlugu 10 25 sm derin qayigabenzer lelekli tedricen daralan uzun qanadli saplaqdan ibaretdir Cicekqruplarinin uzunlugu 30 sm silindrik icibos kenarlari cilpaq ve yuxaridan horumcek toruna benzer yumsaq tukludur Cicekleri iri sebetde toplanmaqla diametri 5 sm dir Cicekleri ikicinsli dilsekilli ve aciq sari renglidir Cemenlik orus yol kenarlarinda kuce imaret park etrafindaki alaq bitkiliyinde ve ekin sahelerinde yasayir Kokunun uzunlugu 2 15 sm eni 0 3 3 sm sade ve ya az budaqlanan uzununa qirisiq bezen spiralsekilli hedden artiq burulmus six ve agirdir Kokun merkezi boyuk olmayan sari ve ya sarimtil qonur oduncaqdan ibaret olmaqla etrafi nezerecarpacaq derecede gumusu ag reng ehate etmisdir Diger qati qonur konsentrasiyali ve sudebenzer rengli olur Xaricden rengi aciq ve ya tund qonur iysiz xos tamli ve aci dadli olur Kokleri yazda bitkiler cuceren zaman aprel ve mayin evveli ve ya payizda sentyabr oktyabr toplanilir Kokleri sumun15 25 sm derinliyinde olur Berkimis torpaqlarda ince kokleri xeyli cox olub muxtelif suxurlar terefinden ovxalanir Toplanilan sahelerden tekrar tedaruk edilmesi 2 3 ilden bir mumkundur Koklerini torpagi qazaraq cixarmaq lazimdir Toplanilan nazik yan kokleri derhal soyuq suya qoyulmalidir Toplanilan xammal aciq lakin kolgeli yaxsi ventiliyasiyali naveslerde cardaxda ve ya 40 50OS temperaturda quruducu skafda qurudulmalidir Bu zaman nazik dogranmis xammal 3 5 sm qalinliginda serilmeli ve mutemadi olaraq cevrilmelidir Bu halda cixim 33 35 e qeder olur Anbar zerervericilerinden qorumaqla quru havasi yaxsi deyisilen yerlerde saxlanilmalidir Saxlanilma muddeti 5 ildir IstinadlarWeber G H Wiggers F H Primitiae Florae Holsaticae S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333Hemcinin bax Ikilepeliler ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin