Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çapaq (lat. Abramis brama) çəkilər fəsiləsinin çapaqlar cinsinə aid növ.
| Çapaq | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Çapaq | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Yayılması
Baltik, Qara, Azov, Xəzər və Aral dənizləri hövzələrinin çay və göllərində,eləcə də Ağ dənizdə və Peçorada yayılmışdır. Xəzərdə -Abramis brama orientalis Berg yarımnövü yaşayır.Arealı bütün iri çayların-Volqa, Ural, Terek, Kür çaylarının aşağı axarını,eləcə də Lənkəran sahillərinin kiçik çaylarını əhatə edir.Kür silsilə su anbarlarında və Kürətrafı göllərdə nisbətən çoxsaylıdır. Xəzərin Abşeron yarımadasından şimalda və cənubda da, Dəvəçi limanı və Kiçik Qızılağac körfəzində də rast gəlinir.
Morfoloji əlamətləri
Şərq çapağının bədəni hündürdür. Başı balacadır. Ağzı yarımaltdır. Cavanları gümüşü, yaşlıları daha tünd olub , qızılı rəngə çalır. Üzgəcləri boz, anal üzgəci uzundur. Döş üzgəclərini bükdükdə ucları qarın üzgəclərinin qaidəsinə çatır, bəzən ötüb keçir. Qarın üzgəcləri anus üzgəcinə qədər çatır. Qarın üzgəclərinin gerisində pulcuqla örtülü olmayan omurğa vardır. Kür çayında ovlanan çapağın bədən uzunluğu 23-39 sm, orta hesabla 31,1 sm, bədən kütləsi orta hesabla 631 q olur. Bel üzgəcində 9-10, anal üzgəcində 25-30 şüa, yan xətt orqanında 50-56 pulcuq var.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Çapaq sakit axan isti sularda daha çox olur. Adətən yarımkeçici və oturaq formalar əmələ gətirir. Göllərdə və su anbarlarında oturaq populyasiyalar da əmələ gətirir. Çapağın Kür çayına miqrasiyası oktyabrın axırlarında başlayır və martın axırlarında qurtarır, çaya girmənin qızğın vaxtı dekabr-yanvar aylarında müşahidə olunur. Başlıca olaraq bentosyeyən balıqdır. Cənub dənizlərinin,o sıradan Xəzərin şortəhər sahələrində ilbizlər,qurdlar,həşərat sürfələri və xərçəngkimilərlə qidalanır. Kür çayında ovlanan çapağın qidasının ısas hissəsini xironomid sürfələri, yanüzənlər və tsikloplar, az miqdarda bitkilər təşkil edir.
Çoxalması
Sırf şirinsu fərdləri əsasən 3 yaşlarında,ən azı 22-23 sm ölçüdə cinsi yetkinliyə çatır.Kürütökmə aprelin üçüncü ongünlüyündən başlanır. Kürüsünü 1 metr və daha artıq dərinlikdə, zəif axan sularda bitki üzərinə tökür. Yarımkeçici çapaq daha intensiv böyüyərək 3-4 yaşlarında,orta uzunluğu 25 sm-ə çatarkən yetişir. Kürütökmə müddəti və şəraiti şirinsu formasında olduğu kimidir. Kürətrafı su hövzələrə girən balıqlarda isə məhsuldarlıq daha yüksəkdir və orta hesabla 100 min kürü təşkil edir. Temperaturdan asılı olaraq inkubasiya dövrü bir həftəyə yaxındır. Tam yetişmiş kürünün diametri 0,92-1,26 mm, orta hesabla 1,14 mm olur. Mayalandıqdan sonra kürünün diametri 2,0 mm çatır.
Təsərrüfat əhəmiyyəti
Xəzərdə çapağın təsərrüfat əhəmiyyəti böyük,Azərbaycanın balıq ovunda isə ümumi miqdarı aşağıdır. Hazırda Mingəçevir su anbarında daha çox çapaq ovlanır.May-iyunda çapaq böyük kürütökmə sürüləri əmələ gətirərək sahil dayazlığına yanaşarkən onların qeyri- qanuni ovu aparılır. Kürün axını tənzimləndikdən sonra onun aşağı axarında çapaq ehtiyatları balıqartırma təsərrüfatlarının və qismən təbii kürütökmənin hesabına təmin edilir.
Ədəbiyyat
- Azərbaycanın Heyvanlar aləmi III cild.Bakı,Elm 2004,səh83
- H.S.Abbasov,R.V.Hacıyev İxtiologiya.Bakı,2007,səh180
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- Əsgerov F.S., Zaytsev Y.Y., Qasımov R.Y., Quliyev Z.«Biomüxtəliflik: Xəzərin əsrarəngiz balıqları» “Bəşər-XXI” nəşriyyatı, Bakı, 2003,
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Capaq lat Abramis brama cekiler fesilesinin capaqlar cinsine aid nov CapaqElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir CapaqBeynelxalq elmi adiAbramis brama L 1758Sekil axtarisiITIS 163666NCBI 38527EOL 46581641YayilmasiBaltik Qara Azov Xezer ve Aral denizleri hovzelerinin cay ve gollerinde elece de Ag denizde ve Pecorada yayilmisdir Xezerde Abramis brama orientalis Berg yarimnovu yasayir Areali butun iri caylarin Volqa Ural Terek Kur caylarinin asagi axarini elece de Lenkeran sahillerinin kicik caylarini ehate edir Kur silsile su anbarlarinda ve Kuretrafi gollerde nisbeten coxsaylidir Xezerin Abseron yarimadasindan simalda ve cenubda da Deveci limani ve Kicik Qizilagac korfezinde de rast gelinir Morfoloji elametleriSerq capaginin bedeni hundurdur Basi balacadir Agzi yarimaltdir Cavanlari gumusu yaslilari daha tund olub qizili renge calir Uzgecleri boz anal uzgeci uzundur Dos uzgeclerini bukdukde uclari qarin uzgeclerinin qaidesine catir bezen otub kecir Qarin uzgecleri anus uzgecine qeder catir Qarin uzgeclerinin gerisinde pulcuqla ortulu olmayan omurga vardir Kur cayinda ovlanan capagin beden uzunlugu 23 39 sm orta hesabla 31 1 sm beden kutlesi orta hesabla 631 q olur Bel uzgecinde 9 10 anal uzgecinde 25 30 sua yan xett orqaninda 50 56 pulcuq var Yasayis yeri ve heyat terziCapaq sakit axan isti sularda daha cox olur Adeten yarimkecici ve oturaq formalar emele getirir Gollerde ve su anbarlarinda oturaq populyasiyalar da emele getirir Capagin Kur cayina miqrasiyasi oktyabrin axirlarinda baslayir ve martin axirlarinda qurtarir caya girmenin qizgin vaxti dekabr yanvar aylarinda musahide olunur Baslica olaraq bentosyeyen baliqdir Cenub denizlerinin o siradan Xezerin sorteher sahelerinde ilbizler qurdlar heserat surfeleri ve xercengkimilerle qidalanir Kur cayinda ovlanan capagin qidasinin isas hissesini xironomid surfeleri yanuzenler ve tsikloplar az miqdarda bitkiler teskil edir CoxalmasiSirf sirinsu ferdleri esasen 3 yaslarinda en azi 22 23 sm olcude cinsi yetkinliye catir Kurutokme aprelin ucuncu ongunluyunden baslanir Kurusunu 1 metr ve daha artiq derinlikde zeif axan sularda bitki uzerine tokur Yarimkecici capaq daha intensiv boyuyerek 3 4 yaslarinda orta uzunlugu 25 sm e catarken yetisir Kurutokme muddeti ve seraiti sirinsu formasinda oldugu kimidir Kuretrafi su hovzelere giren baliqlarda ise mehsuldarliq daha yuksekdir ve orta hesabla 100 min kuru teskil edir Temperaturdan asili olaraq inkubasiya dovru bir hefteye yaxindir Tam yetismis kurunun diametri 0 92 1 26 mm orta hesabla 1 14 mm olur Mayalandiqdan sonra kurunun diametri 2 0 mm catir Teserrufat ehemiyyetiXezerde capagin teserrufat ehemiyyeti boyuk Azerbaycanin baliq ovunda ise umumi miqdari asagidir Hazirda Mingecevir su anbarinda daha cox capaq ovlanir May iyunda capaq boyuk kurutokme suruleri emele getirerek sahil dayazligina yanasarken onlarin qeyri qanuni ovu aparilir Kurun axini tenzimlendikden sonra onun asagi axarinda capaq ehtiyatlari baliqartirma teserrufatlarinin ve qismen tebii kurutokmenin hesabina temin edilir EdebiyyatAzerbaycanin Heyvanlar alemi III cild Baki Elm 2004 seh83 H S Abbasov R V Haciyev Ixtiologiya Baki 2007 seh180IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 Esgerov F S Zaytsev Y Y Qasimov R Y Quliyev Z Biomuxteliflik Xezerin esrarengiz baliqlari Beser XXI nesriyyati Baki 2003