Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1977-ci ildə Moskvada törədilən terror aktları
8 yanvar 1977-ci ildə Moskvada bir neçə terror aktı həyata keçirilmişdi: 17:33-də Moskva metrosunun vaqonunda "İzmaylovskaya" və "Pervomayskaya" stansiyalarının arasında partlayıcı qurğu işə düşmüşdür.
- 18:05-də SSRİ DTK-sının binası yaxınlığında Derjinskiy küçəsində (indiki Böyük Lubanka) yerləşən 15 saylı ərzaq mağazasında partlayış baş verir.
- 18:10-da Oktyabrın 25 illiyi (indi Nikolskaya) küçəsində yerləşən ərzaq dükanının yaxınlığında daha bir partlayıcı qurğu işə düşmüşdür.
Bu terror aktları nəticəsində 7 nəfər həlak olmuş, 37 nəfər müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri almışdır.
İstintaq
Cinayətkarların axtarışı üçün SSRİ prokurorluğunun, daxili işlər nazirliyinin və DTK-nin ən təcrübəli müstəntiqləri cəlb olunmuşdular. 500-dən artıq şahidin ifadələri alınmışdı. Lakin onlardan heç biri terrorçuların zahiri görkəmini dəqiq izah edə bilməmişdir. Partlayıcı qurğunun qalıqlarını yığaraq müstəntiqlər bombaların hazırlanmasında istifadə olunan detalları və materialları müəyyən edirlər. Detallar və materiallar əsasən üç şəhərdə istehsal olunmuşdu bu Xarkov, İrəvan və Rostov-na-Donu şəhərləri idi. Terror aktlarının erməni millətçiləri tərəfindən təşkil oluna biləcəyinin versiyası yarandı.
1977-ci ilin Oktyabr ayının sonunda terrorçular daha bir terror aktının keçirilməsini qərara alırlar və bu məqsədlə Moskva şəhərinə Kursk dəmir yolu vağzalına gəlirlər. Geri qayıtmaq üçün Moskva – İrəvan qatarına bilet alaraq onlar partlayıcı qurğu olan çantanı vağzalın gözləmə zalında qoyaraq zaldan çıxırlar. Bir neçə dəqiqə sonra yiyəsiz çanta sərnişinlərdən birinin diqqətini cəlb edir, sərnişin çantaya baxır və buradakı qəribə qurğunu və naqilləri görərək milisə xəbər verir. İstintaq baxışı zamanı dəyərli maddi sübutlar əldə olunur: İrəvanda istehsal olunmuş göy idman kurtkası və papaq. Papağın içərisində əməliyyatçılar bir neçə qara rənqli insan saçı aşkar edirlər.
Dərhal əməliyyat-axtarış tədbirləri başlanır və bir müddətdən sonra Gürcüstanla Ermənistanın sərhəddində Moskva – İrəvan qatarının üçüncü vaqonunda qara saçlı, əynində kurtkası olmayan goy idman şalvarı olan bir nəfər saxlanılır. Saxlanılan şəxsin üzərinə baxış keçirilərkən onun sənədlərinin və baqajının olmaması aşkar olunmuşdur.
Saxlanılan şəxs İrəvanda fəhlə işləyən Akop Stepanyan idi (1949-cu il təvəllüdlü). Onunla birgə dostu – rəssam Zaven Baqdasaryan (1954-cü il təvəllüdlü) saxlanılır. Stepanyan və Baqdasaran Moskva şəhərinə səyahətlərinin məqsədini və səbəbini tam aydın izah edə bilmirlər. Saxlanıldıqdan sonra onları İrəvana göndərirlər. Daha sonra Stepanyanın anası bombanın olduğu çantanı tanıyır və o çantanın oğluna məxsus olduğunu təsdiq edir, saxlanılan şəxslərin evində aparılan axtarışlar zamanı digər maddi sübutlar da aşkar olunaraq götürülür.
İstintaqın verdiyi məlumata görə terror aktlarının əsas təşkilatçısı və rəhpəri Stepan Zatikyan olmuşdur, Baqdasaryan və Stepanyan isə bu terror aktlarının birbaşa icraçıları idilər. Dindirilmələri zamanı Baqdasaryan və Stepanyan demişdilər ki, onlar Zatikyan tərəfdən hədə-qorxu yolu ilə onun təsiri altına düşüb bu cinayəti törədiblər, onu da vurğulayıblar ki, Zatikyan həbsdə olarkən (antisovet fəaliyyətinə görə) millətçilik ideyalarının əsirinə çevrilmiş və "ermənləri əzdikləri üçün" ruslardan intiqam almağa çağırırdı.
Stepan Zatikyan və "Ermənistan birləşmiş milli partiyası"
Stepan Seqobovic Zatikyan məktəbi qızıl medalla bitirmiş, 1966-cı ildə İrəvan Politexnik İnstitutunun tələbəsi olarkən rəssam Aykanuz Xaçatran və tələbə Şaqen Arutunyan ilə birgə qeyri leqal "Ermənistan birləşmiş milli partiyası"nı təsis edir. Partiya millətçi bir qüvvə olaraq öz məqsədi kimi Türkiyənin şərq vilayətləri və Ermənistan SSR-in ərazisində müstəqil Ermənistan dövlətinin qurulmasını və plebistit yolu ilə Ermənistanın Sovet İttifaqının tərkibindən çıxmasını öz qarşısına məqsəd kimi qoyur. Qrup aktiv gizli fəaliyyətə başlayır və onlara məxsus gizli tipoqrafiyada "Paros" qazetini dərc edir.
1968-ci ildə "partiya" üzvlərini həbs edirlər, antisovet fəaliyyətinə və təbliğatına görə həbsxana cəzasına layiq görürlər. 1972-ci ildə həbsdən azad olunduqdan sonra Zatikyan İrəvan elektromexanika zavodunda transformator sexində işləməyə başlayır. 1975-ci o, sovet vətəndaşlığından imtina və SSRİ-nı tərk etmək istəyi barədə rəsmi orqanlara müracət edir lakin, onun müraciətinə rədd cavabı verilir. Moskvada terror aktının keçirildiyi zaman, Zatikyan evli və iki uşaq atası idi.
Məhkəmə prosesi
Məhkəmə prosesi SSRİ Ali Məhkəməsində 16–20 yanvar 1979-cu il tarixlərində keçmişdir.
Məhkəmədə Zatikyan öz günahını boynuna almaqdan imtina edirdi, Stepanyan özünü qismən günahkar bilərək Zatikyanın iştrakını təkzib edirdi, Baqdasaryan isə istintaqın bütün ittihamlarını qəbul etmişdi.
İttiham olunanların məhkəmədəki çıxışlarının video yazısı mövcuddur, çıxışlardan birində Zatikyan bu sözləri demişdi:
"Mən dəfələrlə demişəm ki, mən sizin qurduğunuz məhkəmədən imtina edirəm və heç bir müdafiəçiyə də ehtiyacım yoxdur. Mən özüm müttəhim yox, ittihamçıyam. Sizin məni mühakimə etmək səlahiyyətiniz yoxdur çünki, rus-yəhudi imperiyası özü hüquqi dövlət deyil. Bunu qəti olaraq bilmək lazımdır"
Zatikyan öz son sözünü erməni dilində çağırış ilə tamamlamışdır:
"Başqalarına deyin ki, bizə qalan yalnız intiqamdır! İntiqam və bir daha intiqam!".
Yanvarın 24-də məhkəmənin qərarı ilə hər üç müttəhim güllələnmə cəzasına layiq görülür.
Yanvarın 30-da SSRİ Ali Sovetinin rəyasət heyəti terrorçuların əfv olunma haqda verdiyi xahişi rədd edir və həmin gün məhkəmənin hökmü yerinə yetirilir.
Ermənistan rəhbərliyi hər imkandan istifadə edərək bu faktı ictimaiyyətdən gizlətməyə çalışır. DTK-nın 5-ci idarəsinin keçmiş rəisi Filip Bobkovun dediyinə görə
"Ermənistam K. P. birinci katibi Dəmirçyanın göstərişi əsasında erməni dilində çıxan qazetlərdən heç biri bu terror aktı barədə məlumat vermədilər. K. Dəmirçyan istintaqa hər cür maneçilik törədirdi lakin istitaqın təqdim etdiyi təkzibolunmaz sübutlardan sonra istintaq qrupunun qəldiyi qənaətlə razılaşmalı oldu".
Bobkovun fikrinə görə terror aktlarının təşkilində "ASALA" təşkilatı da iştrak etmişdir.
Bobkov bu barədə deyir:
"Bu mənə Ermənistan DTK-nın sədri Yuzbaşyanın şübhəli hərəkətlərindən məlum oldu. O, hər vəchlə SSRİ DTK-dan Ermənistan SSR-da Asalanın nümayəndələrinin fəaliyyətləri barədə məlumatı gizlətməyə çalışırdı, partlayışların müəllifi məhz bu erməni terror təşkilatıdır".
Video
- Rusiyanın NTV telekanalında qöstərilmiş verliş (rus dilində) [ölü keçid]
Həmçinin bax
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- "ТЕРРОРОЗАЩИТНИКИ". 2005-03-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-08-22.
- "Троллейбусная война". 2010-04-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-08-22.
- . 2009-04-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-22.
- "Rusiya Elmlər akademiyasının icmalı 1999, cild 69, № 1, səh. 72-80". 2020-05-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-08-22.
- Филипп Бобков. "КГБ и власть". Изд-во Ветеран МП, 1995
Xarici keçidlər
- "Мы собирали и плавили снег"
- Взрыв на Арбатско-Покровской линии в 1977г. 2013-03-27 at the Wayback Machine
- foto 2010-05-15 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
1977 ci ilde Moskvada toredilen terror aktlariBombanin partladildigi metro vaqonu 8 yanvar 1977 ci ilde Moskvada bir nece terror akti heyata kecirilmisdi 17 33 de Moskva metrosunun vaqonunda Izmaylovskaya ve Pervomayskaya stansiyalarinin arasinda partlayici qurgu ise dusmusdur 18 05 de SSRI DTK sinin binasi yaxinliginda Derjinskiy kucesinde indiki Boyuk Lubanka yerlesen 15 sayli erzaq magazasinda partlayis bas verir 18 10 da Oktyabrin 25 illiyi indi Nikolskaya kucesinde yerlesen erzaq dukaninin yaxinliginda daha bir partlayici qurgu ise dusmusdur Bu terror aktlari neticesinde 7 nefer helak olmus 37 nefer muxtelif dereceli beden xesaretleri almisdir Istintaqbombanin partladigi vagonbombanin partladigi erzaq dukani Cinayetkarlarin axtarisi ucun SSRI prokurorlugunun daxili isler nazirliyinin ve DTK nin en tecrubeli mustentiqleri celb olunmusdular 500 den artiq sahidin ifadeleri alinmisdi Lakin onlardan hec biri terrorcularin zahiri gorkemini deqiq izah ede bilmemisdir Partlayici qurgunun qaliqlarini yigaraq mustentiqler bombalarin hazirlanmasinda istifade olunan detallari ve materiallari mueyyen edirler Detallar ve materiallar esasen uc seherde istehsal olunmusdu bu Xarkov Irevan ve Rostov na Donu seherleri idi Terror aktlarinin ermeni milletcileri terefinden teskil oluna bileceyinin versiyasi yarandi 1977 ci ilin Oktyabr ayinin sonunda terrorcular daha bir terror aktinin kecirilmesini qerara alirlar ve bu meqsedle Moskva seherine Kursk demir yolu vagzalina gelirler Geri qayitmaq ucun Moskva Irevan qatarina bilet alaraq onlar partlayici qurgu olan cantani vagzalin gozleme zalinda qoyaraq zaldan cixirlar Bir nece deqiqe sonra yiyesiz canta sernisinlerden birinin diqqetini celb edir sernisin cantaya baxir ve buradaki qeribe qurgunu ve naqilleri gorerek milise xeber verir Istintaq baxisi zamani deyerli maddi subutlar elde olunur Irevanda istehsal olunmus goy idman kurtkasi ve papaq Papagin icerisinde emeliyyatcilar bir nece qara renqli insan saci askar edirler Derhal emeliyyat axtaris tedbirleri baslanir ve bir muddetden sonra Gurcustanla Ermenistanin serheddinde Moskva Irevan qatarinin ucuncu vaqonunda qara sacli eyninde kurtkasi olmayan goy idman salvari olan bir nefer saxlanilir Saxlanilan sexsin uzerine baxis kecirilerken onun senedlerinin ve baqajinin olmamasi askar olunmusdur Saxlanilan sexs Irevanda fehle isleyen Akop Stepanyan idi 1949 cu il tevelludlu Onunla birge dostu ressam Zaven Baqdasaryan 1954 cu il tevelludlu saxlanilir Stepanyan ve Baqdasaran Moskva seherine seyahetlerinin meqsedini ve sebebini tam aydin izah ede bilmirler Saxlanildiqdan sonra onlari Irevana gonderirler Daha sonra Stepanyanin anasi bombanin oldugu cantani taniyir ve o cantanin ogluna mexsus oldugunu tesdiq edir saxlanilan sexslerin evinde aparilan axtarislar zamani diger maddi subutlar da askar olunaraq goturulur Istintaqin verdiyi melumata gore terror aktlarinin esas teskilatcisi ve rehperi Stepan Zatikyan olmusdur Baqdasaryan ve Stepanyan ise bu terror aktlarinin birbasa icracilari idiler Dindirilmeleri zamani Baqdasaryan ve Stepanyan demisdiler ki onlar Zatikyan terefden hede qorxu yolu ile onun tesiri altina dusub bu cinayeti toredibler onu da vurgulayiblar ki Zatikyan hebsde olarken antisovet fealiyyetine gore milletcilik ideyalarinin esirine cevrilmis ve ermenleri ezdikleri ucun ruslardan intiqam almaga cagirirdi Stepan Zatikyan ve Ermenistan birlesmis milli partiyasi Stepan Seqobovic Zatikyan mektebi qizil medalla bitirmis 1966 ci ilde Irevan Politexnik Institutunun telebesi olarken ressam Aykanuz Xacatran ve telebe Saqen Arutunyan ile birge qeyri leqal Ermenistan birlesmis milli partiyasi ni tesis edir Partiya milletci bir quvve olaraq oz meqsedi kimi Turkiyenin serq vilayetleri ve Ermenistan SSR in erazisinde musteqil Ermenistan dovletinin qurulmasini ve plebistit yolu ile Ermenistanin Sovet Ittifaqinin terkibinden cixmasini oz qarsisina meqsed kimi qoyur Qrup aktiv gizli fealiyyete baslayir ve onlara mexsus gizli tipoqrafiyada Paros qazetini derc edir 1968 ci ilde partiya uzvlerini hebs edirler antisovet fealiyyetine ve tebligatina gore hebsxana cezasina layiq gorurler 1972 ci ilde hebsden azad olunduqdan sonra Zatikyan Irevan elektromexanika zavodunda transformator sexinde islemeye baslayir 1975 ci o sovet vetendasligindan imtina ve SSRI ni terk etmek isteyi barede resmi orqanlara muracet edir lakin onun muracietine redd cavabi verilir Moskvada terror aktinin kecirildiyi zaman Zatikyan evli ve iki usaq atasi idi Mehkeme prosesiMoskva metrosunda patrladilmis bombanin maketi Mehkeme prosesi SSRI Ali Mehkemesinde 16 20 yanvar 1979 cu il tarixlerinde kecmisdir Mehkemede Zatikyan oz gunahini boynuna almaqdan imtina edirdi Stepanyan ozunu qismen gunahkar bilerek Zatikyanin istrakini tekzib edirdi Baqdasaryan ise istintaqin butun ittihamlarini qebul etmisdi Ittiham olunanlarin mehkemedeki cixislarinin video yazisi movcuddur cixislardan birinde Zatikyan bu sozleri demisdi Men defelerle demisem ki men sizin qurdugunuz mehkemeden imtina edirem ve hec bir mudafieciye de ehtiyacim yoxdur Men ozum muttehim yox ittihamciyam Sizin meni muhakime etmek selahiyyetiniz yoxdur cunki rus yehudi imperiyasi ozu huquqi dovlet deyil Bunu qeti olaraq bilmek lazimdir Zatikyan oz son sozunu ermeni dilinde cagiris ile tamamlamisdir Basqalarina deyin ki bize qalan yalniz intiqamdir Intiqam ve bir daha intiqam Yanvarin 24 de mehkemenin qerari ile her uc muttehim gullelenme cezasina layiq gorulur Yanvarin 30 da SSRI Ali Sovetinin reyaset heyeti terrorcularin efv olunma haqda verdiyi xahisi redd edir ve hemin gun mehkemenin hokmu yerine yetirilir Ermenistan rehberliyi her imkandan istifade ederek bu fakti ictimaiyyetden gizletmeye calisir DTK nin 5 ci idaresinin kecmis reisi Filip Bobkovun dediyine gore Ermenistam K P birinci katibi Demircyanin gosterisi esasinda ermeni dilinde cixan qazetlerden hec biri bu terror akti barede melumat vermediler K Demircyan istintaqa her cur manecilik toredirdi lakin istitaqin teqdim etdiyi tekzibolunmaz subutlardan sonra istintaq qrupunun qeldiyi qenaetle razilasmali oldu Bobkovun fikrine gore terror aktlarinin teskilinde ASALA teskilati da istrak etmisdir Bobkov bu barede deyir Bu mene Ermenistan DTK nin sedri Yuzbasyanin subheli hereketlerinden melum oldu O her vechle SSRI DTK dan Ermenistan SSR da Asalanin numayendelerinin fealiyyetleri barede melumati gizletmeye calisirdi partlayislarin muellifi mehz bu ermeni terror teskilatidir VideoRusiyanin NTV telekanalinda qosterilmis verlis rus dilinde olu kecid Hemcinin baxErmeni terrorizmiIstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir TERROROZAShITNIKI 2005 03 10 tarixinde Istifade tarixi 2010 08 22 Trollejbusnaya vojna 2010 04 18 tarixinde Istifade tarixi 2010 08 22 2009 04 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 08 22 Rusiya Elmler akademiyasinin icmali 1999 cild 69 1 seh 72 80 2020 05 09 tarixinde Istifade tarixi 2010 08 22 Filipp Bobkov KGB i vlast Izd vo Veteran MP 1995Xarici kecidler My sobirali i plavili sneg Vzryv na Arbatsko Pokrovskoj linii v 1977g 2013 03 27 at the Wayback Machine foto 2010 05 15 at the Wayback Machine