Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əlixan İnusoviç Tokayev (oset. Токаты Алихан; 1893, Darvaqs, Rusiya imperiyası – 1920, Krasnodar) — Osetin dramaturqu, şairi və publisisti. Osetin dilində ilk sonatanın müəllifi..
| Əlixan İnusoviç Tokayev | |
|---|---|
| oset. Токаты Алихан | |
 | |
| Doğum tarixi | 1893 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1920 |
| Vəfat yeri |
|
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair |
Həyatı
Əlixan Tokayev 1893-cü ilin iyulunda Terek vilayətinin Darvaqs kəndində böyük kəndli ailəsində anadan olub. Milliyətcə osetindir. 1907-ci ildə Darqavs kilsə məktəbini bitirmiş, sonra ailənin təsərrüfat işlərinə kömək etmişdir.
Ə.Tokayev 1913-cü ildə 1916-cı ildə bitirdiyi Bakı Dənizçilik Məktəbinə daxil olmuşdur.Bakıda Əlixan inqilabi ideyalarla tanış olmuş, bolşeviklərin gizli hərəkatında iştirak etmişdir. Eyni zamanda ədəbi fəaliyyətlə də məşğul olmağa başlamışdır. Sonra Əlixan Tokayev Sankt-Peterburq Rəssamlıq Akademiyasına daxil olmuşdur. Lakin qısa müddət sonra oranı bitirmədən tərk etmək məcburiyyətində qalmışdır.
Əlixan Tokayev 1917-ci ildə "Kermen" Şimali Osetiya inqilabi partiyasına daxil olub. Şimali Qafqazda baş verən inqilabi hadisələrdə fəal iştirak etmişdir. Tokayev Pyatiqorskda Terek Xalq Şurasının seçildiyi II Terek vilayətinin qurultayının işində iştirak etmişdir.
Yaradıcılığı
Əlixan Tokayev 1909-1910-cu illərdə yazmağa başlamışdır. Şeirdən əlavə, dram və publisistik məqalələr də yazırdı. Onun yaradıcılığının əsas problematikası insanların ağır həyatı, azadlıqlarına inam, mövcud sistemlə mübarizə, qədim dövrün zərərli adətlərinə qarşı mübarizə təşkil edirdi. Ə.Tokayevin yaradıcılığı Osetiya poeziyasının inkişafında keyfiyyətcə yeni bir mərhələ oldu. Onun şair kimi formalaşmasında müəyyən təsiri olan Rusiya və Qərbi Avropa simvolizmi təsir etmişdir. Tokayev eyni zamanda XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəllərində "yeni şairlərin" axtarışlarında olanları başa düşür, Osetin şeirinin formalarını və ritmini zənginləşdirir, yeni rəng və səslərlə işıqlandırırdı.
Əlixan Tokayev klassik sonata formasında şairin “Xoşbəxtlik muncuğu” (“Tsykuraiy Færdig”) şeirlərindən biri yazılmışdır ki, onun süjet əsasını sahibinin arzusunu yerinə yetirən sehrli muncuq haqqında xalq motivi təşkil edirdi.
Tokayev təmsillər də yazmışdır. Bunların arasında “Eşşək və bülbül” (“Xuruq æmæ bulæmærg”), “Xoruz, qaz, ördək və hinduşka” (“Uasæg, xaz, babyz æmæ gogyz”) vardır. Əlixan Tokayevin yaradıcılığında ilk əsərlərindən olan "Ağ qarğalar" beş aktlı dramı önəmli yer tutur. Tamaşa 1912-ci ildə yazılıb və ilk dəfə 25 fevral 1914-cü ildə Bakıda həvəskar səhnədə səhnələşdirilib.
Əlixan Tokayev həm də poetik tərcümə ustası idi, Petofi, Bryusov, Balmontun bəzi əsərlərini osetin dilinə tərcümə etmişdir. O, qısa ömrü ərzində çoxlu sayda əsərlər yazsa da, amma yazdıqlarının əksəriyyəti nəşr olunmamış qalmışdır.
İstinadlar
- Бибоева И. Г., Кизиты М. Р., Писатели Осетии, библиографический справочник, стр. 118
- "Точная дата рождения | Литературный сайт Александра Ольшанского". 2014-03-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-21.
- "Пригородный Район". 2020-11-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-21.
- "Токаев Алихан Инусович". 2021-10-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-21.
Ədəbiyyat
- Токаев Алихан Инусович // Бибоева И. Г., Казиты М. Р. Писатели Осетии: Библиографический справочник. — Владикавказ: Ир, 2015. — С. 115—117. — ISBN 978-5-7534-1499-01
Xarici keçidlər
- Токаев Алихан Инусович
- Хетагурова Д. К., Творчество Алихана Токаева и эстетика символизма
- Токаев Алихан Инусович Arxivləşdirilib 2021-10-21 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Elixan Inusovic Tokayev oset Tokaty Alihan 1893 Darvaqs Rusiya imperiyasi 1920 Krasnodar Osetin dramaturqu sairi ve publisisti Osetin dilinde ilk sonatanin muellifi Elixan Inusovic Tokayevoset Tokaty AlihanDogum tarixi 1893Dogum yeri Darvaqs Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1920Vefat yeri Krasnodar Sovet Rusiyasi d Fealiyyeti yazici sairHeyatiElixan Tokayev 1893 cu ilin iyulunda Terek vilayetinin Darvaqs kendinde boyuk kendli ailesinde anadan olub Milliyetce osetindir 1907 ci ilde Darqavs kilse mektebini bitirmis sonra ailenin teserrufat islerine komek etmisdir E Tokayev 1913 cu ilde 1916 ci ilde bitirdiyi Baki Denizcilik Mektebine daxil olmusdur Bakida Elixan inqilabi ideyalarla tanis olmus bolseviklerin gizli herekatinda istirak etmisdir Eyni zamanda edebi fealiyyetle de mesgul olmaga baslamisdir Sonra Elixan Tokayev Sankt Peterburq Ressamliq Akademiyasina daxil olmusdur Lakin qisa muddet sonra orani bitirmeden terk etmek mecburiyyetinde qalmisdir Elixan Tokayev 1917 ci ilde Kermen Simali Osetiya inqilabi partiyasina daxil olub Simali Qafqazda bas veren inqilabi hadiselerde feal istirak etmisdir Tokayev Pyatiqorskda Terek Xalq Surasinin secildiyi II Terek vilayetinin qurultayinin isinde istirak etmisdir YaradiciligiElixan Tokayev 1909 1910 cu illerde yazmaga baslamisdir Seirden elave dram ve publisistik meqaleler de yazirdi Onun yaradiciliginin esas problematikasi insanlarin agir heyati azadliqlarina inam movcud sistemle mubarize qedim dovrun zererli adetlerine qarsi mubarize teskil edirdi E Tokayevin yaradiciligi Osetiya poeziyasinin inkisafinda keyfiyyetce yeni bir merhele oldu Onun sair kimi formalasmasinda mueyyen tesiri olan Rusiya ve Qerbi Avropa simvolizmi tesir etmisdir Tokayev eyni zamanda XIX esrin sonu XX esrin evvellerinde yeni sairlerin axtarislarinda olanlari basa dusur Osetin seirinin formalarini ve ritmini zenginlesdirir yeni reng ve seslerle isiqlandirirdi Elixan Tokayev klassik sonata formasinda sairin Xosbextlik muncugu Tsykuraiy Faerdig seirlerinden biri yazilmisdir ki onun sujet esasini sahibinin arzusunu yerine yetiren sehrli muncuq haqqinda xalq motivi teskil edirdi Tokayev temsiller de yazmisdir Bunlarin arasinda Essek ve bulbul Xuruq aemae bulaemaerg Xoruz qaz ordek ve hinduska Uasaeg xaz babyz aemae gogyz vardir Elixan Tokayevin yaradiciliginda ilk eserlerinden olan Ag qargalar bes aktli drami onemli yer tutur Tamasa 1912 ci ilde yazilib ve ilk defe 25 fevral 1914 cu ilde Bakida heveskar sehnede sehnelesdirilib Elixan Tokayev hem de poetik tercume ustasi idi Petofi Bryusov Balmontun bezi eserlerini osetin diline tercume etmisdir O qisa omru erzinde coxlu sayda eserler yazsa da amma yazdiqlarinin ekseriyyeti nesr olunmamis qalmisdir IstinadlarBiboeva I G Kizity M R Pisateli Osetii bibliograficheskij spravochnik str 118 Tochnaya data rozhdeniya Literaturnyj sajt Aleksandra Olshanskogo 2014 03 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 21 Prigorodnyj Rajon 2020 11 22 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 21 Tokaev Alihan Inusovich 2021 10 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 21 EdebiyyatTokaev Alihan Inusovich Biboeva I G Kazity M R Pisateli Osetii Bibliograficheskij spravochnik Vladikavkaz Ir 2015 S 115 117 ISBN 978 5 7534 1499 01Xarici kecidlerTokaev Alihan Inusovich Hetagurova D K Tvorchestvo Alihana Tokaeva i estetika simvolizma Tokaev Alihan Inusovich Arxivlesdirilib 2021 10 21 at the Wayback Machine