Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Əhməd Təqiyyəddin Əbu əl-Abbas ibn Əbdülhalim ibn Teymiyyə (ərəb. تقي الدين أبو العباس أحمد بن عبد السلام بن عبد الله ابن تيمية الحراني; 1263, Harran[d], Məmlük dövləti – 1328, Dəməşq, Məmlük dövləti) — sünni alim, mütəfəkkir. Sünnilikdəki sələfiyyə məzhəbinin ən əsas alimlərindəndir.
| İbn Teymiyyə | |
|---|---|
| ərəb. تقي الدين أبو العباس أحمد بن عبد السلام بن عبد الله ابن تيمية الحراني | |
 | |
| Doğum tarixi | 1263 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Şam |
| Vəfat səbəbi | Qala həbsxanasında vəfat etdi |
| Fəaliyyəti | fəqih, şair |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Hicri 661-ci il rəbiül əvvəl ayının onunda Harranda dünyaya gəlmişdir. Mənsub olduğu ailənin bir çox nümayəndələri öz fətvaları, verdiyi dərsləri və kitabları ilə məşhur idi. Onlar hənbəli məzhəbinə mənsub olub bölgədə tanınmışdılar. Bu ailə zəka, hafizə və ağıl mühakimə sahəsində bənzərsiz bir məziyyətə sahib idi.
İbn Teymiyyədə isə bu xüsusiyyətlər daha qabarıq şəkildə özünü göstərirdi. Dövrünün alimləri və müəllimləri onun fenomen yaddaşına və dərin hafizəsinə heyran qalmışdılar. O bu xüsusiyyətləri ilə Dəməşq və ətraf şəhərlərdə şöhrət qazanmışdı. Hələb şəhərindən bir alim İbn Teymiyyənin bu xüsusiyyətlərini eşidərək onu görmək üçün Dəməşqə gəldi. Həmin alim o vaxt hələ kiçik yaşda olan İbn Teymiyyəyə on üç hədis oxuyaraq yazdırdı. Hələbdən olan bu alim İbn Teymiyyədən yazdığı bu hədisləri təkrar oxumasına imkan vermədən, əzbər söyləməsini istəyir. O da yazdığına baxmayaraq hədisləri daha bəlağətli şəkildə qarşısındakı alimə söyləyir. Bunu görən alim: "Əgər bu uşaq yaşayarsa o çox şöhrətli olacaq. Belə zəkalı bir insan görülməmişdir" deyir.
Əhməd ibn Teymiyyə yeddi yaşına qədər Harranda yaşadı. Monqolların Harranı işğal etməsindən sonra ailəsiylə birlikdə Dəməşqə hicrət edir. Yolda bir çox çətinlik və təhlükəylə qarşılaşırlar. İşğalçıların dəhşətli qəddarlıqları və ağlasığmaz vəhşilikləri onun monqollara hədsiz nifrət etməsinə səbəb olmuşdur. Böyüdükdən sonra monqollara qarşı mübarizədə mücahidlərin başında duran şəxslərdən biri də İbn Teymiyyə idi.
Dəməşqə hicrətlərindən sonra hələ orada tam məskunlaşmamış atası, elmdə şöhrət qazanmış bir alim kimi oradakı digər böyük alimlər tərəfindən Əməvi məscidinə müəllim təyin edildi.
Belə bir elmi mühitdə yetişən İbn Teymiyyə Əhməd ibn Hənbəlin "Müsnəd", Buxarinin " əl-Cami əs-Səhih", Müslimin "əs-Səhih", Trimizinin "Sünən", Əbu Davudun, Nəsainin , İbn Macənin və Darəkutninin eyni adlı əsərlərini müəllimlərinin yanında oxuyub öyrənir. Bunlardan bəzilərini dəfələrlə ustadlarına oxuyaraq dinlətdirir. Hafiz Zəmləkani (vəfatı h.727) onun hədis elmindəki yerini belə qeyd edir: "Beş yüz ildən bəri hafizəsi ondan qüvvətli olan görünməmişdir." Hafiz əl-Mizzi də onun haqqında : " Quran və Sünnəni İbn Teymiyyədən daha yaxşı bilən və ondan daha gözəl şəkildə bu yolu gedən birini görmədim" demişdir.
İbn Teymiyyə öz dövründə bilinən bütün elmləri oxumuş, yuxarıda sayılan elmlərdən başqa fiqh üsulu, tasavvuf, süluk, xətt, hesab və bənzəri elmlərlə də ciddi şəkildə maraqlanmışdır.
Elmə xidməti və elmdəki yeri
O dövrdə alimlər Əndəlüs və Bağdaddan hicrət edərək Dəməşqə gəlməkdə idilər və bu səbəbdən Dəməşq elm mərkəzinə çevrilmişdi.
Dəməşqdə hədis tədrisi ilə məşğul olan İmam Nəvəvi, İbn Daqiq, əl-Eydi Zəmləkaninin rəhbərlik etdikləri mədrəsələrdən savayı bir çox mədrəsələr də mövcud idi. O dövrdə Şamda Əbu əl-Həsən əl-Əşərinin fikirləri yayılmağa başladı. Əşarilərə hənbəlilərdən başqa heç kim etiraz etmirdi.
İbn Teymiyyə mədrəsələrindən məzun olanlardan biri idi. Ancaq eyni zamanda səhabələrin, xüsusən də , Əli ibn Əbu Talib, İbn Abbas kimi səhabələrin fikirlərinə diqqət yetirməkdə idi. İbn Teymiyyə Səid ibn Müsəyyəb və Qasım ibn Məhəmməd kimi tabiindən önə çıxmış şəxslərin fətvalarını da araşdırardı. Əllamə əz-Zəmləkani onun haqqında belə deyir:
"Ona hər hansı bir elmə aid sual verildikdə onu dinləyən insan cavabları eşidərkən, bu elmdən başqa bir elm bilmədiyinə və bu elmdə onun bənzərinin olmadığı qənaətinə gələrdi."
İslam aləmində onun adı əsrlərdir hörmət və məhəbbətlə çəkilir. O, İslam dünyasında məşhur hüquqşünas, teoloq alim kimi tanınıb. O islam dininə yenilik gətirmək, onu müxtəlif yönlərdən şərh etmək istəyən və bu zaman daha çox fəlsəfi baxışları üstün tutanların əleyhinə çıxır və onlara qarşı mübarizə aparırdı.
ibn Teymiyyə dəfələrlə vurğulayırdı ki, müqəddəs Quranı-Kərimi İslamın son peyğəmbərinin gəlişindən əvvəlki fəlsəfi baxışlar əsasında izah etməyə, onu modernləşdirməyə, günün tələbləri səviyyəsinə uyğunlaşdırmağa çalışanlar bununla da insanların dinə olan inamlarını sarsıtmaq istəyirlər. Ona görə də onu sevən minlərlə kütlənin qarşısında: "Quranı Kərimi dəyişdirmək, ona yenilik gətirmək istəyənlər bununla da bu müqəddəs kitabımızın dünyaya göndərilən sonuncu ilahi xəzinə olduğunu şübhə altına almaq istəyirlər. Quranı Kərimə, az qala, yunan filosoflarına xas olan tərzdə yanaşmaq cəhdləri dinimizə düşmənçilikdən başqa bir şey deyil".
Eyni zamanda o, İslam dünyasında böyük hörmət qazanan məşhur simalara münasibətdə bütpərəstlik dövrünə xas olan insanapərəstişi rədd edir, dara düşənlərin xilas yolunu müqəddəs şəxslərin kəramətində axtarmasını cəhalət hesab edirdi. Ona görə də "Bəndə ilə Allah arasında heç kim vasitəçi ola bilməz. Dara düşən bəndənin üz tutduğu, rəhmini, şəfaətini istədiyi yeganə varlıq ulu kainatın sahibi Uca Allahdır, necə ki, Allah Kitabında məhz bu cür əmr edir",-deyirdi.
O, yaradılmışların Allahla müqayisə edilməsinin, onlarda Uca Allahın hansısa nişanəsinin axtarılmasının əleyhinə idi.
Monqollara qarşı cihadı
Monqollar hicri 702-ci ildə Şam hasarlarını mühasirəyə alınca insanlar qorxdu. İbn Teymiyyə onları sakitləşdirib and içərək " Siz onlara qalib gələcəksiniz" dedi. Bəzi dövlət adamları ona: " İnşallah de" deyə ona cavab verdilər. O da : " Mən təhqiq edərək söyləyirəm" dedi və xalqa dönərək: "Əgər məni qarşınızda görsəniz, başımın üstündə Quran belə olsa məni öldürün" söylədi.
Sonra ilk səfdə yer alaraq cihadı elan etdi. Ramazan ayı idi. Mücahidlərə oruclarını poza biləcəklərinə dair fətva verdi. Sonra da onlara cürət vermək üçün özü onların arasında gəzişərək yemək yedi. Monqollar məğlub edilənə qədər vəziyyət belə davam etdi. O, bununla mücahid alimin necə olmasını göstərdi. Belə ki, peyğəmbəri və səhabəni örnək alan bir mömin elm adamı bütün imkanları ilə bu cür hadisələrdə öz mövqeyini bildirməlidir. İnsanların içindən sıyrılıb çıxaraq hadisələrə yuxarıdan baxaraq evində oturmamalıdır. Ətrafında baş verən hadisələrlə yaxından əlaqədə olmalı, zamanın nəbzini tutmalıdır. Malını, övladını, evini hətta lazım gələrsə canını ortaya qoyaraq mübarizədən kənarda qalmamılıdır. Həqiqi İslam alimi qılınc və qələmi özündə birləşdirmiş bir şəxsiyyətdir. O, Allahı cisim hesab etmiş, insan kimi əlinin, ayağının, dilinin, gözünün və məkanının varlığı barədə söz açmışdır. O, bənzətməni inkar etdiyi halda, bəzi ayələr və rəvayətlərin zahiri mənasına əsaslanaraq, Allahı göylərin dərinliyində taxtda oturmuş kimi qələmə vermişdir. Bu fikirləri qəbul etməyən bütün alimlər haqqında "yollarını azmışlar" ifadəsini işlətmişdir. O, dəfələrlə Şafei, Maliki, Hənəfi qazıları tərəfindən Şam və Misirdə təkfir edilmiş və minbərdə moizəsinin, tədrisinin qarşısı alınmışdır.
Sosial həqiqətlərə münasibəti
İbn Teymiyyə yaşadığı dövrdəki cəmiyyətin həqiqətlərini yaxşı təsbit etmiş, cəmiyyətin qüsurlarını anlamış, canını və elmini insanlar içindən xeyirli bir ümmətin formalaşması üçün sərf etmişdi. Dəfələrlə bəzi bəyanat və fitvalarına görə zindana düşmüşdür. Bəzən "şafeiyəm" demiş, bəzən isə əşəri olduğunu bildirmişdir. O, daima İsgəndəriyyə, Qahirə və Dəməşq arasında get-gəl etmiş, bu şəhərlərdə Maliki, Hənəfi və şafei alimləri ilə mübahisələr edərək dörd ilə yaxın müxtəlif zindanlara düşdü. İbn Teymiyynin Allahın zatı haqqında qəribə ideyalarından başqa, müqəddəs məkanları ziyarət etməyin haramlığı, Peyğəmbər və övliyaların qəbrinin üzərində günbəz tikilməsinin, təmirinin, zinətləndirilməsinin haram olması, eyni zamanda, onların dağıdılmasının vacibliyi haqqında məşhur fitvaları vardır ki, istər öz, istərsə də sonrakı dövrün sünni məzhəb alim və fəqihləri tərəfindən rədd edilmişdir. O, "Vasitə" və "Ziyarətul-qubur" adlı traktatlarında müsəlmanları peyğəmbərlərə və övliyalara təvəssül etdiklərinə görə dəfələrlə kafir adlandırmışdır. Məhbəsdə olduğu müddət ərzində ümidini üzməmiş, Allaha bel bağlamışdır. Xatirələrində yazırdı: " Düşmənlərim mənə heç nə edə bilməzlər. Mənim cənnətim qəlbimdə, bağçam isə sinəmdədir. Hara göndərilsəm onlar mənimlə bərabərdir. Həbs edilməyim Allah üçün inzivaya çəkilməyimdir, öldürülməyim şəhadətimdir və məmləkətimdən sürgün edilməyim isə hicrətdir"
Dörd məzhəbin fiqhini öyrənməsi
İlk dərslərini böyük hədis alimlərindən olan atasından almışdır. 21 yaşında atasını itirdikdən sonra bir çox böyük alimdən də dərs aldı. Tələbəsi İbn Abdilhadi onun iki yüzdən artıq müəllimdən dərs aldığını bildirir. Gündəlik elmi mübahisələri, elmi toplantıları və elm üçün təşkil edilən hər hansı bir işi tərk etməz, hamısında iştirak edərdi. Uzaq şəhərlərə gedərək dövrünün məşhur alimlərindən dərs alardı. Hətta eyni fikir və düçüncədə olmayanlardan belə dərs alardı. Yorulmadan, usanmadan elmi fəaliyyətini davam etdirirdi. Sələfi-salihinin kitablarını oxuyur, lazım gəldiyində bir ayənin açıqlaması üçün bir çox təfsirə baş vururdu. Özü haqqında belə deyir: "Bəzən bir ayənin açıqlaması üçün yüz təfsirə baxardım. Sonra başa anlamaq qabiliyyəti verməsi üçün Allaha belə dua edərdim: "Ey İbrahimə öyrədən Rəbbim, mənə də öyrət. Ey İbrahimə öyrədən Rəbbim, məni dinimdə elm sahibi et. Məscidlərə gedər səcdəyə qapanaraq Allahdan mənə doğrunu ilham etməsini diləyərdim."
"Məcmuat əl-fətava" əsərində qeyd etdiyinə görə sələfin təfsiri 30 cilddən çox idi. Bunlardan bəziləri yazılmış, bəziləri isə yazılmamışdı.
Hənbəli fiqhində İbn Qudamənin(h.630) "əl-Muğni" adlı kitabını, hənəfi fiqhində Təhavi, Husayri, Səraxsinin kitablarını, Şafii fiqhində "əl-Umm", "əl-Muhəzzəb", "əl-Məcmu", "Müxtəsər əl-Müzəni" adlı kitabları və İmam Qəzalinin yazdığı "əl-Vəcizi", Maliki fiqhində isə İbn Rüşd əl-Kəbir və əl-Hafidini oxumuşdur. Eyni zamanda Zahiriyyə məzhəbinin məşhur alimi İbn Hazmın "əl-Muhalla" və əl-Əhkam fi usul əl-əhkam adlı kitablarını oxumuş və bunlardan təsirlənmişdi.
Əqli elmlərə də əhəmiyyət verməsi
İbn Teymiyyə nəqlə əsaslanan elmlər (Vəhy qaynaqlı) olduğu kimi əqli əsasa dayanan fəlsəfə, məntiq və kəlam elmlərini də öyrənmişdi. Fəlsəfə və kəlam ilə bağlı əsərlər yazmasına baxmayaraq bu elmlərlə məşğul olaraq bunlardan təsirlənən digər alimlər kimi fəlsəfədən təsirlənməmişdi. Onun bu elmləri öyrənməkdə məqsədi İslam davasını yaymaq, dinin əmr və qadağalarına riayət etməyənləri xəbərdar etməkdi. Buna görə də onun yazdığı əsərlərin çoxu bidət əhlinə və dindən uzaqlaşanlara rəddiyyə şəklindədir. Dəhriyyə, Qədəriyyə, Cəhmiyyə, Mötəzilə, Vəhdəti-vücudçuluq və müxtəlif fəlsəfi cərəyanların təsirinə düşənlərə rəddiyyə yazmışdır.
"Məsihin dinini dəyişdirənlərə doğru cavab" adlı əsərindən çıxarılan nəticəyə görə xrisitianların əsərlərini də oxumuşdur. Çox dəyərli alim olan Məhəmməd Əbu Zəhra onun haqqında belə deyir: " İbn Teymiyyə bütün İslami elmlərə dair yazılan kitabların əksəriyyətini, dövründə bilinən fəlsəfə kitablarını və ona qədər gəlib çatmış keçmiş dinlərin kitablarını oxumuşdur"
Tələbələri
Dövründə onun tələbəsi qədər heç bir müəllimin tələbəsi yox idi. Xüsusən Şam, Misir, İskəndəriyyə və Qahirə arasında ömrünü keçirib özünü tamamilə elmə həsr edərək xütbələr verməsi və elmi mübahisələrdə iştirak etməsi zaman keçdikcə onun tələbələrinin sayının artmasına səbəb olurdu. Həftənin bir neçə günündə Şamdakı böyük Əməvi məscidi başda olmaqla bir neçə məsciddə xalqa açıq elmi mübahisələrlə keçən xüsusi dərsləri olurdu. Bu dərslərdə çox sayda insan iştirak edirdi. Bu dərsləri qırx altı il boyunca yorulmadan davam etdirmişdir.
Oxutduğu tələbələrin ən tanınmışları
İmam İbn Qayyim əl-Cövziyyə: onunla hər zaman bərabər olan, ondan elm öyrənib onu müdafiə edən, "Zad əl-Məad" və "İlam əl-Muvakkiin" kimi kitablarında müəlliminin elmini rəvayət edən böyük bir alimdir. Fəqət o müəllimindən daha sakit təbiətli, ibadət və zahidliyə yönəlmiş biri idi.
: "Ət-təfsir əl-Azim" adlı məşhur Quran təfsirinin və "əl-Bidayə və ən-Nihayə" adlı tarix əsərinin müəllifidir.
İbn Teymiyyənin əsərləri
Təfsir mövzusundakı əsərləri toplanarsa 30 cildə yaxın olar. Təfsirdəki metodu haqqında bir kitabı var. Əqaid mövzusunda bir çox əsər yazmışdır. Bunlardan bəziləri bunlardır:
- "Kitabul-İman"
- "Kitabul-İstiqamət"
- "İqtida əs-Sırat əl-Müstəqim"
- "Furqan
- Risalələri: "Həməviyyə", "Tədmiriyyə", "əl-Vasıtiyyə", "əl-Bağdadiyyə", "əl-Keylaniyyə", "əl-Əzhəriyyə", "Qəza və qədər" və s.
Fiqhlə bağlı əsas əsərləri
- Qiyas risaləsi
- Nikah əl-Muhallil
- Kitab əl-Uqud
- Əl-Hasbə risaləsi
- Bunlardan başqa bir çox fərqli ictihad və fitvaları vardır. Onun bəzi fitvaları "əl-Fətava əl-Kubra" adlı əsərlərdə toplanmışdır.
Vəfatı
Imam İbn Teymiyyə hicri 728-ci ilə uyğun gələn Miladi 1328-ci ildə Şamda Qala həbsxanasında vəfat etdi. Şam xalqı və alimlərin camaat halında daha öncədən heç görülməmiş bir şəkildə onun cənazə namazını qılmışdır. Uzaq və yaxın İslam bölgələrində Yəməndən Çinə qədər bir çox yerdə onun qiyabən cənazə namazı qılınmışdır.
Mənbə
Azeri. Muslims.com — İbn Teymiyyə
 | Şəxs və ya bioqrafiya haqqında olan bu məqalə halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
- الزركلي خ. ا. الأعلام (ərəb.): قاموس تراجم لأشهر الرجال والنساء من العرب والمستعربين والمستشرقين. 15 بيروت: دار العلم للملايين, 2002. C. 1. S. 144.
- Али-заде А. Ибн Таймия (rus.). // Исламский энциклопедический словарь Москва: Ансар, 2007. С. 302.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Ehmed Teqiyyeddin Ebu el Abbas ibn Ebdulhalim ibn Teymiyye ereb تقي الدين أبو العباس أحمد بن عبد السلام بن عبد الله ابن تيمية الحراني 1263 Harran d Memluk dovleti 1328 Demesq Memluk dovleti sunni alim mutefekkir Sunnilikdeki selefiyye mezhebinin en esas alimlerindendir Ibn Teymiyyeereb تقي الدين أبو العباس أحمد بن عبد السلام بن عبد الله ابن تيمية الحراني Dogum tarixi 1263Dogum yeriVefat tarixi 1328Vefat yeri SamVefat sebebi Qala hebsxanasinda vefat etdiFealiyyeti feqih sair Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiHicri 661 ci il rebiul evvel ayinin onunda Harranda dunyaya gelmisdir Mensub oldugu ailenin bir cox numayendeleri oz fetvalari verdiyi dersleri ve kitablari ile meshur idi Onlar henbeli mezhebine mensub olub bolgede taninmisdilar Bu aile zeka hafize ve agil muhakime sahesinde benzersiz bir meziyyete sahib idi Ibn Teymiyyede ise bu xususiyyetler daha qabariq sekilde ozunu gosterirdi Dovrunun alimleri ve muellimleri onun fenomen yaddasina ve derin hafizesine heyran qalmisdilar O bu xususiyyetleri ile Demesq ve etraf seherlerde sohret qazanmisdi Heleb seherinden bir alim Ibn Teymiyyenin bu xususiyyetlerini esiderek onu gormek ucun Demesqe geldi Hemin alim o vaxt hele kicik yasda olan Ibn Teymiyyeye on uc hedis oxuyaraq yazdirdi Helebden olan bu alim Ibn Teymiyyeden yazdigi bu hedisleri tekrar oxumasina imkan vermeden ezber soylemesini isteyir O da yazdigina baxmayaraq hedisleri daha belagetli sekilde qarsisindaki alime soyleyir Bunu goren alim Eger bu usaq yasayarsa o cox sohretli olacaq Bele zekali bir insan gorulmemisdir deyir Ehmed ibn Teymiyye yeddi yasina qeder Harranda yasadi Monqollarin Harrani isgal etmesinden sonra ailesiyle birlikde Demesqe hicret edir Yolda bir cox cetinlik ve tehlukeyle qarsilasirlar Isgalcilarin dehsetli qeddarliqlari ve aglasigmaz vehsilikleri onun monqollara hedsiz nifret etmesine sebeb olmusdur Boyudukden sonra monqollara qarsi mubarizede mucahidlerin basinda duran sexslerden biri de Ibn Teymiyye idi Demesqe hicretlerinden sonra hele orada tam meskunlasmamis atasi elmde sohret qazanmis bir alim kimi oradaki diger boyuk alimler terefinden Emevi mescidine muellim teyin edildi Bele bir elmi muhitde yetisen Ibn Teymiyye Ehmed ibn Henbelin Musned Buxarinin el Cami es Sehih Muslimin es Sehih Trimizinin Sunen Ebu Davudun Nesainin Ibn Macenin ve Darekutninin eyni adli eserlerini muellimlerinin yaninda oxuyub oyrenir Bunlardan bezilerini defelerle ustadlarina oxuyaraq dinletdirir Hafiz Zemlekani vefati h 727 onun hedis elmindeki yerini bele qeyd edir Bes yuz ilden beri hafizesi ondan quvvetli olan gorunmemisdir Hafiz el Mizzi de onun haqqinda Quran ve Sunneni Ibn Teymiyyeden daha yaxsi bilen ve ondan daha gozel sekilde bu yolu geden birini gormedim demisdir Ibn Teymiyye oz dovrunde bilinen butun elmleri oxumus yuxarida sayilan elmlerden basqa fiqh usulu tasavvuf suluk xett hesab ve benzeri elmlerle de ciddi sekilde maraqlanmisdir Elme xidmeti ve elmdeki yeriO dovrde alimler Endelus ve Bagdaddan hicret ederek Demesqe gelmekde idiler ve bu sebebden Demesq elm merkezine cevrilmisdi Demesqde hedis tedrisi ile mesgul olan Imam Nevevi Ibn Daqiq el Eydi Zemlekaninin rehberlik etdikleri medreselerden savayi bir cox medreseler de movcud idi O dovrde Samda Ebu el Hesen el Eserinin fikirleri yayilmaga basladi Esarilere henbelilerden basqa hec kim etiraz etmirdi Ibn Teymiyye medreselerinden mezun olanlardan biri idi Ancaq eyni zamanda sehabelerin xususen de Eli ibn Ebu Talib Ibn Abbas kimi sehabelerin fikirlerine diqqet yetirmekde idi Ibn Teymiyye Seid ibn Museyyeb ve Qasim ibn Mehemmed kimi tabiinden one cixmis sexslerin fetvalarini da arasdirardi Ellame ez Zemlekani onun haqqinda bele deyir Ona her hansi bir elme aid sual verildikde onu dinleyen insan cavablari esiderken bu elmden basqa bir elm bilmediyine ve bu elmde onun benzerinin olmadigi qenaetine gelerdi Islam aleminde onun adi esrlerdir hormet ve mehebbetle cekilir O Islam dunyasinda meshur huquqsunas teoloq alim kimi taninib O islam dinine yenilik getirmek onu muxtelif yonlerden serh etmek isteyen ve bu zaman daha cox felsefi baxislari ustun tutanlarin eleyhine cixir ve onlara qarsi mubarize aparirdi ibn Teymiyye defelerle vurgulayirdi ki muqeddes Qurani Kerimi Islamin son peygemberinin gelisinden evvelki felsefi baxislar esasinda izah etmeye onu modernlesdirmeye gunun telebleri seviyyesine uygunlasdirmaga calisanlar bununla da insanlarin dine olan inamlarini sarsitmaq isteyirler Ona gore de onu seven minlerle kutlenin qarsisinda Qurani Kerimi deyisdirmek ona yenilik getirmek isteyenler bununla da bu muqeddes kitabimizin dunyaya gonderilen sonuncu ilahi xezine oldugunu subhe altina almaq isteyirler Qurani Kerime az qala yunan filosoflarina xas olan terzde yanasmaq cehdleri dinimize dusmencilikden basqa bir sey deyil Eyni zamanda o Islam dunyasinda boyuk hormet qazanan meshur simalara munasibetde butperestlik dovrune xas olan insanaperestisi redd edir dara dusenlerin xilas yolunu muqeddes sexslerin kerametinde axtarmasini cehalet hesab edirdi Ona gore de Bende ile Allah arasinda hec kim vasiteci ola bilmez Dara dusen bendenin uz tutdugu rehmini sefaetini istediyi yegane varliq ulu kainatin sahibi Uca Allahdir nece ki Allah Kitabinda mehz bu cur emr edir deyirdi O yaradilmislarin Allahla muqayise edilmesinin onlarda Uca Allahin hansisa nisanesinin axtarilmasinin eleyhine idi Monqollara qarsi cihadiMonqollar hicri 702 ci ilde Sam hasarlarini muhasireye alinca insanlar qorxdu Ibn Teymiyye onlari sakitlesdirib and icerek Siz onlara qalib geleceksiniz dedi Bezi dovlet adamlari ona Insallah de deye ona cavab verdiler O da Men tehqiq ederek soyleyirem dedi ve xalqa donerek Eger meni qarsinizda gorseniz basimin ustunde Quran bele olsa meni oldurun soyledi Sonra ilk sefde yer alaraq cihadi elan etdi Ramazan ayi idi Mucahidlere oruclarini poza bileceklerine dair fetva verdi Sonra da onlara curet vermek ucun ozu onlarin arasinda geziserek yemek yedi Monqollar meglub edilene qeder veziyyet bele davam etdi O bununla mucahid alimin nece olmasini gosterdi Bele ki peygemberi ve sehabeni ornek alan bir momin elm adami butun imkanlari ile bu cur hadiselerde oz movqeyini bildirmelidir Insanlarin icinden siyrilib cixaraq hadiselere yuxaridan baxaraq evinde oturmamalidir Etrafinda bas veren hadiselerle yaxindan elaqede olmali zamanin nebzini tutmalidir Malini ovladini evini hetta lazim gelerse canini ortaya qoyaraq mubarizeden kenarda qalmamilidir Heqiqi Islam alimi qilinc ve qelemi ozunde birlesdirmis bir sexsiyyetdir O Allahi cisim hesab etmis insan kimi elinin ayaginin dilinin gozunun ve mekaninin varligi barede soz acmisdir O benzetmeni inkar etdiyi halda bezi ayeler ve revayetlerin zahiri menasina esaslanaraq Allahi goylerin derinliyinde taxtda oturmus kimi qeleme vermisdir Bu fikirleri qebul etmeyen butun alimler haqqinda yollarini azmislar ifadesini isletmisdir O defelerle Safei Maliki Henefi qazilari terefinden Sam ve Misirde tekfir edilmis ve minberde moizesinin tedrisinin qarsisi alinmisdir Sosial heqiqetlere munasibetiIbn Teymiyye yasadigi dovrdeki cemiyyetin heqiqetlerini yaxsi tesbit etmis cemiyyetin qusurlarini anlamis canini ve elmini insanlar icinden xeyirli bir ummetin formalasmasi ucun serf etmisdi Defelerle bezi beyanat ve fitvalarina gore zindana dusmusdur Bezen safeiyem demis bezen ise eseri oldugunu bildirmisdir O daima Isgenderiyye Qahire ve Demesq arasinda get gel etmis bu seherlerde Maliki Henefi ve safei alimleri ile mubahiseler ederek dord ile yaxin muxtelif zindanlara dusdu Ibn Teymiyynin Allahin zati haqqinda qeribe ideyalarindan basqa muqeddes mekanlari ziyaret etmeyin haramligi Peygember ve ovliyalarin qebrinin uzerinde gunbez tikilmesinin temirinin zinetlendirilmesinin haram olmasi eyni zamanda onlarin dagidilmasinin vacibliyi haqqinda meshur fitvalari vardir ki ister oz isterse de sonraki dovrun sunni mezheb alim ve feqihleri terefinden redd edilmisdir O Vasite ve Ziyaretul qubur adli traktatlarinda muselmanlari peygemberlere ve ovliyalara tevessul etdiklerine gore defelerle kafir adlandirmisdir Mehbesde oldugu muddet erzinde umidini uzmemis Allaha bel baglamisdir Xatirelerinde yazirdi Dusmenlerim mene hec ne ede bilmezler Menim cennetim qelbimde bagcam ise sinemdedir Hara gonderilsem onlar menimle beraberdir Hebs edilmeyim Allah ucun inzivaya cekilmeyimdir oldurulmeyim sehadetimdir ve memleketimden surgun edilmeyim ise hicretdir Dord mezhebin fiqhini oyrenmesiIlk derslerini boyuk hedis alimlerinden olan atasindan almisdir 21 yasinda atasini itirdikden sonra bir cox boyuk alimden de ders aldi Telebesi Ibn Abdilhadi onun iki yuzden artiq muellimden ders aldigini bildirir Gundelik elmi mubahiseleri elmi toplantilari ve elm ucun teskil edilen her hansi bir isi terk etmez hamisinda istirak ederdi Uzaq seherlere gederek dovrunun meshur alimlerinden ders alardi Hetta eyni fikir ve ducuncede olmayanlardan bele ders alardi Yorulmadan usanmadan elmi fealiyyetini davam etdirirdi Selefi salihinin kitablarini oxuyur lazim geldiyinde bir ayenin aciqlamasi ucun bir cox tefsire bas vururdu Ozu haqqinda bele deyir Bezen bir ayenin aciqlamasi ucun yuz tefsire baxardim Sonra basa anlamaq qabiliyyeti vermesi ucun Allaha bele dua ederdim Ey Ibrahime oyreden Rebbim mene de oyret Ey Ibrahime oyreden Rebbim meni dinimde elm sahibi et Mescidlere geder secdeye qapanaraq Allahdan mene dogrunu ilham etmesini dileyerdim Mecmuat el fetava eserinde qeyd etdiyine gore selefin tefsiri 30 cildden cox idi Bunlardan bezileri yazilmis bezileri ise yazilmamisdi Henbeli fiqhinde Ibn Qudamenin h 630 el Mugni adli kitabini henefi fiqhinde Tehavi Husayri Seraxsinin kitablarini Safii fiqhinde el Umm el Muhezzeb el Mecmu Muxteser el Muzeni adli kitablari ve Imam Qezalinin yazdigi el Vecizi Maliki fiqhinde ise Ibn Rusd el Kebir ve el Hafidini oxumusdur Eyni zamanda Zahiriyye mezhebinin meshur alimi Ibn Hazmin el Muhalla ve el Ehkam fi usul el ehkam adli kitablarini oxumus ve bunlardan tesirlenmisdi Eqli elmlere de ehemiyyet vermesiIbn Teymiyye neqle esaslanan elmler Vehy qaynaqli oldugu kimi eqli esasa dayanan felsefe mentiq ve kelam elmlerini de oyrenmisdi Felsefe ve kelam ile bagli eserler yazmasina baxmayaraq bu elmlerle mesgul olaraq bunlardan tesirlenen diger alimler kimi felsefeden tesirlenmemisdi Onun bu elmleri oyrenmekde meqsedi Islam davasini yaymaq dinin emr ve qadagalarina riayet etmeyenleri xeberdar etmekdi Buna gore de onun yazdigi eserlerin coxu bidet ehline ve dinden uzaqlasanlara reddiyye seklindedir Dehriyye Qederiyye Cehmiyye Motezile Vehdeti vucudculuq ve muxtelif felsefi cereyanlarin tesirine dusenlere reddiyye yazmisdir Mesihin dinini deyisdirenlere dogru cavab adli eserinden cixarilan neticeye gore xrisitianlarin eserlerini de oxumusdur Cox deyerli alim olan Mehemmed Ebu Zehra onun haqqinda bele deyir Ibn Teymiyye butun Islami elmlere dair yazilan kitablarin ekseriyyetini dovrunde bilinen felsefe kitablarini ve ona qeder gelib catmis kecmis dinlerin kitablarini oxumusdur TelebeleriDovrunde onun telebesi qeder hec bir muellimin telebesi yox idi Xususen Sam Misir Iskenderiyye ve Qahire arasinda omrunu kecirib ozunu tamamile elme hesr ederek xutbeler vermesi ve elmi mubahiselerde istirak etmesi zaman kecdikce onun telebelerinin sayinin artmasina sebeb olurdu Heftenin bir nece gununde Samdaki boyuk Emevi mescidi basda olmaqla bir nece mescidde xalqa aciq elmi mubahiselerle kecen xususi dersleri olurdu Bu derslerde cox sayda insan istirak edirdi Bu dersleri qirx alti il boyunca yorulmadan davam etdirmisdir Oxutdugu telebelerin en taninmislari Imam Ibn Qayyim el Covziyye onunla her zaman beraber olan ondan elm oyrenib onu mudafie eden Zad el Mead ve Ilam el Muvakkiin kimi kitablarinda muelliminin elmini revayet eden boyuk bir alimdir Feqet o muelliminden daha sakit tebietli ibadet ve zahidliye yonelmis biri idi Et tefsir el Azim adli meshur Quran tefsirinin ve el Bidaye ve en Nihaye adli tarix eserinin muellifidir Ibn Teymiyyenin eserleriTefsir movzusundaki eserleri toplanarsa 30 cilde yaxin olar Tefsirdeki metodu haqqinda bir kitabi var Eqaid movzusunda bir cox eser yazmisdir Bunlardan bezileri bunlardir Kitabul Iman Kitabul Istiqamet Iqtida es Sirat el Musteqim Furqan Risaleleri Hemeviyye Tedmiriyye el Vasitiyye el Bagdadiyye el Keylaniyye el Ezheriyye Qeza ve qeder ve s Fiqhle bagli esas eserleri Qiyas risalesi Nikah el Muhallil Kitab el Uqud El Hasbe risalesi Bunlardan basqa bir cox ferqli ictihad ve fitvalari vardir Onun bezi fitvalari el Fetava el Kubra adli eserlerde toplanmisdir VefatiImam Ibn Teymiyye hicri 728 ci ile uygun gelen Miladi 1328 ci ilde Samda Qala hebsxanasinda vefat etdi Sam xalqi ve alimlerin camaat halinda daha onceden hec gorulmemis bir sekilde onun cenaze namazini qilmisdir Uzaq ve yaxin Islam bolgelerinde Yemenden Cine qeder bir cox yerde onun qiyaben cenaze namazi qilinmisdir MenbeAzeri Muslims com Ibn Teymiyye Vikimenbede Ibn Taymiyyah ile elaqeli melumatlar var Vikisitatda Ibn Teymiyye ile elaqedar sitatlar var Sexs ve ya bioqrafiya haqqinda olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin الزركلي خ ا الأعلام ereb قاموس تراجم لأشهر الرجال والنساء من العرب والمستعربين والمستشرقين 15 بيروت دار العلم للملايين 2002 C 1 S 144 Ali zade A Ibn Tajmiya rus Islamskij enciklopedicheskij slovarMoskva Ansar 2007 S 302 ISBN 978 5 98443 025 8