Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əbubəkr Tehrani (fars. ابوبکر طهرانی ) - Şahrux, Cahanşah və Uzun Həsən kimi hökmdarların xidmətində olmuş, siyasi işlərdə fəal iştirak etmiş dövlət adamı, münşi və tarixçi, Kitabi-Diyarbəkriyyə əsərinin müəllifi
| Əbubəkr Tehrani | |
|---|---|
| fars. ابوبکر طهرانی | |
| Doğum tarixi | məlum deyil |
| Doğum yeri | İsfahan |
| Vəfat tarixi | XV əsrin 80-ci illəri |
| İxtisası | tarixçi |
| Fəaliyyəti | Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətlərinin tarixi barədə Kitabi Diyarbəkriyyə kitabının müəllifi |
Həyatı
Əbubəkr Tehraninin həyatı ilə bağlı əlimizdə kifayət qədər məlumat yoxdur. Müəllif özü haqqında ilk dəfə Kitabi-Diyarbəkriyyə əsərinin giriş hissəsində məlumat vermiş və tam adını Əbubəkr ət-Tehrani əl-İsfahan kimi qeyd etmişdir. Faruq Sumerə görə buradakı Tehran müasir mənasından fərqli, İsfahan yaxınlığında bir kəndin adıdır. Müəllifin İsfahanlı olması bilinən bir faktdır. Daha sonra yazar özündən Şahruxun 1446-cı ildə Reydə ölümünü nəql edərkən bəhs edir. Şahrux öz övladları və yaxın adamları ilə üç günlük əzuqə götürüb yola düşərkən, düşərgədə qalan Əbubəkr Tehraniyə məşhur sufi şeyxi Əlaüddövlə Simnarinin müridlərindən biri yaxınlaşır və deyir: "Bu şəxs qəribə padşahdır. Mən bu gecə yuxuda görmüşəm ki, peyğəmbər həzrətləri onun paltarının tozunu çırpır". Tehrani isə cavab verir: "Bu, düzgün yuxudur. Onun paltarının tozunu çırpmaq torpaqdan olan bədəninin üçan ruhundan ayırmaq mənasını verir". Daha sonra düşərgəyə hay-küy düşür. Artıq keçinmiş olan Şahruxu təxti-rəvana qoyub gətirirlər. Lakin əvvəlcə belə söz yayılır ki, güya onun dişi ağrıyır, ona görə huşunu itirib. Bunu eşidən zaman Tehrani: "Onun tamah dişini çəkmək lazımdır" - söyləyir. Müəllifin qələmə aldığı bu hadisədən başa düşülür ki, o Şahruxa elə də rəğbət bəsləmirmiş. Onun yazıqlarına əsasən Şahruxun yanında vəzifəli biri kimi İsfahanın görkəmli şəxslərinin arasında olduğu başa düşülür. 1451-ci ildə Sultan Məhəmməd qardaşı Babur Mirzə tərəfindən qətl edikdə Əbubəkr Tehrani İsfahan şəhərindəimiş.
Qaraqoyunlu xidmətində
O yazır ki, 1453-cü ildə İsfahan qaraqoyunlulara təslim edildikdə Qaraqoyunlu hökmdarı Cahanşah şəhərin idarəsini oğlu Məhəmmədə tapşırdı. Bu zaman Tehraniyə də Məhəmməd Mirzənin divanında vəzifə verildi. Hətta 1457-ci ildə Damğana yürüşündə Tehrani də onun dəstəsində idi. Müəllif bu yürüş haqqında əsərində ətraflı məlumat vermişdir. O, Damğan mühasirəsində qan tökülməməsi üçün vasitəçilik etmişdir. Tehrani qalanın idarəçisi Əmir Nəsirəddin Simnari onun köhnə tanışı idi. Tehrani qalanın kənarına gələrək Simnaridən xahiş edir ki, onu içəri buraxsın. Bu zaman Tehraninin dostu Mevlana İbrahim də onlarla olur. Tehrani Simnariyə sülh təklifini çatdırır. Simnari də özünün, yaxın adamlarının və ailəsinin Astanaya qədər hücuma məruz qalmayacağına dair Qurana and içdirir. Axşam Əmir Nəsirəddin qalanı tərk edir, lakin Məhəmməd Mirzə andını pozub onun dalınca dəstə göndərir, xoşbəxtlikdən onu tapa bilmirlər. Şəhərə daxil olan qaraqoyunlu dəstəsinin xalqın malına və canına qəsd etdiyini görən Tehrani təəssüflənərək Bəyazid Bəydən bu yağmanı dayandırmasını xahiş edir. Əbubəkr Tehrani yazır: "Bəndəniz bundan xəbər tutan kimi tələsik Əmir Bayəzidin yanına getdim, əmirlərin barəsində ona kəskin söziər dedim, onları küfr və dinsizliklə günahlandırdım. Bu sözlər ağıllı, ədalətli, etiqadlı və mələk xislətli Əmir Bayəzidə təsir etdi və о dərhal atma minib əsirləri buraxdı, şahzadəni məzəmmət etdi, qoşun əhlini cəzalandırdı..."
Bu hadisədən sonra Tehrani Cahanşahın diqqətini çəkir və onun yanında xidmətə başlayır. 1457-ci ildə Cahanşah Xorasana gedərkən onu da özü ilə aparır. Cahanşah Curcan, Tus, Məşhəd və Nişapuru ələ keçirdikdən sonra Herata daxil olduqda Heratdakı alimlər şəhəri tərk edir. Tehrani bu zaman boş qalan mədrəsələrə yeni müəllimlər tapmaqla yanaşı Qiyasiyə mədrəsəsində də dərs deməyə başlayır. Müəllif qeyd edir ki, boş zamanlarında da əsərini yazmaqla məşğul olurmuş.
Eyni il Cahanşah Əbu Səidlə sülh müqaviləsi imzalayarkən müəllif də bu sülhü öz əsərində qələmə alır. Daha sonra müəllif özü barədə Pirbudağın qiyamını təsvir edərkən məlumat verir. Cahanşahın 1462-ci ildə oğlu Pirbudağı cəzalandırmaq üçün çıxdığı səfərdə Tehrani ilə İsfahan valisi Məhəmməd Mirzənin vəziri Salman da onunla idi. Onlar hadisələrin sonluğunu müəyyənləşdirmək üçün Hafiz Şirazinin (1325-1389) divanı əsasında fal açırlar. Müəllif divanı açıb növbə ilə Pirbudağın və Cahanşahın taleyindən xəbər verən beytləri oxuyur və onlar həmin beytlərin verdiyi işarələrə təəccüblənirlər.
Eyni ilə müəllifin bir il sonra Cahanşahın Diyarbəkirə - Uzun Həsənin üzərinə etdiyi və ağır məğlubiyyəti, faciəvi ölümü ilə nəticələnən yürüşündə iştirak edib-etmədiyi barədə məlumat yoxdur. Burada o, Cahanşahın ölümünə yazdığı maddeyitarixi verməklə kifayətlənib.
Ağqoyunlu xidmətində
Daha sonra isə Tehrani 1468-ci ildə Uzun Həsən ilə Teymuri Əbu Səid arasında baş verən döyüşdə Qəzvində olduğunu qeyd edir.Tehrani burada ikən Fars əyalətinin hakimi Seyid Əlinin Ərdəbil ərazisində olan Əbu Səidə bağlılığını bildirmək üçün göndərdiyi elçilər də Qəzvinə gəlmişdilər. Onlardan Mövlana Şəmsəddin ilə dostluğu olan Tehrani Əbu Səidin məğlub olacağından qorxduğunu dilə gətirmiş və onu qərarından daşındırmağa çalışmışdı. Çox keçmədən Ərdəbilə gələn Uzun Həsən Tehranini öz düşərgəsinə dəvət edir. Bu dəvətdən dövvrün elm adamlarını yanında toplamağa çalışan Uzun Həsənin Əbubəkr Tehraninin reputasiyasından xəbəri olduğu anlaşılmaqdadır. Sonrakı səhifələrdən aydın olur ki, Tehrani Uzun Həsənin düşərgəsinə Mövlana Şəmsəddinlə birlikdə getmişdir. Beləliklə Tehrani Uzun Həsənin xidmətinə keçir və Ağqoyunlu tarixini yazmağa başlayır. Tehrani bu hadisədən sonra Ağqoyunlu dövlətinin tanınmış dövlət adamlarından birinə çevrilir. Bunu müəllifin əsərində özü barədə verdiyi sonuncu məlumat pariaq şəkildə nümayiş etdirir: 1469-cu ilin yayında qurban bayramı günü Uzun Həsən Təbrizə daxil olur. Cahanşaha məxsus Sahibabad sarayında dayanan Uzun Həsən dərhal yerli əyanlar və dövlət məmurları ilə görüş keçirir. Həmin hadisəni təsvir edən müəllif yazır: "Gəlişinin ikinci günü Təbrizin və onun gəlişini eşidib özünü ora çatdırmış digər şəhərlərin alimləri və seyidlərini öz hüzuruna dəvət etdi, məmləkət və din işləri ilə məşğul olanlara nəsihətamiz sözlər dedi. Qazıların və şəriət məsələlərinə baxan adamların xəyanəti barədə şikayətlər eşitdiyi üçün qazıları hədələdi və bir neçə gündən sonra onların hamısını işdən azad etdi. Türk möminlərindən biri mənim təqdimatım və digər əyanların müdafiəsi ilə şəriət hakimi təyin olundu, sonra divan üçün yığılan vergilərin xoşbəxt padşah (Cahanşah nəzərdə tutulur) və ondan əvvəlki sultanlar zamanında müəyyən edilmiş miqdarların azaldılması barədə fərman verdi. Divan məmurları üçün icrası vacib olan bu fərman mən həqirin xətti iiə yazıldı".
Məşhur şair Molla Cami də 1473-cü ildə Həcc ziyarətindən qayıdarkən Təbrizə səfər etmiş və burada Uzun Həsənin yaxın adamları- Qadı Həsən, Tehrani, Dərviş Qasım tərəfindən qarşılanmışdır.
Qeyd edək ki, Əbubəkr Tehraninin Ağqoyunlu dövlətinin ictimai-siyasi həyatında, idarəetmə məsələlərində oynadığı rol barədə başqa mənbələrdə də müəyyən məlumatlar mövcuddur, Misal üçün Xurşah əl-Hüseyni "Tarixi-ilçiyi-Nizamşah" adlı əsərində yazır: "Mövlana Əbubəkr Tehrani, Qazi Müslihəddin Əli Səvaci və Əmir Zahirəddin İbrahimşah Uzun Həsənin yaxın adamlarından idilər, daim rəiyyətdə lazım olan işləri, onların ehtiyaclarını ona ərz edirdilər" .
Tehraninin ölüm tarixi təəssüf ki məlum deyil. Buna baxmayaraq onun 5 yanvar 1478-ci ildə Uzun Həsənin ölümü zamanı yaşadığı bizə məlumdur. Ehtimal edilir ki, Əbubəkr Tehrani 1482-ci ildə vəfat etmişdir. F.Sümer bəzi sənədlərə əsaslanaraq, onun XV əsrin 80-ci illərinin əvvəllərində də həyatda olması ehtimalını irəli sürür . İstənilən halda Sultan Yaqub hakimiyyət başına keçdikdən sonra görünür, o, siyasi səhnədən uzaqlaşmışdır.
İstinadlar
- Sümer, 1993. səh. 13
- Langaroodi, Cooper. səh. 2015
- Öztürk, 2014. səh. 6
- Sümer, 1993. səh. 14
- Öztürk, 2014. səh. 7
- Şükürova, 2006. səh. 23
- Şükürova, 2006. səh. 24
- Öztürk, 2014. səh. 8
- Şükürova, 2006. səh. 25
- Şükürova, 2006. səh. 26
Mənbə
- Персидская литература. Био-библиографический обзор (Persian Literature. A Bio-bibliographical Survey), vol. 2
- Manz, Beatrice Forbes. Power, Politics and Religion in Timurid Iran. Cambridge University Press. 2007. ISBN .
- Markiewicz, Christopher. The Crisis of Kingship in Late Medieval Islam. Cambridge University Press. 2019. ISBN .
- ABÜ BAKR-İ TİHRANI. KİTAB-İ DİYARBAKRİYYA AK-KOYUNLULAR TARİHİ. 1. Ankara: TÜRK TARİH KURUMU BASIMEVİ. Necati Lugal, Faruk Sümer. 1993. ISBN .
- Əbubəkr Tehrani. Kitabi Diyarbəkriyyə. İstanbul: AZƏRBAYCAN MILLİ ELMLƏR AKADEMİYASİ ARXEOLOGİYA VƏ ETNOQRAFYA İNSTITUTU. Rəhilə Şükürova. 2006.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- "Китаб-и Дийарбакрийа" (Книга о Дийарбакре) Абу Бакра Тихрани – Исфагани
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Ebubekr ad Ebubekr Tehrani fars ابوبکر طهرانی Sahrux Cahansah ve Uzun Hesen kimi hokmdarlarin xidmetinde olmus siyasi islerde feal istirak etmis dovlet adami munsi ve tarixci Kitabi Diyarbekriyye eserinin muellifiEbubekr Tehranifars ابوبکر طهرانی Dogum tarixi melum deyilDogum yeri IsfahanVefat tarixi XV esrin 80 ci illeriIxtisasi tarixciFealiyyeti Qaraqoyunlu ve Agqoyunlu dovletlerinin tarixi barede Kitabi Diyarbekriyye kitabinin muellifiHeyatiEbubekr Tehraninin heyati ile bagli elimizde kifayet qeder melumat yoxdur Muellif ozu haqqinda ilk defe Kitabi Diyarbekriyye eserinin giris hissesinde melumat vermis ve tam adini Ebubekr et Tehrani el Isfahan kimi qeyd etmisdir Faruq Sumere gore buradaki Tehran muasir menasindan ferqli Isfahan yaxinliginda bir kendin adidir Muellifin Isfahanli olmasi bilinen bir faktdir Daha sonra yazar ozunden Sahruxun 1446 ci ilde Reyde olumunu neql ederken behs edir Sahrux oz ovladlari ve yaxin adamlari ile uc gunluk ezuqe goturub yola duserken dusergede qalan Ebubekr Tehraniye meshur sufi seyxi Elauddovle Simnarinin muridlerinden biri yaxinlasir ve deyir Bu sexs qeribe padsahdir Men bu gece yuxuda gormusem ki peygember hezretleri onun paltarinin tozunu cirpir Tehrani ise cavab verir Bu duzgun yuxudur Onun paltarinin tozunu cirpmaq torpaqdan olan bedeninin ucan ruhundan ayirmaq menasini verir Daha sonra dusergeye hay kuy dusur Artiq kecinmis olan Sahruxu texti revana qoyub getirirler Lakin evvelce bele soz yayilir ki guya onun disi agriyir ona gore husunu itirib Bunu esiden zaman Tehrani Onun tamah disini cekmek lazimdir soyleyir Muellifin qeleme aldigi bu hadiseden basa dusulur ki o Sahruxa ele de regbet beslemirmis Onun yaziqlarina esasen Sahruxun yaninda vezifeli biri kimi Isfahanin gorkemli sexslerinin arasinda oldugu basa dusulur 1451 ci ilde Sultan Mehemmed qardasi Babur Mirze terefinden qetl edikde Ebubekr Tehrani Isfahan seherindeimis Qaraqoyunlu xidmetinde O yazir ki 1453 cu ilde Isfahan qaraqoyunlulara teslim edildikde Qaraqoyunlu hokmdari Cahansah seherin idaresini oglu Mehemmede tapsirdi Bu zaman Tehraniye de Mehemmed Mirzenin divaninda vezife verildi Hetta 1457 ci ilde Damgana yurusunde Tehrani de onun destesinde idi Muellif bu yurus haqqinda eserinde etrafli melumat vermisdir O Damgan muhasiresinde qan tokulmemesi ucun vasitecilik etmisdir Tehrani qalanin idarecisi Emir Nesireddin Simnari onun kohne tanisi idi Tehrani qalanin kenarina gelerek Simnariden xahis edir ki onu iceri buraxsin Bu zaman Tehraninin dostu Mevlana Ibrahim de onlarla olur Tehrani Simnariye sulh teklifini catdirir Simnari de ozunun yaxin adamlarinin ve ailesinin Astanaya qeder hucuma meruz qalmayacagina dair Qurana and icdirir Axsam Emir Nesireddin qalani terk edir lakin Mehemmed Mirze andini pozub onun dalinca deste gonderir xosbextlikden onu tapa bilmirler Sehere daxil olan qaraqoyunlu destesinin xalqin malina ve canina qesd etdiyini goren Tehrani teessuflenerek Beyazid Beyden bu yagmani dayandirmasini xahis edir Ebubekr Tehrani yazir Bendeniz bundan xeber tutan kimi telesik Emir Bayezidin yanina getdim emirlerin baresinde ona keskin sozier dedim onlari kufr ve dinsizlikle gunahlandirdim Bu sozler agilli edaletli etiqadli ve melek xisletli Emir Bayezide tesir etdi ve o derhal atma minib esirleri buraxdi sahzadeni mezemmet etdi qosun ehlini cezalandirdi Bu hadiseden sonra Tehrani Cahansahin diqqetini cekir ve onun yaninda xidmete baslayir 1457 ci ilde Cahansah Xorasana gederken onu da ozu ile aparir Cahansah Curcan Tus Meshed ve Nisapuru ele kecirdikden sonra Herata daxil olduqda Heratdaki alimler seheri terk edir Tehrani bu zaman bos qalan medreselere yeni muellimler tapmaqla yanasi Qiyasiye medresesinde de ders demeye baslayir Muellif qeyd edir ki bos zamanlarinda da eserini yazmaqla mesgul olurmus Eyni il Cahansah Ebu Seidle sulh muqavilesi imzalayarken muellif de bu sulhu oz eserinde qeleme alir Daha sonra muellif ozu barede Pirbudagin qiyamini tesvir ederken melumat verir Cahansahin 1462 ci ilde oglu Pirbudagi cezalandirmaq ucun cixdigi seferde Tehrani ile Isfahan valisi Mehemmed Mirzenin veziri Salman da onunla idi Onlar hadiselerin sonlugunu mueyyenlesdirmek ucun Hafiz Sirazinin 1325 1389 divani esasinda fal acirlar Muellif divani acib novbe ile Pirbudagin ve Cahansahin taleyinden xeber veren beytleri oxuyur ve onlar hemin beytlerin verdiyi isarelere teeccublenirler Eyni ile muellifin bir il sonra Cahansahin Diyarbekire Uzun Hesenin uzerine etdiyi ve agir meglubiyyeti facievi olumu ile neticelenen yurusunde istirak edib etmediyi barede melumat yoxdur Burada o Cahansahin olumune yazdigi maddeyitarixi vermekle kifayetlenib Agqoyunlu xidmetinde Daha sonra ise Tehrani 1468 ci ilde Uzun Hesen ile Teymuri Ebu Seid arasinda bas veren doyusde Qezvinde oldugunu qeyd edir Tehrani burada iken Fars eyaletinin hakimi Seyid Elinin Erdebil erazisinde olan Ebu Seide bagliligini bildirmek ucun gonderdiyi elciler de Qezvine gelmisdiler Onlardan Movlana Semseddin ile dostlugu olan Tehrani Ebu Seidin meglub olacagindan qorxdugunu dile getirmis ve onu qerarindan dasindirmaga calismisdi Cox kecmeden Erdebile gelen Uzun Hesen Tehranini oz dusergesine devet edir Bu devetden dovvrun elm adamlarini yaninda toplamaga calisan Uzun Hesenin Ebubekr Tehraninin reputasiyasindan xeberi oldugu anlasilmaqdadir Sonraki sehifelerden aydin olur ki Tehrani Uzun Hesenin dusergesine Movlana Semseddinle birlikde getmisdir Belelikle Tehrani Uzun Hesenin xidmetine kecir ve Agqoyunlu tarixini yazmaga baslayir Tehrani bu hadiseden sonra Agqoyunlu dovletinin taninmis dovlet adamlarindan birine cevrilir Bunu muellifin eserinde ozu barede verdiyi sonuncu melumat pariaq sekilde numayis etdirir 1469 cu ilin yayinda qurban bayrami gunu Uzun Hesen Tebrize daxil olur Cahansaha mexsus Sahibabad sarayinda dayanan Uzun Hesen derhal yerli eyanlar ve dovlet memurlari ile gorus kecirir Hemin hadiseni tesvir eden muellif yazir Gelisinin ikinci gunu Tebrizin ve onun gelisini esidib ozunu ora catdirmis diger seherlerin alimleri ve seyidlerini oz huzuruna devet etdi memleket ve din isleri ile mesgul olanlara nesihetamiz sozler dedi Qazilarin ve seriet meselelerine baxan adamlarin xeyaneti barede sikayetler esitdiyi ucun qazilari hedeledi ve bir nece gunden sonra onlarin hamisini isden azad etdi Turk mominlerinden biri menim teqdimatim ve diger eyanlarin mudafiesi ile seriet hakimi teyin olundu sonra divan ucun yigilan vergilerin xosbext padsah Cahansah nezerde tutulur ve ondan evvelki sultanlar zamaninda mueyyen edilmis miqdarlarin azaldilmasi barede ferman verdi Divan memurlari ucun icrasi vacib olan bu ferman men heqirin xetti iie yazildi Meshur sair Molla Cami de 1473 cu ilde Hecc ziyaretinden qayidarken Tebrize sefer etmis ve burada Uzun Hesenin yaxin adamlari Qadi Hesen Tehrani Dervis Qasim terefinden qarsilanmisdir Qeyd edek ki Ebubekr Tehraninin Agqoyunlu dovletinin ictimai siyasi heyatinda idareetme meselelerinde oynadigi rol barede basqa menbelerde de mueyyen melumatlar movcuddur Misal ucun Xursah el Huseyni Tarixi ilciyi Nizamsah adli eserinde yazir Movlana Ebubekr Tehrani Qazi Musliheddin Eli Sevaci ve Emir Zahireddin Ibrahimsah Uzun Hesenin yaxin adamlarindan idiler daim reiyyetde lazim olan isleri onlarin ehtiyaclarini ona erz edirdiler Tehraninin olum tarixi teessuf ki melum deyil Buna baxmayaraq onun 5 yanvar 1478 ci ilde Uzun Hesenin olumu zamani yasadigi bize melumdur Ehtimal edilir ki Ebubekr Tehrani 1482 ci ilde vefat etmisdir F Sumer bezi senedlere esaslanaraq onun XV esrin 80 ci illerinin evvellerinde de heyatda olmasi ehtimalini ireli surur Istenilen halda Sultan Yaqub hakimiyyet basina kecdikden sonra gorunur o siyasi sehneden uzaqlasmisdir IstinadlarSumer 1993 seh 13 Langaroodi Cooper seh 2015 Ozturk 2014 seh 6 Sumer 1993 seh 14 Ozturk 2014 seh 7 Sukurova 2006 seh 23 Sukurova 2006 seh 24 Ozturk 2014 seh 8 Sukurova 2006 seh 25 Sukurova 2006 seh 26MenbePersidskaya literatura Bio bibliograficheskij obzor Persian Literature A Bio bibliographical Survey vol 2Manz Beatrice Forbes Power Politics and Religion in Timurid Iran Cambridge University Press 2007 ISBN 978 1 139 46284 6 Markiewicz Christopher The Crisis of Kingship in Late Medieval Islam Cambridge University Press 2019 ISBN 978 1108492140 ABU BAKR I TIHRANI KITAB I DIYARBAKRIYYA AK KOYUNLULAR TARIHI 1 Ankara TURK TARIH KURUMU BASIMEVI Necati Lugal Faruk Sumer 1993 ISBN 975 16 0521 0 Ebubekr Tehrani Kitabi Diyarbekriyye Istanbul AZERBAYCAN MILLI ELMLER AKADEMIYASI ARXEOLOGIYA VE ETNOQRAFYA INSTITUTU Rehile Sukurova 2006 Hemcinin baxKitabi Diyarbekriyye Uzun Hesen CahansahXarici kecidler Kitab i Dijarbakrija Kniga o Dijarbakre Abu Bakra Tihrani Isfagani