Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Şimali Osetiya Respublikası (rus. Республика Северная Осетия — Алания, oset. Республикæ Цæгат Ирыстон — Алани) — Rusiya Federasiyası subyektlərindən biri.
| Şimali Osetiya | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Республика Северная Осетия-Алания Цæгат Ирыстон | |||||
 | |||||
| |||||
|
| |||||
| Ölkə |  Rusiya | ||||
| İnzibati mərkəz | Vladiqafqaz | ||||
| Dövlət Başçısı | |||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Yaradılıb | 9 noyabr 1993 | ||||
| Sahəsi |
| ||||
| Saat qurşağı |
| ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəsmi dillər | Osetin dili, Rus dili | ||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| ISO kodu | RU-SE | ||||
| Avtomobil nömrəsi | 15 | ||||
| Rəsmi sayt | |||||
 | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarix
7 iyul 1924-cü ildə muxtar vilayət kimi yaradılıb, 1991-ci ildən Şimali Osetiya-Alaniya Respublikası kimi fəaliyyət göstərir. Sahəsi 8 min km2 , əhalisi 710.275 (2002) nəfərdir.
Coğrafiyası
Şimali Osetiya Böyük Qafqazın şimal yamacında yerləşir. Republikanın şimalında Stavropol düzənliyi, ondan cənubda Terek və Sunja silsilələri, mərkəzdə Şimali Osetiya düzənliyi, cənub hissədə Baş Suayrıcı, Böyük Qafqaz silsiləsi (5033 m hündürlüklü Kazbek dağı) mövcuddur. İqlimi kontinentaldır. Düzən ərazilərdə yanvarın orta tempteraturu −4.5°S, İyulun isə 24°S-dir. Düzənliklərə ildə 600–700 mm, dağlara isə 1000 mm yağıntı düşür. Düzən ərazilər meşə və meşə-çöl zonasında yerləşir və bütünlüklə şumlanmışdır. Düzənliklərdə qaratorpaq və şabalıdı, Terek vadisində allüvial-çəmən , dağətəyində isə dağ-meşə və dağ-çəmən torpaqları yayılmışdır. 800–1600 m hündürlükdə enliyarpaq, 1600–2000 m-də iynəyarpaq meşələr, 2000 m-dən yüksəkdə subalp və alp çəmənliyi mövcuddur. Rəngarəng heyvanat aləmi vardır (əsasən dağ meşələrində). Təbii şərait əhalinin həyat fəaliyyəti, eləcə də kənd təsərrüfatının inkişafı baxımından əlverişlidir. Əlvan metallar (sink, gümüş, qurğuşun), tikinti materialları (mergel, əhəngdaşı), mineral su mənbələri və s. təbii ehtiyatlar vardır.
Əhalisi
Republikanın ümumi əhalisinin 69%-i şəhərdə yaşayır, sıxlıq hər km2-də 83 nəfərdir. Respublikanın şərqində yerləşən Sağsahil rayonu və Vladiqafqaz ətrafı daha sıx məskunlaşılan ərazilərdir. Əsas şəhərlərinə Vladiqafqaz (paytaxt), Mozdok, Beslan, Alagir, Ardon misaldır. Rəsmi dil rus dilidir. Respublikada 60-dan çox millətin nümayəndələri yaşayır: osetinlər (53%), ruslar (30%), inquşlar (5%), ermənilər, gürcülər, ukraynalılar, qumuqlar, kabardinlər, çeçenlər, tatarlar, beloruslar, azərbaycanlılar və s.
İqtisadiyyatı
Şimali Osetiyanın təsərrüfat kompleksində aparıcı sahəni agır sənaye təşkil edir. Ümumi məhsulun 3/4 hissəsini əlvan metallurgiya, dağ mədən sənayesi və maşınqayırma verir. Yan silsilələrdən qurğuşun-sink filizləri çıxarılır, iri yataqları Sadon, Zida və Burobdur. Çıxarılan filiz, kanal yollarla Muzursk saflaşdırılma fabrikasına daxil olur. Saflaşdırılmış sink-qurğuşun filizlər Vladiqafqazın elektrosink zavodunda mis, sink, qurğuşun, və sulfat turşusu alınır. Maşınqayrıma ümumi sənaye məhsullarının 30%-ni verir və qaz aparatları, elektrik lampaları, elelktrik avadanlıqları istehsal olunur. Respublikanın elektrik enerjisininə olan tələbatın 20–25%-ni özünün elektrik stansiyaları istehsal edir. Buradakı dağ çayları üzərində Tizeldon, Vladıqafqaz, Diqorsk SES-ləri elektrometalurgiyyanın burada inkişafına təkan vermişdir. Respublika özünün hidroenerji ehtiyatlarınanın cəmi 5%-ni istifadə edir. Burada kənardan təbii qaz verilir. Dağlarda ağac tədarükü və emalı aparılır. İldə 300 min m³ taxta materialı hazırlanır. Əkinçilik üçün şimal rayonları əlverişlidir. Cəmi 200 min ha əkin yeri vardır və əsasən qarğıdalı, buğda, şəkər çuğunduru və s. ilə tutulmuşdur. Xeyli sahələr bağlar, üzümlüklər və tərəvəz bitkilərilə örtülüb. Suvarma sahələri Terek çayı boyunca yerləşir. Respublika ərazisində 135 min ha otlaq və örüş vardır. Yayda mal-qara və qoyun keçi alp çəmənliklərində, qışda Terek-Kutsk ovalığında otarılır. Heyvandarlıq və bitkiçilik əsasında güclü yeyinti sənayesi yaradılmışdır.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Simali Osetiya Respublikasi rus Respublika Severnaya Osetiya Alaniya oset Respublikae Caegat Iryston Alani Rusiya Federasiyasi subyektlerinden biri Simali OsetiyaRespublika Severnaya Osetiya Alaniya Caegat IrystonBayraq d Gerb d 43 11 sm e 44 14 s u Olke RusiyaInzibati merkez VladiqafqazDovlet BascisiTarixi ve cografiyasiYaradilib 9 noyabr 1993Sahesi 7 987 km Saat qursagi Moskva vaxti d UTC 03 00EhalisiEhalisi 693 098 nef 1 yanvar 2021 Resmi diller Osetin dili Rus diliReqemsal identifikatorlarISO kodu RU SEAvtomobil nomresi 15Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarix7 iyul 1924 cu ilde muxtar vilayet kimi yaradilib 1991 ci ilden Simali Osetiya Alaniya Respublikasi kimi fealiyyet gosterir Sahesi 8 min km2 ehalisi 710 275 2002 neferdir CografiyasiSimali Osetiya Boyuk Qafqazin simal yamacinda yerlesir Republikanin simalinda Stavropol duzenliyi ondan cenubda Terek ve Sunja silsileleri merkezde Simali Osetiya duzenliyi cenub hissede Bas Suayrici Boyuk Qafqaz silsilesi 5033 m hundurluklu Kazbek dagi movcuddur Iqlimi kontinentaldir Duzen erazilerde yanvarin orta tempteraturu 4 5 S Iyulun ise 24 S dir Duzenliklere ilde 600 700 mm daglara ise 1000 mm yaginti dusur Duzen eraziler mese ve mese col zonasinda yerlesir ve butunlukle sumlanmisdir Duzenliklerde qaratorpaq ve sabalidi Terek vadisinde alluvial cemen dageteyinde ise dag mese ve dag cemen torpaqlari yayilmisdir 800 1600 m hundurlukde enliyarpaq 1600 2000 m de iyneyarpaq meseler 2000 m den yuksekde subalp ve alp cemenliyi movcuddur Rengareng heyvanat alemi vardir esasen dag meselerinde Tebii serait ehalinin heyat fealiyyeti elece de kend teserrufatinin inkisafi baximindan elverislidir Elvan metallar sink gumus qurgusun tikinti materiallari mergel ehengdasi mineral su menbeleri ve s tebii ehtiyatlar vardir EhalisiRepublikanin umumi ehalisinin 69 i seherde yasayir sixliq her km2 de 83 neferdir Respublikanin serqinde yerlesen Sagsahil rayonu ve Vladiqafqaz etrafi daha six meskunlasilan erazilerdir Esas seherlerine Vladiqafqaz paytaxt Mozdok Beslan Alagir Ardon misaldir Resmi dil rus dilidir Respublikada 60 dan cox milletin numayendeleri yasayir osetinler 53 ruslar 30 inquslar 5 ermeniler gurculer ukraynalilar qumuqlar kabardinler cecenler tatarlar beloruslar azerbaycanlilar ve s IqtisadiyyatiSimali Osetiyanin teserrufat kompleksinde aparici saheni agir senaye teskil edir Umumi mehsulun 3 4 hissesini elvan metallurgiya dag meden senayesi ve masinqayirma verir Yan silsilelerden qurgusun sink filizleri cixarilir iri yataqlari Sadon Zida ve Burobdur Cixarilan filiz kanal yollarla Muzursk saflasdirilma fabrikasina daxil olur Saflasdirilmis sink qurgusun filizler Vladiqafqazin elektrosink zavodunda mis sink qurgusun ve sulfat tursusu alinir Masinqayrima umumi senaye mehsullarinin 30 ni verir ve qaz aparatlari elektrik lampalari elelktrik avadanliqlari istehsal olunur Respublikanin elektrik enerjisinine olan telebatin 20 25 ni ozunun elektrik stansiyalari istehsal edir Buradaki dag caylari uzerinde Tizeldon Vladiqafqaz Diqorsk SES leri elektrometalurgiyyanin burada inkisafina tekan vermisdir Respublika ozunun hidroenerji ehtiyatlarinanin cemi 5 ni istifade edir Burada kenardan tebii qaz verilir Daglarda agac tedaruku ve emali aparilir Ilde 300 min m taxta materiali hazirlanir Ekincilik ucun simal rayonlari elverislidir Cemi 200 min ha ekin yeri vardir ve esasen qargidali bugda seker cugunduru ve s ile tutulmusdur Xeyli saheler baglar uzumlukler ve terevez bitkilerile ortulub Suvarma saheleri Terek cayi boyunca yerlesir Respublika erazisinde 135 min ha otlaq ve orus vardir Yayda mal qara ve qoyun keci alp cemenliklerinde qisda Terek Kutsk ovaliginda otarilir Heyvandarliq ve bitkicilik esasinda guclu yeyinti senayesi yaradilmisdir Istinadlar