Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
 | Bu məqalə "Şeyx Sənan" operası haqqındadır. Digər mənalar üçün Şeyx Sənan səhifəsinə baxın. |
Şeyx Sənan — Üzeyir bəy Hacıbəyovun ikinci operası.
| Şeyx Sənan | |
|---|---|
 | |
| Bəstəkar | |
| Librettoçu | Üzeyir Hacıbəyov |
| Dili | Azərbaycan dili |
| Yaradılma tarixi | 1909 |
| İlk səhnələşdirmə | 30 noyabr (13 dekabr) 1909 Bakı |
5 pərdəlidir. Librettosunu eyniadlı xalq dastanının motivləri əsasında Üzeyir bəy Hacıbəyov özü yazmışdır. Müxtəlif dinlərə etiqad edən iki gəncin faciəli məhəbbətindən bəhs edir. İlk dəfə 1909-cu il noyabrın 30-da (yeni təqvimlə dekabrın 13-də) Nikitin qardaşlarının sirkində tamaşaya qoyulmuşdur. Tamaşanın rejıssoru H. Şərifov, dirijoru Üzeyir bəy Hacıbəyov olmuşdur. Əsas partiyaları H. Sarabski (Şeyx Sənan), Leyla xanım (T. Boqatko; Xumar), H. Terequlov (Xumarın atası) ifa etmişlər. Lakin operanın səhnə taleyi uğursuz olmuş və o, bir daha oynanılmamışdır. İlk tamaşa ilə əlaqədar o dövr mətbuatında ("Səda", "Tərəqqi", "Həqiqət", "Kaspi", "Baku" qəzetləri və s.) dərc olunmuş yazılar bu uğursuzluğun səbəblərini qismən açıqlayır. Bu xalq dastanı haqqında rusdilli oxuculara hələ 1907*cı ildə ilk dəfə məlumat verən Mehdi bəy Hacınski "Şeyx Sənan" operasına tamaşa edəndən sonra "Avara" imzası ilə dərc etdirdiyi məqalədə yazmışdı: ..."Leyli və Məcnun" operası gənc bəstəkara yeni "Şeyx Sənan" operasını yaratmağa imkan verdi. Gənc bəstəkar dastanın "eşqin sərhəddi yoxdur" kimi əsas ideyasını saxlamaqla ona gözəl musiqi yazmışdır" ("Kaspi", 2 dekabr 1909, №270). "Şeyx Sinan"a tamaşa etmiş incəsənət xadimləri və jurnalistlərin rəylərində "operanın son dərəcə gözəl havası" ("Həqiqət", 26 may 1910, №118), musiqisinin "çox gözəl" ("Səda", 2 dekabr 1909, № 45) olması, burada "Gözəl nəğmələr" eşidilməsi ("Reklam" qəz., rusca) barədə tərifli fikirlər var. Məsələn, "mükəmməl musiqi ilə tərtib olunmuş" ("Səda", 25 oktyabr 1909, № 15) "Şeyx Sənan" operasının səhnə həyatı nə səbəbə uğursuz olmuşdur? İstər Üzeyir bəy Hacıbəyovun müasirləri, istərsə də tədqiqatçıları bunu operanın librettosunun zəifliyi ilə izah edirlər. Operanın librettosu, həqiqətən, zəif olub. Belə ki, tamaşa Üzeyir bəy Hacıbəyovun iki ildən bəri üzərində işlədiyi libretto əsasında oynanılmamışdır. Mənbələrdən aydın olur ki, Üzeyir bəy Hacıbəyov opera üzərində işləyərkən "Şeyx Sənan" dastanını nəzmə çəkməyi dərbəndli şair Mirzə Səməndərə sifariş etmişdi. Bunun bilavasitə şahidi olan H. Abbasov xatirələrində Mirzə Səməndəri Üzeyir bəy Hacıbəyovun tapşırığı ilə Bakıya dəvət etdiyini, onun üç ay burada qalıb dastanı nəzmə çəkdiyini və həmin şerləri əlbəəl Üzeyir bəy Hacıbəyova təqdim etdiyini göstərir (H. Abbasov. "Xatirələrim", Bakı: 1968, səh. 30). Lakin güman etmək olar ki, Mirzə Səməndər hansı səbəbdənsə, kiminsə təhrikilə ilk tamaşaya az qalmış şerləri Üzeyir bəy Hacıbəyov almış və o, librettodakı şerlərin yerini dar macalda şifahi xalq ədəbiyyatından seçdiyi parçalarla əvəz etmişdir. Müasirləri operanın səhnə həyatının uğursuzluğuna "musiqisinin Avropa tərzində olmasını, "yəhudi xoru"nun xoşagəlməyən oxumalarını, Leyla xanımın "müsəlman ləhnlərinə biganəliyi"ni və s. səbəblər də göstərirdilər. "İlk tamaşadan sonra Ü. Hacıbəyov özü "Şeyx Sənan" operasını məhv etmişdir" iddiası da əsassızdır. Üzeyir bəy Hacıbəyov 1911-ci ildə opera üzərində yenidən işlədiyi, təzə libretto yazacağı haqqında "Kaspi" qəzetində (8 may, 1911) məlumat vardır. "Şeyx Sənan" operasının musiqisi isə heç zaman məhv edilməmiş, bəstəkar bu musiqidən sonrakı əsərlərində istifadə etmişdir. "Şeyx Sənan" operasının ilk tamaşası barədə rəylərin, Üzeyir bəy Hacıbəyov başqa əsərlərinə yazılmış resenziyaların, "Nicat" cəmiyyətinin iclaslarındakı müzakirələrdə irəli sürülən mülahizələrin tədqiqi bu əsər haqqında natamam təsəvvürləri dəqiqləşdirməyə imkan verərdi.
Mənbə
- "Şeyx Sənan"
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale Seyx Senan operasi haqqindadir Diger menalar ucun Seyx Senan sehifesine baxin Seyx Senan Uzeyir bey Hacibeyovun ikinci operasi Seyx SenanBestekar Uzeyir HacibeyovLibrettocu Uzeyir HacibeyovDili Azerbaycan diliYaradilma tarixi 1909Ilk sehnelesdirme 30 noyabr 13 dekabr 1909 Baki 5 perdelidir Librettosunu eyniadli xalq dastaninin motivleri esasinda Uzeyir bey Hacibeyov ozu yazmisdir Muxtelif dinlere etiqad eden iki gencin facieli mehebbetinden behs edir Ilk defe 1909 cu il noyabrin 30 da yeni teqvimle dekabrin 13 de Nikitin qardaslarinin sirkinde tamasaya qoyulmusdur Tamasanin rejissoru H Serifov dirijoru Uzeyir bey Hacibeyov olmusdur Esas partiyalari H Sarabski Seyx Senan Leyla xanim T Boqatko Xumar H Terequlov Xumarin atasi ifa etmisler Lakin operanin sehne taleyi ugursuz olmus ve o bir daha oynanilmamisdir Ilk tamasa ile elaqedar o dovr metbuatinda Seda Tereqqi Heqiqet Kaspi Baku qezetleri ve s derc olunmus yazilar bu ugursuzlugun sebeblerini qismen aciqlayir Bu xalq dastani haqqinda rusdilli oxuculara hele 1907 ci ilde ilk defe melumat veren Mehdi bey Hacinski Seyx Senan operasina tamasa edenden sonra Avara imzasi ile derc etdirdiyi meqalede yazmisdi Leyli ve Mecnun operasi genc bestekara yeni Seyx Senan operasini yaratmaga imkan verdi Genc bestekar dastanin esqin serheddi yoxdur kimi esas ideyasini saxlamaqla ona gozel musiqi yazmisdir Kaspi 2 dekabr 1909 270 Seyx Sinan a tamasa etmis incesenet xadimleri ve jurnalistlerin reylerinde operanin son derece gozel havasi Heqiqet 26 may 1910 118 musiqisinin cox gozel Seda 2 dekabr 1909 45 olmasi burada Gozel negmeler esidilmesi Reklam qez rusca barede terifli fikirler var Meselen mukemmel musiqi ile tertib olunmus Seda 25 oktyabr 1909 15 Seyx Senan operasinin sehne heyati ne sebebe ugursuz olmusdur Ister Uzeyir bey Hacibeyovun muasirleri isterse de tedqiqatcilari bunu operanin librettosunun zeifliyi ile izah edirler Operanin librettosu heqiqeten zeif olub Bele ki tamasa Uzeyir bey Hacibeyovun iki ilden beri uzerinde islediyi libretto esasinda oynanilmamisdir Menbelerden aydin olur ki Uzeyir bey Hacibeyov opera uzerinde isleyerken Seyx Senan dastanini nezme cekmeyi derbendli sair Mirze Semendere sifaris etmisdi Bunun bilavasite sahidi olan H Abbasov xatirelerinde Mirze Semenderi Uzeyir bey Hacibeyovun tapsirigi ile Bakiya devet etdiyini onun uc ay burada qalib dastani nezme cekdiyini ve hemin serleri elbeel Uzeyir bey Hacibeyova teqdim etdiyini gosterir H Abbasov Xatirelerim Baki 1968 seh 30 Lakin guman etmek olar ki Mirze Semender hansi sebebdense kiminse tehrikile ilk tamasaya az qalmis serleri Uzeyir bey Hacibeyov almis ve o librettodaki serlerin yerini dar macalda sifahi xalq edebiyyatindan secdiyi parcalarla evez etmisdir Muasirleri operanin sehne heyatinin ugursuzluguna musiqisinin Avropa terzinde olmasini yehudi xoru nun xosagelmeyen oxumalarini Leyla xanimin muselman lehnlerine biganeliyi ni ve s sebebler de gosterirdiler Ilk tamasadan sonra U Hacibeyov ozu Seyx Senan operasini mehv etmisdir iddiasi da esassizdir Uzeyir bey Hacibeyov 1911 ci ilde opera uzerinde yeniden islediyi teze libretto yazacagi haqqinda Kaspi qezetinde 8 may 1911 melumat vardir Seyx Senan operasinin musiqisi ise hec zaman mehv edilmemis bestekar bu musiqiden sonraki eserlerinde istifade etmisdir Seyx Senan operasinin ilk tamasasi barede reylerin Uzeyir bey Hacibeyov basqa eserlerine yazilmis resenziyalarin Nicat cemiyyetinin iclaslarindaki muzakirelerde ireli surulen mulahizelerin tedqiqi bu eser haqqinda natamam tesevvurleri deqiqlesdirmeye imkan vererdi Menbe Seyx Senan Hemcinin baxFikret Emirovun Kor erebin mahnisi