İvan Fyodorov

İvan Fyodorov (rus. Ива́н Фёдоров, (ukr. Іван Федорович, pol. Iwan Fedorowycz), 1525–16.12.1583)—Rusiyada mətbəənin əsasını qoyan şəxs.

Həyatı

1553-cü ildə IV İoann Moskvada mətbəə üçün xüsusi bina tikməyi əmr etdi. 1550-ci illərə qədər "anonimləri" buraxıldı. Müəllifsiz materiallar, çıxış məlumatı, nəşrlər. Güman edirlər ki, İvan Fyodorov bu mətbəədə həmin üsulla işləyər. Amma burada o ayrı poliqrafiya qaydalarını öyrəndi. Əvvəl Rusiyada bu üsullar heç yerdə tətbiq edilmirdi.

Birinci çap kitabı, hansında ki, İvan Fyodorovun adı göstərilmişdir, "Apostol" oldu, hansının ki, iş aparılırdı, necə ona son sözdə göstərilmişdir, 19 aprel 1563 üzrə 1 mart 1564-cü ildən. Bu — birinci dəqiq tarix qoyulmuş rus kitabıdır. Nəşr bu necə tekstolojidə, həm də poliqrafiya mənasında əvvəl olmuşları anonimləri əhəmiyyətli dərəcədə üstələyir; güman edirlər ki, və hər iki münasibətdə bunda xidmət bizim ilk çapçımıza aiddir.

Bundan dərhal sonra köçürdənlər tərəfindən çapçılara təqiblər başlandı. Mstislavsem-lə fyodorov Litva Böyük knyazlığına qaçmaq idi məcbur edilmişlər. Orada getman Xodkeviç onları gülər üzlə qəbul etdi, hansı ki, Zabludovenin öz malikanəsində mətbəənin əsasını qoydu. Mətbəənin Zabludovskoy-unda İvan Fyodorovun və Pyotr Mstislavseva gücləriylə çap edilmiş birinci kitab "Öyüdverici incil" idi — incil mətnlərinin izah etməsiylə söhbətlərin və nəsihətlərin toplusu. 1570 İvan Fyodorovda geniş istifadə olunmuş " Çasoslovsem-lə Psaltır" dərc etdi eləcə də təlim üçün savada. Çap işinin davamı üçün İvan burda Şirlərə köçürüldü, onlara əsasını qoyulmuş mətbəədə, "Apostolun" ikinci nəşrini çap etdi. Bir neçə il sonra Konstantin Ostrojskiy Dustaqxana şəhərində onu özünə dəvət etdi, harada o çap etdi, knyaz tapşırılma ilə, məşhur "Ostrojskuyu Bibliyanı", slavyan-rus dilində birinci tam bibliyanı. İlk çapçının sahibkar fəaliyyəti, təəssüf ki, ayrıca müvəffəqiyyətli deyildi. 5 dekabr 1583-cü il İvan Fyodorov Lvovun şəhər kənarında öldü.

İstinadlar

Həmçinin bax

Xarici keçidlər