Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Üsyan Dövrü
18-Mart 1979-cu il-31 -dekabr 1982-ci illəri əhatə edən üsyan. Hökumət birlikləri ilə üsyançılar arasında ilk toqquşma 18-21 mart aralığında Sənəndəcdə baş verimiş və iki yüzə qədər insanın həlak olması ilə nəticələnmişdir. Eyni il avqustun 16-da 2000-ə yaxın kürd üsyançı Kirmanşah əyalətində yerləşən Pavə şəhristanını tutur. Hökumət birlikləri avqustun 18-də 380-kürd və 18-əsgərin ölümü ilə nəticələnən toqquşmada üsyanı yatırmağa nail olurlar. 19-21-avqust tarixlərində 29-kürd dövlət tərəfindən edam edilir. Hökumət birlikləri avqustun 20-də Mahabadı mühasirəyə alır. 3-Sentyabr 1979-cu ildə hökumət qüvvələri 500-nəfərin öldüyü toqquşmadan sonra şəhərdə nəzarəti yenidən ələ keçirir. 22-26-Avqust tarixlərində hökumət qüvvələri ilə üsyançılar arasında yenidən toqquşma yaşanır, 28-avqustda isə 19-kürd dövlət tərəfindən edam edilir, 26-avqustda kürd üsyançılar Sərdəştdə 4-dövlət əsgərini qətlə yetirmişdi. 27-Avqust 1979-cu ildə Sənəndəcdə 11-kürd üsyançı edam edilir. Hökumət qüvvələri 1979-cu il 5-sentyabrda Sərdəşti ələ keçirir. 8-oktyabr 1979-cu ildə kürd üsyançılar Sərdəşt yaxınlığında 52-əskəri öldürürlər. 10-Oktyabrda kürd üsyançılar və , 20-oktyabrda isə Mahabadı yenidən ələ keçirirlər. Hökumət qüvvələri 1980-ci ilin aprelində üsyançılara qarşı hücum təşkil edir ki, bu da 1000-kürd və 50-əsgərin ölümü ilə nəticələnir. 1981-ci ildə İKDP Əbülhəsən Banisədrin başçılıq etdiyi NCRİ-yə qoşuldu. 1981-ci ilin noyabrında hökumət qüvvələləri ilə üsyançılar arasında baş verən toqquşma 400-nəfərin ölümü ilə nəticələndi.1982-ci ildə hökumət qüvvələri ilə üsyançılar arasında Mahabadda, Bukanda, Saqqızda və Sənəndəcdə 45-nəfərin ölümü ilə nəticələnən toqquşmalar oldu. 1982-ci il iyunun 26-da kürd üsyançılarının hökumət qüvvələrinə qarşı hücumu 60-üsyançı və 4-əsgərin ölümü ilə nəticələndi. 21-22 avqust 1982-ci ildəki toqquşmada isə 90-əsgər həlak oldu. Hökumət qüvvələri ilə üsyançılar arasında 1982-ci ilin sentyabrında baş vermiş toqquşmada 320-ə yaxın əsgər həlak oldu. İKDP, üsyanı 1982-ci il dekabrında sonlandı. 10.000-dən çox insan öldürüldü və edam edildi, 200.000-ə yaxın insan isə məcburi köçkün vəziyyətinə düşdü .
Üsyandan Sonrakı Dövr
İKDP 1985-ci ildə NCRİ-dən qovuldu. Partiya başçısı Əbdül Rəhman Qasımlı 1989-cu il iyulun 13-də Vyanada İran agentlərinin sui-qəsdinə məruz qaldı. 1989-cu il oktyabrda üsyançılar və hökumət qüvvələri arasında toqquşma yaşandı və 172-əsgərin ölümü ilə nəticələndi. Kürd üsyançılar 1990-ci ildə 1-aprel-31-avqust tarixləri arasında yenidən hökumət qüvvələri ilə toqquşdular. Bu toqquşmalarda 300-ə qədər əskər həlak oldu. İKDP-nin 7-üzvü 1991-ci il yanvarın 14-də dövlət tərəfindən edam edildi. Sadiq Şərəfkəndi İKD -nin lideri və üç üzvü 17-sentyabr 1992-ci ildə Berlində suiqəsdə qurban getdi. İran qüvvələri 15-noyabr 1993-cü ildə İraq Kürdüstanında avtomobil bombaladılar və bunun nəticəsində beş İKDP üzvü həlak oldu. -İKDP partiya lideri 4-avqust 1994-cü ildə Bağdadda İran agentləri tərəfindən öldürüldü. İKDP üsyançıları 17-avqust 1994-cü ildə on beş İran İnqilab Keşikçisini qətlə yetirdilər. Hökumət qüvvələri 1994-cü il oktyabrın 11-də bir neçə kürd kəndinə qarşı hərbi hücum təşkil etdilər. İKDP üsyançıları 1995-ci il 4-dekabrda Qərbi İranda 15-əsgər öldürdülər, 1996-cı il iyulun 29-u isə hökumət qüvvələri həmin bölgədə iyirmi İKDP üzvünü öldürdü ki, bu da 2000-ə yaxın İran kürdünün məcburi köçürülməsinə səbəb oldu. 1983-cü ilin yanvarından 2004-cü ilin martına qədər bir neçə min insan bu hadisələrlə əlaqədar öldürüldü və edam edildi.
- "Arxivlənmiş surət". 2016-01-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-11-09.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleye hansisa kateqoriya elave edilmemisdir Meqaleye kateqoriyalar elave ederek tohfe vere bilersiz Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Usyan Dovru18 Mart 1979 cu il 31 dekabr 1982 ci illeri ehate eden usyan Hokumet birlikleri ile usyancilar arasinda ilk toqqusma 18 21 mart araliginda Senendecde bas verimis ve iki yuze qeder insanin helak olmasi ile neticelenmisdir Eyni il avqustun 16 da 2000 e yaxin kurd usyanci Kirmansah eyaletinde yerlesen Pave sehristanini tutur Hokumet birlikleri avqustun 18 de 380 kurd ve 18 esgerin olumu ile neticelenen toqqusmada usyani yatirmaga nail olurlar 19 21 avqust tarixlerinde 29 kurd dovlet terefinden edam edilir Hokumet birlikleri avqustun 20 de Mahabadi muhasireye alir 3 Sentyabr 1979 cu ilde hokumet quvveleri 500 neferin olduyu toqqusmadan sonra seherde nezareti yeniden ele kecirir 22 26 Avqust tarixlerinde hokumet quvveleri ile usyancilar arasinda yeniden toqqusma yasanir 28 avqustda ise 19 kurd dovlet terefinden edam edilir 26 avqustda kurd usyancilar Serdestde 4 dovlet esgerini qetle yetirmisdi 27 Avqust 1979 cu ilde Senendecde 11 kurd usyanci edam edilir Hokumet quvveleri 1979 cu il 5 sentyabrda Serdesti ele kecirir 8 oktyabr 1979 cu ilde kurd usyancilar Serdest yaxinliginda 52 eskeri oldururler 10 Oktyabrda kurd usyancilar ve 20 oktyabrda ise Mahabadi yeniden ele kecirirler Hokumet quvveleri 1980 ci ilin aprelinde usyancilara qarsi hucum teskil edir ki bu da 1000 kurd ve 50 esgerin olumu ile neticelenir 1981 ci ilde IKDP Ebulhesen Banisedrin basciliq etdiyi NCRI ye qosuldu 1981 ci ilin noyabrinda hokumet quvveleleri ile usyancilar arasinda bas veren toqqusma 400 neferin olumu ile neticelendi 1982 ci ilde hokumet quvveleri ile usyancilar arasinda Mahabadda Bukanda Saqqizda ve Senendecde 45 neferin olumu ile neticelenen toqqusmalar oldu 1982 ci il iyunun 26 da kurd usyancilarinin hokumet quvvelerine qarsi hucumu 60 usyanci ve 4 esgerin olumu ile neticelendi 21 22 avqust 1982 ci ildeki toqqusmada ise 90 esger helak oldu Hokumet quvveleri ile usyancilar arasinda 1982 ci ilin sentyabrinda bas vermis toqqusmada 320 e yaxin esger helak oldu IKDP usyani 1982 ci il dekabrinda sonlandi 10 000 den cox insan olduruldu ve edam edildi 200 000 e yaxin insan ise mecburi kockun veziyyetine dusdu Usyandan Sonraki Dovr IKDP 1985 ci ilde NCRI den qovuldu Partiya bascisi Ebdul Rehman Qasimli 1989 cu il iyulun 13 de Vyanada Iran agentlerinin sui qesdine meruz qaldi 1989 cu il oktyabrda usyancilar ve hokumet quvveleri arasinda toqqusma yasandi ve 172 esgerin olumu ile neticelendi Kurd usyancilar 1990 ci ilde 1 aprel 31 avqust tarixleri arasinda yeniden hokumet quvveleri ile toqqusdular Bu toqqusmalarda 300 e qeder esker helak oldu IKDP nin 7 uzvu 1991 ci il yanvarin 14 de dovlet terefinden edam edildi Sadiq Serefkendi IKD nin lideri ve uc uzvu 17 sentyabr 1992 ci ilde Berlinde suiqesde qurban getdi Iran quvveleri 15 noyabr 1993 cu ilde Iraq Kurdustaninda avtomobil bombaladilar ve bunun neticesinde bes IKDP uzvu helak oldu IKDP partiya lideri 4 avqust 1994 cu ilde Bagdadda Iran agentleri terefinden olduruldu IKDP usyancilari 17 avqust 1994 cu ilde on bes Iran Inqilab Kesikcisini qetle yetirdiler Hokumet quvveleri 1994 cu il oktyabrin 11 de bir nece kurd kendine qarsi herbi hucum teskil etdiler IKDP usyancilari 1995 ci il 4 dekabrda Qerbi Iranda 15 esger oldurduler 1996 ci il iyulun 29 u ise hokumet quvveleri hemin bolgede iyirmi IKDP uzvunu oldurdu ki bu da 2000 e yaxin Iran kurdunun mecburi kocurulmesine sebeb oldu 1983 cu ilin yanvarindan 2004 cu ilin martina qeder bir nece min insan bu hadiselerle elaqedar olduruldu ve edam edildi Arxivlenmis suret 2016 01 25 tarixinde Istifade tarixi 2016 11 09