Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin 1937-ci il aprel ayında tamamladığı və ilk dəfə 1964-cü ildə “Qan içində” adı ilə çap olunan “İki od arasında” romanıdır.
Romanında məşhur şair Molla Pənah Vaqifin həyatından və onun Qarabağ xanlığında vəzir olduğu zaman Azərbaycanın siyasi həyatında baş verən hadisələrdən bəhs edilir.
Məzmun
Qarabağ, onun timsalında bütöv Vətən, doğma diyarın azadlığı böyük Azərbaycan yazıçısı Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin yaradıcılığından qırmızı xətlə keçir. Ədibin 1937-ci ildə qələmə aldığı və ilk dəfə 1964-cü ildə «Qan içində» adı ilə işıq üzü görən «İki od arasında» romanı da məhz bu mövzudadır. Vətəni dərin məhəbbətlə sevən Y.V.Çəmənzəminli Qarabağ xanlığının tarixindən bəhs edən əsərini təsadüfən «iki od arasında» adlandırmamışdır, Bununla o, xalqının iki böyük qonşu dövlətin - Rusiya ilə İranın məngənəsində qaldığına, bundan ciddi ziyan çəkdiyinə işarə etmişdir.
Romanın əsas qəhrəmanlanndan biri böyük söz ustadı M.P.Vaqifdir. Lakin müəllif M.P.Vaqifi yalnız gözəllikdən ilham alan şair kimi səciyyələndirməmiş, həm də onun eşikağası vəzifəsində xanlıqda mühüm mövqe tutan mahir bir siyasətçi, diplomat obrazını yaratmışdır.
M.P.Vaqifin şair təbiəti ilə eşikağası vəzifəsində fəaliyyəti bir-birini tamamlayır. O, şeir, sənət adamı kimi nə qədər xəlqidirsə, gözəlliyə, xeyirxahlığa nə qədər həssasdırsa, xanlıqdakı vəzifəsində də bir o qədər məsuliyyətli, tədbirli və təəssübkeşdir. Hətta o, bəzən diplomat kimi fəaliyyətində də şairliyindən bəhrələnir və bu ona təkcə Qarabağ xanlığında deyil, qonşu əyalətlərdə də böyük hörmət qazandınr. Heç təsadüfi deyildir ki, M.P.Vaqif Qarabağ xanlığının nümayəndəsi kimi İrakli xanın sarayında təşkil olunan rəsmi tədbirlərdə iştirak etmək üçün Tiflisə təşrif gətirəndə qonşu xanlıqlann nümayəndələri müxtəlif məsələlərə dair məsləhət almaq üçün onunla görüşə can atırlar. Bu cəhətdən Axalsıq paşası Süleymanın nümayəndəsinin qoltuqçu qiyafəsində onun yanına gəlməsi səciyyəvidir. İşin mahiyyəti isə rusların Terek çayına körpü salmaları, dağlardan yollar açıb Tiflisə gəlmələri ilə əlaqədar idi. Ümumi düşmən qarşısında xanlıqların qüvvələrini birləşdirmələrinin zəruriliyini yaxşı başa düşən M.P.Vaqif eyni zamanda tədbirli olmağı da yaddan çıxarmır, Süleyman paşanın nümayəndəsi ilə diplomatik tərzdə söhbət aparır.
M.P.Vaqifin çox ehtiyatlı, hər şeyi ölçüb-biçən bir siyasətçi olduğu onun İrakli xanın sarayında keçirilən tədbirdə oxuduğu şeirdə daha aydın nəzərə çarpır. Burada Vaqif Rusiya himayəsinə girmiş müstəqil padşah olan İrakliyə yenə vali kimi müraciət edir. Əlbəttə, Vaqif «vali» yerinə «padşah» deyə bilərdi, lakin o, «padşah» sözü ilə İrana qarşı olan münasibəti pozmuş olardı. Bu isə Qarabağ xanlığının xeyrinə deyildi. Beləliklə, Rusiya çarın nümayəndəsi Burnasov şərq diplomatının ehtiyatkarlığına heyran qalır.
M.P.Vaqif təmsil etdiyi Qarabağ xanlığının eşikağası kimi vəzifəsini xanlığın müstəqilliyinə nail olmaqda, qonşularla əlaqələri genişləndirməkdə, doğma diyarın inkişafını mütərəqqi istiqamətə yönəltməkdə görür. O, mühafizəkar Iranla müqayisədə Rusiyanı daha etibarlı himayədar hesab edir. Lakin Vaqif Rusiyanın himayəsinə keçməklə Qarabağ xanlığının müstəqilliyinin məhdudlaşdırılması ilə də barışa bilməzdi. Rusiya çariçasının camaatın güzəranına biganə yanaşması, Gürcüstanla müqayisədə Qarabağ xanlığına fərqli münasibət bəsləməsi Vaqifı bərk narahat edir. Buna görə də o, Tiflisdə Rusiyanın təmsilçisi Burnasovla söhbətində mövqeyini birmənalı şəkildə, lakin çox ehtiyatla ifadə edir.
Əsərdə Vaqifin şair təbiətini, xalqa yaxınlığını, uzaqgörən diplomat olmasını səciyyələndirən belə bədii səhnələr çoxdur. Bütün bunlan ümumiləşdirib aşağıdakı qənaətə gəlmək mümkündür: Y.V.Çəmənzəminli böyük şair Vaqifi sarayda xalqın təmsilçisi kimi xarakterizə etmək istəmişdir. M.P.Vaqif xalq müdrikliyinin təcəssümüdür.
Mənbə
- Kamran Məmmədov. XX əsr Azərbaycan gülüşü. Bakı, 1989.
- Kamran Məmmədov. Yusif Vəzir Çəmənzəminli. Bakı, 1987.
- Leyla Kamranqızı. Y.V.Çəmənzəminlinin memuarlarında Şuşa mühiti. Bakı, 2002.
Xarici keçidlər
“İki od arasında” - Yusif Vəzir Çəmənzəminli
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Yusif Vezir Cemenzeminlinin 1937 ci il aprel ayinda tamamladigi ve ilk defe 1964 cu ilde Qan icinde adi ile cap olunan Iki od arasinda romanidir Romaninda meshur sair Molla Penah Vaqifin heyatindan ve onun Qarabag xanliginda vezir oldugu zaman Azerbaycanin siyasi heyatinda bas veren hadiselerden behs edilir MezmunQarabag onun timsalinda butov Veten dogma diyarin azadligi boyuk Azerbaycan yazicisi Yusif Vezir Cemenzeminlinin yaradiciligindan qirmizi xetle kecir Edibin 1937 ci ilde qeleme aldigi ve ilk defe 1964 cu ilde Qan icinde adi ile isiq uzu goren Iki od arasinda romani da mehz bu movzudadir Veteni derin mehebbetle seven Y V Cemenzeminli Qarabag xanliginin tarixinden behs eden eserini tesadufen iki od arasinda adlandirmamisdir Bununla o xalqinin iki boyuk qonsu dovletin Rusiya ile Iranin mengenesinde qaldigina bundan ciddi ziyan cekdiyine isare etmisdir Romanin esas qehremanlanndan biri boyuk soz ustadi M P Vaqifdir Lakin muellif M P Vaqifi yalniz gozellikden ilham alan sair kimi seciyyelendirmemis hem de onun esikagasi vezifesinde xanliqda muhum movqe tutan mahir bir siyasetci diplomat obrazini yaratmisdir M P Vaqifin sair tebieti ile esikagasi vezifesinde fealiyyeti bir birini tamamlayir O seir senet adami kimi ne qeder xelqidirse gozelliye xeyirxahliga ne qeder hessasdirsa xanliqdaki vezifesinde de bir o qeder mesuliyyetli tedbirli ve teessubkesdir Hetta o bezen diplomat kimi fealiyyetinde de sairliyinden behrelenir ve bu ona tekce Qarabag xanliginda deyil qonsu eyaletlerde de boyuk hormet qazandinr Hec tesadufi deyildir ki M P Vaqif Qarabag xanliginin numayendesi kimi Irakli xanin sarayinda teskil olunan resmi tedbirlerde istirak etmek ucun Tiflise tesrif getirende qonsu xanliqlann numayendeleri muxtelif meselelere dair meslehet almaq ucun onunla goruse can atirlar Bu cehetden Axalsiq pasasi Suleymanin numayendesinin qoltuqcu qiyafesinde onun yanina gelmesi seciyyevidir Isin mahiyyeti ise ruslarin Terek cayina korpu salmalari daglardan yollar acib Tiflise gelmeleri ile elaqedar idi Umumi dusmen qarsisinda xanliqlarin quvvelerini birlesdirmelerinin zeruriliyini yaxsi basa dusen M P Vaqif eyni zamanda tedbirli olmagi da yaddan cixarmir Suleyman pasanin numayendesi ile diplomatik terzde sohbet aparir M P Vaqifin cox ehtiyatli her seyi olcub bicen bir siyasetci oldugu onun Irakli xanin sarayinda kecirilen tedbirde oxudugu seirde daha aydin nezere carpir Burada Vaqif Rusiya himayesine girmis musteqil padsah olan Irakliye yene vali kimi muraciet edir Elbette Vaqif vali yerine padsah deye bilerdi lakin o padsah sozu ile Irana qarsi olan munasibeti pozmus olardi Bu ise Qarabag xanliginin xeyrine deyildi Belelikle Rusiya carin numayendesi Burnasov serq diplomatinin ehtiyatkarligina heyran qalir M P Vaqif temsil etdiyi Qarabag xanliginin esikagasi kimi vezifesini xanligin musteqilliyine nail olmaqda qonsularla elaqeleri genislendirmekde dogma diyarin inkisafini mutereqqi istiqamete yoneltmekde gorur O muhafizekar Iranla muqayisede Rusiyani daha etibarli himayedar hesab edir Lakin Vaqif Rusiyanin himayesine kecmekle Qarabag xanliginin musteqilliyinin mehdudlasdirilmasi ile de barisa bilmezdi Rusiya caricasinin camaatin guzeranina bigane yanasmasi Gurcustanla muqayisede Qarabag xanligina ferqli munasibet beslemesi Vaqifi berk narahat edir Buna gore de o Tiflisde Rusiyanin temsilcisi Burnasovla sohbetinde movqeyini birmenali sekilde lakin cox ehtiyatla ifade edir Eserde Vaqifin sair tebietini xalqa yaxinligini uzaqgoren diplomat olmasini seciyyelendiren bele bedii sehneler coxdur Butun bunlan umumilesdirib asagidaki qenaete gelmek mumkundur Y V Cemenzeminli boyuk sair Vaqifi sarayda xalqin temsilcisi kimi xarakterize etmek istemisdir M P Vaqif xalq mudrikliyinin tecessumudur MenbeKamran Memmedov XX esr Azerbaycan gulusu Baki 1989 Kamran Memmedov Yusif Vezir Cemenzeminli Baki 1987 Leyla Kamranqizi Y V Cemenzeminlinin memuarlarinda Susa muhiti Baki 2002 Xarici kecidler Iki od arasinda Yusif Vezir Cemenzeminli