Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çinaryarpaq ağcaqayın — Sabunağacıkimilər fəsiləsinə aid bitki növü.
| Çinaryarpaq ağcaqayın | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: ???: Çinaryarpaq ağcaqayın | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təbii yayılması
Rusiya, Qərbi Avropa, İspaniya, Şimali Portuqaliya, Balkan ölkələri, Kiçik Asiya, Türkiyə, Ukrayna, Moldova və Baltikayanı ölkələrdə arealı vardır.
Sinonim
- Acer abchasicum Rupr.
- Acer atropurpureum Dippel
- Acer bohemicum C.Presl ex Opiz. [Invalid]
- Acer dittrichii Ortm.
- Acer erythrocarpum Dippel
- Acer euchlorum Dippel
- Acer fieberi Opiz [Invalid]
- Acer hybridum Bosc
- Acer majus Gray
- Acer melliodorum Opiz
- Acer montanum Garsault [Invalid]
- Acer opizii Ortmann ex Opiz.
- Acer opulifolium Thuill.
- Acer procerum Salisb.
- Acer pseudoplatanus var. acuminatum Tausch
- Acer pseudoplatanus f. albertsii Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. albomarmoratum Pax
- Acer pseudoplatanus var. albovariegatum Hayne ex Loudon
- Acer pseudoplatanus f. albovariegatum (Hayne ex Loudon) Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. annae Schwer.
- Acer pseudoplatanus var. anomalum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. argutum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. atropurpureum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. aucubifolium Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. aureovariegatum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. bicolor Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. brevialatum Schwer.
- Acer pseudoplatanus var. coloratum Pax
- Acer pseudoplatanus var. complicatum H.Mort.
- Acer pseudoplatanus f. complicatum (H.Mort.) Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. concavum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. costorphinense Schwer.
- Acer pseudoplatanus var. crispum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. cruciatum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. cupreum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. discolor Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. dittrichii (Ortm.) Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. erythrocarpum (Carrière) Schwer.
- Acer pseudoplatanus var. erythrocarpum Carrière
- Acer pseudoplatanus f. euchlorum Späth ex Schwer.
- Acer pseudoplatanus var. fieberi Pax
- Acer pseudoplatanus var. flava-variegatum Loudon
- Acer pseudoplatanus f. flavescens Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. grandicorne Borbás
- Acer pseudoplatanus var. handjeryi Späth ex Rehder
- Acer pseudoplatanus f. handjeryi (Späth ex Rehder) Geerinck
- Acer pseudoplatanus f. handjeryi Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. insigne Schwer.
- Acer pseudoplatanus var. laciniatum Loudon
- Acer pseudoplatanus f. laetum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. latialatum (Pax) Pax
- Acer pseudoplatanus var. latialatum Pax
- Acer pseudoplatanus f. leopoldii Schwer.
- Acer pseudoplatanus var. longifolium Loudon
- Acer pseudoplatanus f. luteovirescens Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. lutescens Pax
- Acer pseudoplatanus var. macrocarpum Spach
- Acer pseudoplatanus var. medium Spach
- Acer pseudoplatanus f. metallicum Schwer.
- Acer pseudoplatanus var. microcarpum Spach
- Acer pseudoplatanus var. nebrodense Tineo ex Pax
- Acer pseudoplatanus f. neglectum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. nervosum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. nizetii Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. opizii (Ortmann ex Opiz.) Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. palmatifidum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. pseudonizetii Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. purpurascens Pax
- Acer pseudoplatanus f. purpureum (Loudon) Rehder
- Acer pseudoplatanus var. purpureum Loudon
- Acer pseudoplatanus f. quadricolor Schwer.
- Acer pseudoplatanus var. quinquelobum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. rubromaculatum Pax
- Acer pseudoplatanus f. sanguineum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. serotinum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. serratum Schwer.
- Acer pseudoplatanus var. siculum Guss.
- Acer pseudoplatanus f. siculum (Guss.) Borbás
- Acer pseudoplatanus f. spaethii Schwer.
- Acer pseudoplatanus var. subintegrilobum Pax
- Acer pseudoplatanus var. subobtusum DC.
- Acer pseudoplatanus f. subparallelum Borbás
- Acer pseudoplatanus var. subtrilobum Schwer.
- Acer pseudoplatanus var. subtruncatum Pax
- Acer pseudoplatanus var. ternatum Schwer.
- Acer pseudoplatanus var. tomentosum Tausch
- Acer pseudoplatanus var. triangulare Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. tricolor Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. trilobatum Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. variegatum (Weston) Rehder
- Acer pseudoplatanus subsp. villosum (J.Presl & C.Presl) Parl.
- Acer pseudoplatanus var. vitifolium Tausch
- Acer pseudoplatanus f. vitifolium (Tausch) Schwer.
- Acer pseudoplatanus f. worleei Rosenthal ex Schwer.
- Acer purpureum Dippel
- Acer quinquelobum Gilib. [Invalid]
- Acer rafinesquianum Dippel
- Acer villosum C.Presl
- Acer wondracekii Opiz
- Acer worleei Dippel
Botaniki təsviri
Hündürlüyü 30–35 m-ə, gövdəsinin diametri 1,5 m-ə çatan iri, sıx piramidaşəkilli çətirə malik ağacdır. Cavan budaqları çılpaq qonur-boz rəngli dairəvi xallarla örtülmüşdür. Tumurcuqları yumurtavari, iti uclu, sarımtıl-yaşıl rəngdədir. Yarpaqcıqları 8–17 sm uzunluqda və enində olub, iri, 5 dilimlidir. Yarpaq qaidəsindən dərin ürəkvari və ya kəsimlidir. Üstdən tünd-yaşıl, altdan ağımtıl və ya göyümtül rəngdədir, cavan vaxtı alt tərəfdən tükcüklərlə örtülü olur. Yarpaqların saplağı 7–20 sm uzunluqdadır. Çiçəkləri xırda, sarımtıl-yaşıl rəngdə, 5–16 sm uzunluqda çoxçiçəkli salxımlara toplanmışdır. Çiçək saplağı tükcüklərlə örtülmüşdür, çiçəkyanlığı xırda, töküləndir. Qanadlı meyvələri iti, bəzən küt bucaq altında ayrılmış olub, 6 sm uzunluqdadır. Meyvələri yetişdikdə qonur rəngdə olur və qaidəyə doğru qanadlar ensizləşir, yuxarıdan isə dairəvi şəkillidir. Meyvələri bəzən şiş, çılpaq və seyrək tükcüklərlə örtülü vəziyyətdə olur. Aprel-iyun aylarında çiçəkləyir, avqustda meyvəsi yetişir.
Ekologiyası
Orta dağ qurşağına qədər olan ərazilərdə nəm və rütubətli təbii fıstıq, şabalıd və vələs meşələrində təsadüf edilir.
Azərbaycanda yayılması
Qərbi Böyük Qafqazda rast gəlinir, Azərbaycanın nadir bitkisidir.
İstifadəsi
Dekorativ bitki kimi yol kənarlarında, tək əkinlərdə becərilir. Gövdəsindən mebel, musiqi alətləri, döşəmə və s.
İstinadlar
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 1054.
- Çinaryarpaq ağcaqayın:''The Plant List saytında takson barədə məlumat. (ing.)
Mənbə
- Tofiq Məmmədov, "Azərbaycan dendroflorasi" V cild, Baki, "Elm", 2019, 370 səh.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cinaryarpaq agcaqayin Sabunagacikimiler fesilesine aid bitki novu Cinaryarpaq agcaqayinElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste SabunagaciciceklilerFesile Sabunagacikimiler Cinaryarpaq agcaqayinBeynelxalq elmi adiAcer pseudoplatanus L 1753Sekil axtarisiITIS 28756NCBI 4026EOL 583073Tebii yayilmasiRusiya Qerbi Avropa Ispaniya Simali Portuqaliya Balkan olkeleri Kicik Asiya Turkiye Ukrayna Moldova ve Baltikayani olkelerde areali vardir SinonimAcer abchasicum Rupr Acer atropurpureum Dippel Acer bohemicum C Presl ex Opiz Invalid Acer dittrichii Ortm Acer erythrocarpum Dippel Acer euchlorum Dippel Acer fieberi Opiz Invalid Acer hybridum Bosc Acer majus Gray Acer melliodorum Opiz Acer montanum Garsault Invalid Acer opizii Ortmann ex Opiz Acer opulifolium Thuill Acer procerum Salisb Acer pseudoplatanus var acuminatum Tausch Acer pseudoplatanus f albertsii Schwer Acer pseudoplatanus f albomarmoratum Pax Acer pseudoplatanus var albovariegatum Hayne ex Loudon Acer pseudoplatanus f albovariegatum Hayne ex Loudon Schwer Acer pseudoplatanus f annae Schwer Acer pseudoplatanus var anomalum Schwer Acer pseudoplatanus f argutum Schwer Acer pseudoplatanus f atropurpureum Schwer Acer pseudoplatanus f aucubifolium Schwer Acer pseudoplatanus f aureovariegatum Schwer Acer pseudoplatanus f bicolor Schwer Acer pseudoplatanus f brevialatum Schwer Acer pseudoplatanus var coloratum Pax Acer pseudoplatanus var complicatum H Mort Acer pseudoplatanus f complicatum H Mort Schwer Acer pseudoplatanus f concavum Schwer Acer pseudoplatanus f costorphinense Schwer Acer pseudoplatanus var crispum Schwer Acer pseudoplatanus f cruciatum Schwer Acer pseudoplatanus f cupreum Schwer Acer pseudoplatanus f discolor Schwer Acer pseudoplatanus f dittrichii Ortm Schwer Acer pseudoplatanus f erythrocarpum Carriere Schwer Acer pseudoplatanus var erythrocarpum Carriere Acer pseudoplatanus f euchlorum Spath ex Schwer Acer pseudoplatanus var fieberi Pax Acer pseudoplatanus var flava variegatum Loudon Acer pseudoplatanus f flavescens Schwer Acer pseudoplatanus f grandicorne Borbas Acer pseudoplatanus var handjeryi Spath ex Rehder Acer pseudoplatanus f handjeryi Spath ex Rehder Geerinck Acer pseudoplatanus f handjeryi Schwer Acer pseudoplatanus f insigne Schwer Acer pseudoplatanus var laciniatum Loudon Acer pseudoplatanus f laetum Schwer Acer pseudoplatanus f latialatum Pax Pax Acer pseudoplatanus var latialatum Pax Acer pseudoplatanus f leopoldii Schwer Acer pseudoplatanus var longifolium Loudon Acer pseudoplatanus f luteovirescens Schwer Acer pseudoplatanus f lutescens Pax Acer pseudoplatanus var macrocarpum Spach Acer pseudoplatanus var medium Spach Acer pseudoplatanus f metallicum Schwer Acer pseudoplatanus var microcarpum Spach Acer pseudoplatanus var nebrodense Tineo ex Pax Acer pseudoplatanus f neglectum Schwer Acer pseudoplatanus f nervosum Schwer Acer pseudoplatanus f nizetii Schwer Acer pseudoplatanus f opizii Ortmann ex Opiz Schwer Acer pseudoplatanus f palmatifidum Schwer Acer pseudoplatanus f pseudonizetii Schwer Acer pseudoplatanus f purpurascens Pax Acer pseudoplatanus f purpureum Loudon Rehder Acer pseudoplatanus var purpureum Loudon Acer pseudoplatanus f quadricolor Schwer Acer pseudoplatanus var quinquelobum Schwer Acer pseudoplatanus f rubromaculatum Pax Acer pseudoplatanus f sanguineum Schwer Acer pseudoplatanus f serotinum Schwer Acer pseudoplatanus f serratum Schwer Acer pseudoplatanus var siculum Guss Acer pseudoplatanus f siculum Guss Borbas Acer pseudoplatanus f spaethii Schwer Acer pseudoplatanus var subintegrilobum Pax Acer pseudoplatanus var subobtusum DC Acer pseudoplatanus f subparallelum Borbas Acer pseudoplatanus var subtrilobum Schwer Acer pseudoplatanus var subtruncatum Pax Acer pseudoplatanus var ternatum Schwer Acer pseudoplatanus var tomentosum Tausch Acer pseudoplatanus var triangulare Schwer Acer pseudoplatanus f tricolor Schwer Acer pseudoplatanus f trilobatum Schwer Acer pseudoplatanus f variegatum Weston Rehder Acer pseudoplatanus subsp villosum J Presl amp C Presl Parl Acer pseudoplatanus var vitifolium Tausch Acer pseudoplatanus f vitifolium Tausch Schwer Acer pseudoplatanus f worleei Rosenthal ex Schwer Acer purpureum Dippel Acer quinquelobum Gilib Invalid Acer rafinesquianum Dippel Acer villosum C Presl Acer wondracekii Opiz Acer worleei DippelBotaniki tesviriHundurluyu 30 35 m e govdesinin diametri 1 5 m e catan iri six piramidasekilli cetire malik agacdir Cavan budaqlari cilpaq qonur boz rengli dairevi xallarla ortulmusdur Tumurcuqlari yumurtavari iti uclu sarimtil yasil rengdedir Yarpaqciqlari 8 17 sm uzunluqda ve eninde olub iri 5 dilimlidir Yarpaq qaidesinden derin urekvari ve ya kesimlidir Ustden tund yasil altdan agimtil ve ya goyumtul rengdedir cavan vaxti alt terefden tukcuklerle ortulu olur Yarpaqlarin saplagi 7 20 sm uzunluqdadir Cicekleri xirda sarimtil yasil rengde 5 16 sm uzunluqda coxcicekli salximlara toplanmisdir Cicek saplagi tukcuklerle ortulmusdur cicekyanligi xirda tokulendir Qanadli meyveleri iti bezen kut bucaq altinda ayrilmis olub 6 sm uzunluqdadir Meyveleri yetisdikde qonur rengde olur ve qaideye dogru qanadlar ensizlesir yuxaridan ise dairevi sekillidir Meyveleri bezen sis cilpaq ve seyrek tukcuklerle ortulu veziyyetde olur Aprel iyun aylarinda cicekleyir avqustda meyvesi yetisir EkologiyasiOrta dag qursagina qeder olan erazilerde nem ve rutubetli tebii fistiq sabalid ve veles meselerinde tesaduf edilir Azerbaycanda yayilmasiQerbi Boyuk Qafqazda rast gelinir Azerbaycanin nadir bitkisidir IstifadesiDekorativ bitki kimi yol kenarlarinda tek ekinlerde becerilir Govdesinden mebel musiqi aletleri doseme ve s IstinadlarLinnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 1054 Cinaryarpaq agcaqayin The Plant List saytinda takson barede melumat ing Menbe Tofiq Memmedov Azerbaycan dendroflorasi V cild Baki Elm 2019 370 seh